Activiteiten (36)

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

De uitvoering van wettelijke taken ten behoeve van natuur en biodiversiteit loopt onverminderd door. De huidige realisatiesnelheid van de Ontwikkelopgave Natuur is onvoldoende om de doelstelling in 2027 te behalen. In de Mededeling portefeuillehouder inzake intensivering ontwikkelopgave (GS DOC-00729097) is aangegeven dat wij ons maximaal zullen blijven inspannen om in 2027 een zo groot mogelijk deel gerealiseerd te hebben en afspraken willen maken met het Rijk om de opgave uiterlijk in 2030 gerealiseerd te hebben. Gedeputeerde Staten hebben een maatregelenpakket vastgesteld waarmee de aanpak van de ontwikkelopgave wordt geïntensiveerd. Verder hebben Gedeputeerde Staten, naar aanleiding van het Statenonderzoek naar de kwaliteit van uitgevoerde natuurcompensatie in Limburg, acties in gang gezet om geconstateerde tekortkomingen bij de realisatie van natuurcompensatie aan te pakken.  

In 2024 is het areaal voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) gegroeid ten opzichte van 2023, door samenwerking van agrariërs en particulieren in het agrarische collectief Natuurrijk Limburg en een uitgebreidere subsidiebeschikking. De lobby is erop gericht om in 2025 extra rijksmiddelen te verkrijgen teneinde dit areaal verder te laten stijgen.  

In reactie op de recente stikstof-uitspraken door de Raad van State wordt met prioriteit bezien hoe gekomen kan worden tot een geborgde aanpak voor de daling van stikstofemissies (zie ook 1.1.2.). Naast een gebiedsgerichte aanpak, wordt ook de inzet van generiek beleidsinstrumentarium bezien. Onder meer wordt gekeken naar het (in de POVI) aangeven van overgangsgebieden rond N2000-gebieden, waarin maatregelen op het gebied van stikstof, water en natuur kunnen worden getroffen. Geanticipeerd wordt op mogelijke aanpassingen van beleidsregels in de omgevingsverordening, bijvoorbeeld voor (intern)salderen en het instellen van een doelgebonden depositiebank. Ook wordt  bezien hoe een toezichts- en handhavingsaanpak en  monitoring kunnen bijdragen aan een geborgd maatregelenpakket. 

Vanuit actieve soortenbescherming is ingezet op het verkrijgen van Europese middelen voor de Limburgse aanpak ter bescherming van de Korenwolf. In maart heeft de Europese Commissie het LIFE-project Cricetus toegewezen, waardoor de Provincie Limburg een financiële bijdrage van circa € 750.000 mag tegemoetzien voor een internationaal project dat bijdraagt aan het onderzoeken en verbeteren van het leefgebied voor de Korenwolf.

In het eerste deel van 2025 stonden faunabeheer en exotenaanpak veelvuldig in de publiciteit en op deze terreinen zijn veel vragen van burgers en Provinciale Staten beantwoord. Jagers en Faunabeheereenheid zijn ondersteund door (intensiverings)middelen toe te kennen aan structurele taken en  projecten als de faunaoverleggen, Jagers in het Groen, de valwildregeling en het mentorenproject voor de opleiding van nieuwe jagers. Landelijk wordt onder meer meegedacht over de Stelselherziening Jacht en Faunabeheer, de nationale beveraanpak, het actieplan Invasieve exoten en de Landelijke Uitvoeringsagenda Wolf. De Provincies hebben daarnaast een gezamenlijk Wolvenplan vastgesteld. De subsidieregeling Faunaschadepreventie 2025 is opnieuw opengesteld. Daarnaast is de subsidieregeling opvang en vervoer zieke en gewonde inheemse in het wild levende beschermde dieren opengesteld voor de periode 2024-2027. In het kader van  de exotenbestrijding wordt onder meer ingezet op grensoverschrijdende samenwerking om de wasbeer te bestrijden en worden alternatieve beheermethoden onderzocht.  

Ter uitvoering van de Motie 3165 inzake de bever is de inventarisatie van het aantal bevers in Limburg gestart. Ter uitvoering van motie 3114 inzake Jacobskruiskruid zijn gesprekken gevoerd met belanghebbenden; een sonderende bespreking in de commissie LEO is later dit jaar voorzien. 

Eind 2024 is het Ministerie van LVVN gestart met een impactanalyse voor het herstelplan in het kader van de in 2024 vastgestelde Europese Natuurherstelverordening; als Provincie denken wij daarbij in IPO verband mee. Samen met Rijk en andere provincies is in januari 2025 de openstelling van de Nationale Databank Flora en Fauna gerealiseerd. 

Tijd

Ten aanzien van Natuur, biodiversiteit en fauna streven wij deze statenperiode de volgende doelstellingen na:

• in 2027 is ter completering van het Natuurnetwerk Limburg NNL (Natuurpact 2013) 1.270 ha natuur ingericht – waarvoor op 990 ha nog functieverandering nodig is;
• mits hiertoe voldoende middelen door het Rijk beschikbaar gesteld zijn, hebben wij in 2027 met initiatieven van onderop een betekenisvolle bijdrage geleverd aan de groene opgaven 30% VHR en vergroting areaal en revitalisering bossen;
• het beheer van de Limburgse gebieden is kwalitatief en kwantitatief versterkt;
• Limburg heeft met 24 Natura-2000 gebieden een bovengemiddeld grote opgave; Natura 2000 maatregelen zijn uitgevoerd;
• kansen zijn benut om natuurdoelen (natuurinclusief) te realiseren in verbinding met opgaven in andere sectoren, waaronder de natuurinclusieve isolatie van gebouwen met het oog op vleermuizen en vogels;
• het goed samenleven van mens en natuur is verbeterd door de versterking van het faunabeheer;
• wij verbeteren het inzicht in de staat van instandhouding van de natuur, zodat middelen effectief kunnen worden ingezet;
• wij hebben in 2027 een deel van de emissiereductie van 3 KtonNH3/jr en 0,3Mton CO2 eq/jr gerealiseerd, met name door generiek rijksbeleid en de piekbelastersaanpak. De aanvullende aanpak door de Provincie heeft geleid tot vermindering van lokale deposities op N2000-gebieden en tot daling van de emissie van broeikasgassen.

In de eerste maanden van 2025 is onverminderd ingezet op het bereiken van deze doelen. Voor twee doelstellingen blijft het doelbereik achter.  

Ten aanzien van de ontwikkelopgave is de actuele realisatiesnelheid niet voldoende om de doelstelling in 2027 te behalen. Gedeputeerde Staten hebben inmiddels een versterkte realisatiestrategie vastgesteld en ook zal in overleg met IPO en LVVN worden bezien hoe omgegaan moet worden met het niet kunnen halen van de deadline in 2027.  

Ook de stikstofopgave is nog onvoldoende gerealiseerd, mede door de ontwikkelingen op Rijksniveau. Stikstof houdt het land én Limburg in de greep. Het is niet alleen een van de cruciale drukfactoren voor de natuur en biodiversiteit in Limburg, maar zorgt er ook voor dat  de vergunningverlening - in vrijwel alle sectoren - op slot zit. Met de ontwikkeling van het 'Limburgse Offensief Stikstof' (LOS) - zie ook 1.1.2. wordt ingezet op het nemen van geborgde maatregelen om de daling van de stikstofdepositie en natuurherstel (en uiteindelijk de instandhoudingsdoelen voor deze gebieden) te realiseren. 

Geld

Voor de uitvoering van product 1.1.1. Natuur, biodiversiteit en fauna wordt het budget per saldo verhoogd met € 2,92 mln. 

Enerzijds worden aan de exploitatiebegroting 2025 de volgende middelen toegevoegd: 

• openstellen subsidieplafond voor soortenmanagementplannen door inzet van SPUK E117 € 3,84 mln.;
• uitvoering motie 3165  inzake de bever € 0,21 mln. gedekt uit de programmareserve Landelijk gebied;
• uitvoering motie 3114 beheer Jakobskruiskruid/Akkerdistel € 0,10 mln. per jaar voor 2025 en 2026, gedekt uit de programmareserve Onvoorziene uitgaven.

Anderzijds worden door de fasering van de SPUK L16 Natuur fase 1, onderdeel boscompensatie middelen van € 1,23 mln. doorgeschoven naar de begroting 2026.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Oranje

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij werken aan de geborgde aanpak voor stikstofreductie en natuurherstel: het Limburgs Offensief Stikstof (LOS). Op 23 mei 2025 leggen we sonderend aan de gecombineerde commissie LEO/ESA een conceptprogramma voor, met de volgende onderdelen:

• een juridische redeneerlijn die vertelt over het geborgd maatregelenpakket waardoor weer vergunningen verleend kunnen worden;
• een geborgd pakket aan genomen en aanvullende maatregelen:
  • opgave per gebied, reeds bekende maatregelen en nog te onderzoeken maatregelen;
  • benodigde middelen en instrumenten;
  • te ontwikkelen beleid (stikstof, buitenland, vergunningen);
  • realisatiestrategie; 
• uitvoeringsplan 2025-2027;
• monitoringsplan;
• periodieke bijstelling.

Daarnaast voeren wij een lobby richting het Rijk. Wij acteren proactief op de wijze waarop de ministeriële commissie onder leiding van de minister-president gaat doorpakken en hoe het Rijk haar verantwoordelijkheid neemt met betrekking tot haar wettelijke taken. Wij zetten dit jaar sterker in op uitvoering van diverse rijksregelingen met de middelen die wij hebben, zoals de SPUK Programma Natuur fase 1 (lopend) en fase 2 (openstelling regeling voorzien voor Q3 2025), Regeling provinciale maatregelen PAS-melders (Rpmp) (openstelling afhankelijk van juridische mogelijkheden) en Maatregel gebiedsgerichte beëindiging veehouderijlocaties 2024 (MGB) (openstelling voorzien voor Q2 2025). Verder hebben wij een aanvraag gedaan voor de 2e tranche Rpmp en daarop een positieve beschikking ontvangen van het Rijk ter hoogte van onze aanvraag (€ 3,8 mln.).

Ondanks bovenstaande is de verwachting dat dit niet voldoende is om de transitie van het landelijk gebied mogelijk te maken. 

Tijd

De transitie van het landelijk gebied is een langlopend proces dat loopt tot en met 2035.
De meest urgente doelen en opgaven zijn:
1.  Het voorkomen van verslechtering van de natuur in N2000-gebieden (wettelijke verplichting);
2.  Het realiseren van de ontwikkelopgave natuur (2027);
3.  De kwaliteits- en kwantiteitsdoelen voor grond- en oppervlaktewater (2027).

De beoogde resultaten voor 2025 dragen hieraan bij. De opgaven zijn echter dusdanig groot, dat die niet te realiseren zijn voor/in 2027. Een verwachte datum van realisatie is niet voorhanden.

Geld

Voor de uitvoering van product 1.1.2. Limburgs Programma Landelijk Gebied wordt het budget verlaagd met €  21,75 mln. Deze verlaging betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• fasering van de SPUK L16 Natuur fase 1 € 9,97 mln. naar 2026;
• fasering van de SPUK L7 Propositie Heuvelland € 5,00 mln. naar 2026.;
• fasering van de SPUK L8 MGA1 opkoopregeling € 1,92 mln. naar 2026;
• fasering van de SPUK L25 versnellingsregeling € 4,86 mln. naar 2026;
• inzet voor de nadere subsidieregels Landschapselementen 2025 € 0,09 mln. onder product 1.1.3. gebracht.

Kwaliteit (indicator)
• Oranje

Tijd (indicator)
• Oranje

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Limburg beschikt over een rijk en afwisselend landschap. In de langjarige transitieopgave van het landelijk gebied zetten wij in op het versterken van de landschappelijke (kern)kwaliteiten en de leefbaarheid. Dit veelal door het stapelen van doelen. Dit onder andere door versterking van de groenblauwe dooradering en vergroting van het bosareaal. Wij leveren maatwerk en regelingen gericht op het stimuleren van initiatieven van vrijwilligers, agrariërs en andere inwoners die gericht zijn op het onderhouden en beheren van landschap en natuur. Het Steunpunt Landschapsbeheer Limburg ondersteunen wij met een exploitatiesubsidie. Hierdoor wordt structureel vormgegeven aan de uitvoeringskracht van het landschapsbeheer, met de inzet en facilitering van vrijwilligers.
Door in 2025 te starten met het Landschapselementenregister krijgen wij een actueler en gedetailleerder inzicht in de aanwezigheid van GBDA in Limburg. Hierdoor krijgen wij meer inzicht in het doelbereik. 
Via ondersteuning van de grensparken en nationale parken versterken wij de samenwerkingsprocessen gericht op versterking van de unieke kwaliteiten van de (grensoverschrijdende) Limburgse landschappen.

Tijd

Wij hebben de subsidieregeling landschapselementen, gericht op versterking van de groenblauwe dooradering, herijkt en opengesteld. Wij ondersteunen het EU-programma LEADER (Zuid-Limburg en Weerterland). De transitie van het landelijk gebied is een proces dat loopt tot en met 2035. Vanuit de nationale en provinciale opgaven en tijdstermijnen rond natuur, water, landbouw en landschap worden in synergie met de grote programma’s zoals het vervolg op het LPLG en WRL de Limburgse landschappelijke (kern)kwaliteiten versterkt. De samenwerking en cofinanciering van de nationale parken en grensparken voeren wij conform planning uit.  

Geld

Voor de uitvoering van product 1.1.3. Landschapsbeheer wordt het budget per saldo verlaagd met € 0,38 mln. 

Deze verlaging betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• verhoging van het budget met € 0,04 mln. door dekking van kosten van de aanschaf van 3 auto's voor lease en brandstof;
• verhoging van het budget met € 0,09 mln. vanuit product 1.1.2  onderdeel propositie Heuvelland voor de openstelling van de  subsidie regel landschapselementen met een plafond van € 1,22 mln.,  deels gedekt uit bestaande middelen;
• verlaging van het budget door de fasering van middelen voor All4biodiversity EU life € 0,50 mln. naar de begroting 2026. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij geven in 2025 uitvoering aan de eerste fase van het Aanvalsplan waterkwaliteit.

Wij voeren in 2025 onderzoeken uit naar maatregelen om de hydrologische toestand van de grondwatergevoelige natuurgebieden te verbeteren en continueren de uitvoering van maatregelen.

Wij verlenen in 2025 subsidies aan partijen om maatregelen te nemen die zorgen voor een betere beschikbaarheid van water (Deltaprogramma Hoge Zandgronden) en aan gemeentelijke waterregio's om klimaatadaptieve maatregelen te nemen en het bewustzijn te stimuleren.

Wij sluiten in 2025 een convenant af met de partijen uit de bestuurlijke Klimaatadaptatietafel om maatregelen te nemen om watergebruik te verminderen en om meer watervast te houden.

Wij hebben het onderzoek van de Zuidelijke Rekenkamer naar drinkwater aan Provinciale Staten ter kennis gesteld en aangegeven welke acties op grond daarvan worden ondernomen ter veiligstelling van de drinkwatervoorziening.  

Wij houden toezicht op de uitvoering van maatregelen voor de KRW door gemeenten en waterschap en hebben daartoe een 'formele kolom' ingericht  conform het advies van Berenschot over de governance van de KRW.

Wij spreken het Rijk en onze buurlanden aan op hun verantwoordelijkheid voor het treffen van maatregelen, nodig om de doelen van de KRW te bereiken.

Tijd

Veel van de doelstellingen uit het waterbeleid zijn gekoppeld aan het jaar 2027, hetgeen onder meer samenhangt met de vereisten die voortkomen uit de Kaderrichtlijn Water en de doelen die zijn gesteld in provinciaal waterprogramma en het beleidskader perspectief voor het landelijk gebied.

De beoogde resultaten voor 2025 dragen hieraan bij. Het doel om als Provincie Limburg een maximale bijdrage te leveren aan het bereiken van de KRW doelstellingen ligt op koers (vandaar de groene indicatie), hetgeen niet wegneemt dat met de huidige inzet van alle partijen het overal bereiken van de KRW doelen niet zal gaan lukken.

Geld

Voor de uitvoering van product 1.3.1. Waterbeheer en waterkwaliteit regionaal systeem wordt het budget verlaagd met € 11,32 mln. Dit wordt veroorzaakt door verschuiving van budgetten naar 2026:

• fasering van de SPUK E87 DHZ van € 16,04 mln.;
• fasering aanvalsplan waterkwaliteit € 1,75 mln.

Daarnaast wordt  het budget 2025 verhoogd door de volgende begrotingswijzigingen:

• de Nadere subsidieregels korte termijn maatregelen ten behoeve van waterveiligheid in Limburg 2024-2026 (kansenregeling) is opengesteld met een subsidieplafond van € 5,00 mln., daarbij is ook rekening gehouden met de personele formatie bij het cluster subsidies € 0,09 mln.;
• door de tariefsverhoging van de grondwaterheffing nemen zowel de lasten als de baten structureel toe met € 0,18 mln.;
• inzet provinciale cofinanciering DHZ € 1,20 mln.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij werken als partner door aan het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van de diverse hoogwaterprojecten, waar vaak een complexe opgave voor waterveiligheid integraal wordt opgepakt met gebiedsontwikkeling. Voor alle hoogwaterprojecten geldt dat de Provincie geen trekkende rol heeft.

Vanuit onze rol als gebiedsregisseur blijven wij ook aandacht vragen voor een goede invulling van de ruimtelijke kwaliteit. Daarbij pleiten wij bij dijkverbetering voor maatwerk en innovatieve oplossingen.

In 2025 werken wij, samen met het Rijk, aan de verdere concretisering van het Programma Ruimte voor de Rivier 2.0 (voorheen Programma Integraal Riviermanagement). De opgaven voor het toekomstbestendig maken van de rivieren (rivierbodemzorg en ruimte voor berging en afvoer) komt voort uit een aantal wettelijke opgaven (o.a. waterveiligheid en waterkwaliteit) en een aantal ambities (o.a. de opgave voor natuur vanuit de PAGW). Het uitwerken hiervan moet in 2026 leiden tot concrete keuzes.

Voor de goede regionale afstemming organiseren wij de afstemming in de Maasvallei en participeren wij met álle Maaspartners in het Programmabureau Delta Maas.

Tijd

De afgelopen jaren is in een aantal hoogwaterprojecten met een bredere gebiedsontwikkeling de nodige voortgang geboekt. Dit is gelukt ondanks de veelheid en complexiteit van de opgaven, alle belangen van verschillende partners die een rol spelen en de brede publieksparticipatie die hierbij wordt opgepakt. Deze voortgang is nodig om uiteindelijk te komen tot een hoogwaterveilige Maasvallei, die ook een hoog niveau kent qua ruimtelijke kwaliteit. De complexiteit van de hoogwaterprojecten leidt ertoe dat niet altijd de voortgang kan worden geboekt die wenselijk is.

Ook de complexiteit van de opgaven om de rivieren, in ons geval de Maas, toekomstbestendig te maken én de functies die gebruik maken van de rivier daarin te accommoderen, is een complexe opgave, waar wij afhankelijk zijn van de kennis en keuzes van het Rijk. Wij blijven hierop investeren, zodat de keuzes op systeemniveau goed uitpakken voor de hoogwaterprojecten waar wij regionaal in investeren.

Geld

Voor de uitvoering van product 1.3.2. Waterveiligheid Maas wordt het budget verhoogd door verhoging van de lasten in 2025 met € 3,00 mln. Dit is de 1e afroep van kosten in het project zuidelijk Maasdal op basis van de samenwerkingsovereenkomst en wordt gedekt uit de reserve waterveiligheid Limburg.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• De uitvoering van het plan  Bodemvitalisering Limburg verloopt conform planning.
• Selectiecriteria voor de pilotprojecten zijn vastgesteld en PS is hierover geïnformeerd. 
• Voor de op te starten pilotprojecten worden gesprekken gevoerd met gemeenten en organisaties. 

Tijd

De uitvoering van het project Bodemvitalisering Limburg verloopt conform planning.

Geld

De uitvoering van product 1.3.3. Bodemvitalisering verloopt conform de planning van de begroting.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• Begin 2025 hebben 24 bestaande maatschappelijke organisaties als onderdeel van de brede sociale basisinfrastructuur een subsidie ontvangen voor de uitvoering van hun werkplannen. Daarnaast werden de vier plekken die binnen de nieuwe subsidieregeling aan nieuwe organisaties geboden zijn allemaal ingevuld. Vanaf 2025 maken JobOn, LEFTeam, Agrarisch Steunpunt Limburg en Spil in de Wijk onderdeel uit van de brede sociale basinfrastructuur en leveren ook zij hun bijdrage binnen de gestelde doelen. In maart 2025 bent u uitgebreider geïnformeerd over de subsidieverlening aan de brede sociale basisinfrastructuur middels een mededeling portefeuillehouder;
• Via vijf reeds lopende projecten gericht op de doelgroep NEET- en VSV-jongeren wordt passend perspectief geboden aan jongeren uit de doelgroepen NEET en VSV. Inmiddels zijn drie van deze projecten afgerond en één project is nog in uitvoering met een looptijd tot en met 2026. Het vijfde project kent moeilijkheden in de uitvoering; we verwachten in 2025 van de initiatiefnemer te vernemen of dit project alsnog wordt uitgevoerd of wordt beëindigd;
• In 2025 komen 8.000 kinderen uit kansarme gezinnen in aanraking met sport en cultuur, door ondersteuning die zij ontvangen van het Jeugdfonds Sport en Cultuur;
• Vanuit de uitvoering van het Actieplan tegen Armoede verwachten wij in 2025 minimaal vijf projecten/initiatieven te ondersteunen die zich op armoedebestrijding richten. Dit zullen we onder meer doen middels een subsidieregeling die we Q2-2025 verwachten te publiceren. In de tweede helft van 2025 organiseren we één conferentie rond het thema armoede, waarmee we verbindingen tussen relevante partnerorganisaties leggen en goede praktijken/interventies uitlichten; 
• Op het gebied van het bestrijden van laaggeletterdheid verwachten wij minimaal 10 projecten/initiatieven te ondersteunen, in relatie tot het Aanvalsplan Laaggeletterdheid. Daardoor zetten we bibliotheken als verbindende schakel in het taalnetwerk in en dragen we bij aan taalontwikkeling van de jongste jeugd. Om dit doel te bereiken zullen we onder meer een subsidieregeling publiceren (naar verwachting Q2-2025).
• Als onderdeel van het in december 2024 gepubliceerde Aanvalsplan Laaggeletterdheid verwachten we in 2025 te beginnen met de implementatie van een gratis bibliotheeklidmaatschap voor Limburgers met een kleine beurs op basis van een door Cubiss Limburg en de Vereniging Limburgse Bibliotheken opgesteld voorstel;
• We verwachten in Q2-2025 een subsidie te verlenen aan GGD Zuid-Limburg om de Kansrijke Start-aanpak in deze regio verder te ontwikkelen, waardoor toekomstige moeders en jonge ouders in Zuid-Limburg nog beter ondersteund en begeleid kunnen worden. Daarbij is ook ruimte voor vernieuwende projectpilots, zoals opgenomen in het beleidskader. Met de GGD Limburg-Noord staan wij ook in contact; van deze partner verwachten wij op een later moment een subsidieverzoek te ontvangen; 
• In 2025 wordt door Maastricht University nader onderzoek gedaan naar het verhoogd voorkomen van aangeboren afwijkingen in Limburg. De uitkomsten verwachten wij Q1-2026 te kunnen publiceren;  
• Binnen de projecten ‘Voorzorg’ en ‘Nu Niet Zwanger’ verwachtten wij aanvankelijk dat er in 2025 (inclusief voorgaande jaren) minimaal 750 trajecten in Limburg plaats zouden hebben gevonden. Op basis van actuele cijfers bleek dat dit aantal eind 2024 al boven de 1.000 lag, zoals ook opgenomen in de Jaarstukken 2024. We verwachten inmiddels dat deze interventies eind 2025 minimaal 1.250 mensen bereikt hebben, waarmee een belangrijke bijdrage wordt geleverd binnen ons doel om het aantal onbewust gekozen zwangerschappen af te laten nemen;
• Er zijn in 2025 (inclusief voorgaande jaren) naar verwachting minimaal 30 verloskundigen/gynaecologen in Limburg die zijn opgeleid om conform de methode 'Centering Pregnancy' te werken en minimaal 400 trajecten Stevig Ouderschap gestart. Hierdoor worden (nieuwe) ouders beter begeleid, waardoor de thuissituatie voor deze kinderen verbetert;
• We verwachten dat er in 2025 35 scholen in Limburg zijn die via het concept van de Gezonde Basisschool van de Toekomst werken, waardoor ca. 7.500 kinderen gezonder eten en meer bewegen. Financiële ondersteuning vanuit de Rijksoverheid voor deze scholen is voor het behalen van dit doel essentieel. Hierop blijven wij onze lobby in 2025 dan ook richten, in samenhang met de uitvoering van motie 3029 Jenneskens en motie 3124 Van Bijnen;
• We verwachten in 2025 een subsidie te verlenen ten behoeve van de verdere uitrol van Keigezond Limburg naar minimaal 8 nieuwe gemeenten. Het bereik van deze ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas ligt hoger dan vooraf ingeschat. In de zeven gemeenten waar dit programma in 2024 reeds is geïmplementeerd, hebben 1.866 kinderen met licht, matig, sterk en extreem verhoogd gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico, passende hulp ontvangen. Door de nieuwe subsidieverlening verwachten wij het in het beleidskader opgenomen doel van 2.500 bereikte kinderen in de komende jaren dan ook te gaan realiseren;
• Door de organisatie van de jaarlijkse conferentie voor (aanstaande) professionals die met jonge kinderen/gezinnen werken, ondersteunen we ook in 2025 de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling. De conferentie staat gepland in november 2025, rondom de landelijke Week tegen Kindermishandeling;
• Door subsidieverlening aan de regio Noord- en Midden-Limburg in Q1-2025 participeren inmiddels alle scholen (primair onderwijs) in het Handle with Care netwerk. Daarmee wordt de uitrol over heel Limburg gerealiseerd, waardoor meer Limburgse kinderen in een kwetsbare thuissituatie eerder herkend, erkend en ondersteund worden door hun netwerk;
• Om aan te kunnen sluiten op datgene wat er in Limburg al gebeurt aan het tegengaan van eenzaamheid, hebben we in Q1-2025 een analyse uitgevoerd aan de hand van de werkplannen van de organisaties uit onze brede sociale basisinfrastructuur en contact met gemeenten, zorg-, welzijnsorganisaties en vrijwilligersorganisaties. Op basis van deze analyse ondernemen we in het restant van deze beleidsperiode een aantal vervolgacties in het tegengaan van eenzaamheid, passend bij onze provinciale rol en behoeften van partnerorganisaties. Over deze acties bent u in april 2025 geïnformeerd middels een mededeling portefeuillehouder;
• Eind 2024 zijn wij ook gestart met de uitvoering van het definitieve Actieplan Vrijwilligers, dat in december 2024 gepubliceerd is. Een van de eerste acties is het opstarten van een communicatietraject waarmee we onze waardering uiten en aandacht vragen voor de diversiteit van de vrijwillige inzet. Dat deden we bijvoorbeeld aan de hand van de portretten van vrijwilligers Marc, Esmee en Romy. Overige acties uit het actieplan, zoals de uitreiking van het jaarlijkse vrijwilligerscompliment, zijn in  voorbereiding;
• In 2025 worden minimaal 20 projecten (waaronder vrijwilligers- en burgerinitiatieven) met steun van de Provincie uitgevoerd, waardoor participatie en sociale cohesie bevorderd wordt. Naast de ondersteuning die we bieden vanuit de regelingen van de Leefbaarheidsaanpak, verkennen we ook hoe we door samenwerking met sociale fondsen impact op dit gebied kunnen maken (zie volgende bullet);
• In de eerste helft van 2025 hebben we de samenwerking met sociale fondsen verkend. Door deze samenwerking beogen we de sociale cohesie in Limburg te bevorderen en tevens een positieve bijdrage te leveren aan participatie en inclusie in onze provincie. In verbinding met het actieplan vrijwilligers willen we daarbij onder meer vrijwilligers- en bewonersinitiatieven ondersteunen. We verwachten in Q3-2025 besluitvorming te laten plaatsvinden over de samenwerking met één of meerdere sociale fondsen;
• In 2025 geven we uitvoering aan de in december 2024 vastgestelde Integrale Aanpak Arbeidsmigratie Limburg 2025-2027 Waardig Werken en Wonen conform motie 3014 Berghorst c.s. In Q4-2025 wordt u geïnformeerd over de voortgang van deze integrale aanpak;
• Bij de uitvoering van motie 3049 Wolters c.s. en amendement 185 Berghorst c.s. betrekken we nadrukkelijk de conclusies en handelingsperspectieven uit de Verkenning Limburgs Zorglandschap 2030 die in 2024 is opgeleverd. We verwachten u medio 2025 te kunnen informeren over de uitvoering van deze motie en dit amendement.

Tijd

• Alle organisaties uit de brede sociale basisinfrastructuur hebben uiterlijk in Q1-2025 hun subsidiebijdrage voor het jaar 2025 ontvangen, waardoor hun werkplannen kunnen worden uitgevoerd. De normbedragen voor het jaar 2025 zullen in juli 2025 gepubliceerd worden, zodat alle organisaties tijd genoeg hebben om het werkplan 2026 voor te bereiden en deze voor de deadline van 1 oktober 2025 in te dienen;
• Eind 2024 verschenen het definitieve Actieplan tegen Armoede en het Aanvalsplan Laaggeletterdheid, als nadere uitwerking van het beleidskader. In 2025 is dan ook gestart met de uitvoering van de acties uit deze plannen. In Q2-2025 werken we een meerjarige subsidieregeling uit voor de ondersteuning van projecten op het gebied van armoede en laaggeletterdheid. De middelen die hiervoor worden ingezet in 2026 en 2027 zullen naar verwachting in de Programmabegroting 2026 worden vermeld;
• Ten aanzien van Kansrijke Start verwachten we in Q2-2025 een aanvraag van GGD Zuid-Limburg te ontvangen. GGD Limburg-Noord gaf in Q1-2025 aan meer tijd nodig te hebben voor het indienen van een subsidieaanvraag;
• De subsidieaanvraag voor de verdere uitrol van Keigezond Limburg verwachten wij medio 2025 te ontvangen;
• Onze subsidieverlening t.b.v. de inzet van twee kwartiermakers voor de verdere ontwikkeling van de Gezonde Bassischool van de Toekomst loopt nog tot en met eind 2025. In de tweede helft van 2025 bereiden we de benodigde provinciale inzet voor de jaren 2026 en 2027 alvast voor;
• De subsidieaanvraag voor Handle with Care in Noord- en Midden-Limburg is begin 2025 ontvangen en afgehandeld. Daarmee wordt de uitrol van deze aanpak over heel Limburg gerealiseerd;
• Eind 2024 zijn wij ook gestart met de uitvoering van het definitieve Actieplan Vrijwilligers, dat in december 2024 gepubliceerd is. De acties zullen vanaf 2025 gefaseerd worden uitgevoerd;
• We verwachten in Q3-2025 besluitvorming te laten plaatsvinden over de samenwerking met één of meerdere sociale fondsen, ten behoeve van het bevorderen van sociale cohesie, participatie en inclusie. 

Geld

Voor de uitvoering van product 2.1.1. Sociale Agenda wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,89 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• Leefbaarheidsaanpak 2025. De leefbaarheidsaanpak bevat drie subsidieregelingen. Voor twee subsidieregelingen (Kleinschalige inwonersinitiatieven en Stichting, Vereniging, Coöperatie) is in dit product een bedrag opgenomen van € 0,83 mln.;
• ophogen van Subsidiebudget voor Burgerkracht; deze ophoging heeft te maken met het actualiseren van het begrote bedrag (€ 0,01 mln.);
• verder is  een bedrag van € 0,05 mln. beschikbaar gesteld als procesmiddelen, die worden ingezet voor de actielijn Experimenten en kansrijke vernieuwingen.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Gebiedsgerichte aanpakken:

• In 2025 zijn zes intentieovereenkomsten getekend voor een langjarige gebiedsgerichte wijkaanpak, worden de uitvoeringsplannen opgesteld, de governance ingeregeld en is de uitvoering hiervan gestart. Onderdeel hiervan is de uitvoering van de motie 3124;
• In 2024 is ervoor gekozen om een Leefbaarheidsaanpak te initiëren (samen met product 5.1.1. Leefbare Steden en Dorpen). In deze gecombineerde aanpak zetten wij in op stimulering van kleinschalige (inwoners)initiatieven en initiatieven van stichtingen/verenigingen/coöperaties in dorpen en buurten;
• Via de (subsidie)regeling in het kader van de leefbaarheidsaanpak worden er inwonersinitiatieven mogelijk gemaakt;
• In 2025 tekenen wij 2 intentieovereenkomsten voor een gebiedsgerichte integrale langjarige dorpaanpak en starten we de uitvoering hiervan;
• Samen met het Rijk maken wij meer gebruik van financieringsmogelijkheden zoals Specifieke uitkeringen (SPUK's) voor het uitvoeren van projecten in de aandachtswijken;
• Samen met het Rijk delen wij ervaringen en goede voorbeelden met alle gemeenten, ook met die die niet zijn geselecteerd voor een nationaal programma;
• In 2025 zijn wij gestart met het inrichten van een pool van professionals die bijdragen aan de kennisdeling;
• De uitvoering van de bestaande aandachtswijken Donderberg en Vastenavondkamp verloopt conform lopende uitvoeringsplannen beschikking.

Tijd

De intentieovereenkomsten voor de gebiedsgerichte integrale langjarige aanpakken in wijken zijn gesloten.

Naar verwachting worden deze in de tweede helft van 2025 ook gesloten met de geselecteerde dorpen.  

Geld

Voor de uitvoering van product 2.2.1. Krachtige gemeenschappen in wijken en dorpen, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 2,04 mln. Dit betreft de volgende voorstellen:

• voor de Leefbaarheidsaanpak 2025 zijn behalve drie subsidieregelingen ook middelen € 0,04 mln. nodig voor proceskosten;   
• voor de intentieovereenkomsten en de daaruit voortvloeiende uitvoeringsovereenkomsten (de gebiedsgerichte integrale aanpak ter bevordering van veerkrachtige gemeenschappen in wijken) zijn middelen beschikbaar gesteld in 2025 € 2 mln., in 2026 € 4 mln. en in 2027 € 4 mln.; 

Daarnaast wordt in verband met de in 2025 afgesloten intentieovereenkomsten en de daaruit voortvloeiende uitvoeringsplannen voor de gebiedsgerichte dorpenaanpak voor de jaren 2026 en 2027 jaarlijks een bedrag van € 1 mln. beschikbaar gesteld.

De dekking van deze voorstellen komt  uit de programmareserve Sociale agenda.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• Begin 2025 hebben alle dertien bestaande sporttakplatforms als onderdeel van de brede sociale basisinfrastructuur een subsidie ontvangen voor de uitvoering van hun werkplannen. De drie beschikbare plekken die binnen de nieuwe subsidieregeling aan nieuwe organisaties werden geboden werden dit jaar niet ingevuld. Mogelijk wordt één van die plekken in 2025 alsnog ingevuld. We zijn n.a.v. het subsidieverzoek van Limburg Athletics+ nog met hen in gesprek over het opnemen van de sporttak wandelen binnen hun platform en daarmee onze brede sociale basisinfrastructuur. In maart 2025 bent u uitgebreider geïnformeerd over de subsidieverlening aan de brede sociale basisinfrastructuur middels een mededeling portefeuillehouder;
• Wij verwachtten aanvankelijk  dat er in 2025 (inclusief voorgaande jaren) minimaal 1.000  topsporters en talenten ondersteuning zouden ontvangen van Coöperatie Limburg Sport, waarmee zij in de ontwikkeling van hun (top)sportcarrière zijn geholpen. Op basis van actuele cijfers bleek dat dit aantal eind 2024 al op 1.201 lag, zoals ook opgenomen in de Jaarstukken 2024. We verwachten inmiddels dat dit jaar minimaal 1.350 topsporters en talenten via Coöperatie Limburg Sport ondersteuning in hun (top)sportcarrière ontvangen. In Q2-2025 starten wij ook de evaluatie van de uitvoering van de opdracht door Coöperatie Limburg Sport, zodat er in de tweede helft van het jaar besluitvorming over de optionele verlenging van de opdrachtrelatie in 2026 en 2027 kan plaatsvinden;
• Voor de ondersteuning van topsportevenementen met een activerend breedtesportprogramma in de jaren 2025-2027 hebben we begin januari 2025 een subsidieregeling gepubliceerd. U bent hierover geïnformeerd middels een mededeling portefeuillehouder. Naast het feit dat we via deze regeling meerjarig duidelijkheid voor organisatoren bieden, richten we via deze regeling ook op een nog grotere impact t.a.v. breedtesportdeelname. We verwachten vanuit deze regeling jaarlijks (minimaal) vier topsportevenementen te ondersteunen;
• Voor de ondersteuning van bovenlokale (sport)evenementen in de jaren 2025-2027 hebben we eind 2024 de breed gewaardeerde en laagdrempelige stimuleringsregeling gepubliceerd. U bent hierover geïnformeerd middels een mededeling portefeuillehouder. De organisatie van deze evenementen, die veelal op initiatief van vrijwilligers worden georganiseerd, zijn van belang voor het bevorderen van de beweegdeelname en sociale cohesie in Limburgse gemeenschappen. Wij verwachten in 2025 vanuit deze regeling 20 bovenlokale sportevenementen te ondersteunen. 
• In Q1-2025 hebben wij op basis van de met uw Staten besproken uitgangspunten steunfunctie sport en regionale sportakkoorden het gesprek gestart met alle Limburgse gemeenten om te komen tot regionale sport- en beweegakkoorden. In deze zijn ook de onderwerpen waarvoor aandacht wordt gevraagd in de motie 3028 Van Bijnen c.s., de motie 3032 Goossen c.s., de motie 3110 Van Bijnen, de motie 3134 Absil c.s. en het amendement 187 Smeets c.s. geagendeerd. We verwachten in de tweede helft van 2025 in de drie Limburgse regio's een akkoord te kunnen ondertekenen, dat vervolgens samen met gemeenten, sportorganisaties en sporttakplatforms tot uitvoering wordt gebracht.

Tijd

• Alle organisaties uit de brede sociale basisinfrastructuur hebben uiterlijk in Q1-2025 hun subsidiebijdrage voor het jaar 2025 ontvangen, waardoor hun werkplannen kunnen worden uitgevoerd. De normbedragen voor het jaar 2025 zullen in juli 2025 gepubliceerd worden, zodat alle organisaties tijd genoeg hebben om het werkplan 2026 voor te bereiden en deze voor de deadline van 1 oktober 2025 in te dienen;
• De initiële opdracht van Coöperatie Limburg Sport loopt nog tot het einde van 2025. In Q2-2025 starten we de evaluatie rondom de opdracht aan Coöperatie Limburg Sport, zodat in de tweede helft van 2025 besluitvorming m.b.t. de optionele verlenging in de jaren 2026 en 2027 kan plaatsvinden;
• Op 1 februari 2025 is de subsidieregeling Topsportevenementen 2025-2027 in werking getreden, met een looptijd tot en met 31 december 2027;
• De Stimuleringsregeling Bovenlokale evenementen 2025-2027 is in werking getreden op 28 november 2024. Deze heeft een looptijd tot en met 31 december 2027;
• In de eerste helft van 2025 is het gesprek met gemeenten over de regionale sport- en beweegakkoorden gevoerd. Naar verwachting kunnen in de tweede helft van 2025 in de drie regio's akkoorden gesloten worden, met een looptijd tot met 2027. 

Geld

Voor de uitvoering van product 2.3.1. Sport en bewegen, wordt het budget in 2025 verlaagd met € 0,10 mln. Dit betreft een verschuiving van middelen naar product 6.1.1. Cultuur in verband met de Subsidieregeling Bovenlokale Evenementen. Deze subsidieregeling wordt verder uitgevoerd onder programma 6. Cultuur.  

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• In 2025 hebben de acquisitieleads geleid tot het vestigen van nieuwe bedrijven in Limburg;
• In 2025 is het businessplan Maastricht Convention Bureau (MCB) gereed;
• In 2025 is er een meerjarig programmatische samenwerking van alle provincies op het thema routestructuren met de landelijke stichtingen Wandelnet en Fietsplatform;
• In 2025 is uitvoering en invulling gegeven aan (Gewijzigde Motie 3061 Berghorst c.s. inzake Vitaal toerisme in balans met de omgeving);
•  In 2025 is tenminste één project gerealiseerd dat bijdraagt aan de internationale samenwerking en profilering van de Brightlands campussen. 

Tijd

Activiteiten zijn continu doorlopend en duren de volledige collegeperiode.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.1.1. Vestigingsklimaat van morgen, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,76 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:
•    Subsidie WK Gravel 2025 € 0,30 mln.;
•    Bijdrage JIM € 0,10 mln.;
•    Subsidies ten behoeve van het MKB € 0,21 mln.;
•    Provinciale bijdrage voor het Valida project van Sappi, bijdragende aan verankering van Sappi in Limburg € 0,30 mln.;
•    Uitvoering motie 3059; beter zicht op het Limburgse vestigingsklimaat middels een jaarlijkse rapportage € 0,01 mln.;
•    Verlaging budget in verband met de kortere projectduur van LIOF Trade -/- € 0,16 mln.

Deze voorstellen worden voor € 0,30 mln. gedekt uit de reserve Knelpunten economisch beleid en de resterende middelen komen uit de programmareserve Economie.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Omgevingsfonds
De toegezegde provinciale bijdrage aan de stichting zal in de vorm van een subsidie in tranches worden verstrekt; in 2025 voor de tweede keer.
 
Provinciaal Inpassingplan MAA proefdraaien 
De behandeling van het PIP MAA – proefdraaien is vertraagd. Dit is een gevolg van het feit dat de Minister van LVVN nog geen vergunning in het kader van de Wet natuurbescherming heeft verleend. Dit is weer een gevolg van recente uitspraken van de Raad van State in een aantal 'stikstofdossiers'. De behandeling van het PIP in de vergadering van Provinciale Staten is (voorshands) verplaatst naar het najaar van 2025.

De behandeling van het PIP door Provinciale Staten (na de inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet) is in lijn met motie 2948. Vanwege de relatie met de GRE-west zal toezegging 9218 bij opvolging van de motie worden betrokken.

Luchthavenbesluit
De in het kader van de luchthavenbesluitprocedure opgestelde m.e.r.-notitie is in het najaar van 2024 ter beoordeling voorgelegd aan het Ministerie van Intrastructuur en Waterstaat (I&W). Het ministerie heeft deze beoordelingsnotitie op haar beurt voor advies aan de Commissie voor de m.e.r. voorgelegd. Deze commissie heeft de minister inmiddels laten weten dat men op basis van de voorliggende notitie de conclusie van MAA dat er geen sprake is van significante effecten, niet kan onderschrijven. Het is thans aan de Minister van I&W om aan te geven hoe met dit advies wordt omgegaan.

Routedevelopment fund
Het streven is om de door de gemeente Maastricht beschikbaar gestelde middelen voor een routedevelopment fund in 2025 in te zetten voor het van de grond krijgen van lijnvluchten naar een of meer hubs.

Ontsluiting luchthaven
Voor het verbeteren van de ontsluiting van de luchthaven (verbeteren verkeersveiligheid Vliegveldweg en voorterreinen MAA) heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat in de vorm van een specifieke uitkering (SPUK) aan de Provincie een bedrag van € 3,5 mln. inclusief BTW beschikbaar gesteld. De Provincie leidt de middelen door aan de gemeente Beek en MAA die dit project gaan uitvoeren. De gemeente Beek en MAA dragen zelf ieder € 2 mln. bij.

Tijd

De onder Omgevingsfonds en Routedevelopment fund genoemde resultaten worden naar verwachting in 2025 gerealiseerd.

Of dat ook geldt voor het Luchthavenbesluit en het PIP zijn wij afhankelijk van het ministerie van I&W respectievelijk LVVN.

De afronding van de onder Ontsluiting luchthaven genoemde werkzaamheden is eerst in 2027 voorzien.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.1.3. Maastricht Aachen Airport wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,04 mln. voor de Stichting Klachtentelefoon MAA. Dit om het nieuwe bestuur te ondersteunen en het belang van de klachtentelefoon te onderstrepen. Vanaf 2026 wordt het budget structureel opgehoogd met € 0,02 mln. Deze lasten worden gedekt uit het begrotingsresultaat.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Oranje

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• LIOF voert voor de Provincie Limburg het MKB-innovatieprogramma ‘Limburg Toekomstbestendig’ uit. De operationele looptijd van het programma eindigt in 2025. In 2025 wordt het programma geëvalueerd en gestart met een mogelijke opvolging van het programma;
• In 2025 hebben we bedrijven ondersteund bij innovatieve grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten in euregionaal verband;
• In 2025 hebben wij via onze instrumenten ondernemingen gestimuleerd om (in samenwerking met kennisinstellingen) innovatieve projecten te starten op één of meer van de vijf maatschappelijke transities;
• In 2025 hebben wij acht nieuwe start-ups en scale-ups ondersteund met inzet van fondsen en programma's in Limburg;
• In 2025 gaan we voor het Limburgse MKB door met de mogelijkheden die de Actieagenda MKB-Dienstverlening 2024-2026 van het Rijk ons biedt;
• In 2025 wordt de opdracht verstrekt voor de oplevering van een jaarlijkse rapportage vestigingsklimaat;
• In 2025 hebben we nauw contact met het MKB en organiseren we diverse evenementen speciaal voor deze doelgroep.

Einstein Telescope

• Er zijn definitieve afspraken gemaakt met België en Duitsland over de wijze waarop het consortium de samenwerking in de bidbook / haalbaarheidsfase en de daarop volgende bouwfase gaat uitvoeren;
• Er ligt een stevig R&D programma waarbij een prominente rol is weggelegd voor de ET Pathfinder als laboratorium voor de Einstein Telescope sleutel technologieën;
• Er ligt een goed uitvoeringsplan om MBO en HBO in zowel nationale als Euregionale context in de meest brede zin aan te laten sluiten op de kennis en kunde die nodig is om de Einstein Telescope te ontwikkelen, te bouwen en te onderhouden;
• De noodzakelijke haalbaarheidsonderzoeken ten behoeve van het bidbook zijn grotendeels uitgevoerd en er ligt een plan om de ruimtelijke inpassing en aanleg uit te voeren;
• Er ligt een goede lobbystrategie en is in uitvoering om de positie van de EMR als vestigingsplek van de Einstein Telescope in ons voordeel te beslechten.

Tijd

Deze activiteiten zijn continu doorlopend en duren de volledige collegeperiode.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.2.1. Innovaties voor de maatschappelijke opgaven, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,47 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

•    Provinciale bijdrage voor de ondersteuning van EDIH Zuid Nederland die de maakindustrie stimuleert en ondersteunt m.b.t. digitalisering € 0,33 mln.;
•    Procesmiddelen ZLSM € 0,08 mln.; 

Deze voorstellen worden gedekt uit de programmareserve Economie.

Daarnaast worden bestaande ramingen als volgt aangepast: 

•    Aanpassing fasering van het Interreg Europe Project RISEMEDEU -/- € 0,06 mln.; 
•    Aanpassing fasering van het project BC Healthy Eating and Food Innovation € 0,12 mln. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Brightlands

• Met de inzet van de bestuurlijk kwartiermaker is de samenwerking tussen en het draagvlak onder de Brightlands campussen verbeterd;
• Het Brightlands office bundelt de lobby en PA-inspanningen op een selectie van onderwerpen;
• Het merk 'Brightlands' is met meer focus landelijk gepositioneerd;
• Het startup versnellingsprogramma 'Brightlands Startup League' is in 2025 volledig actief en stimuleert en ondersteunt startende innovatieve ondernemers in de Brightlands community. Op basis van de ervaringen en geleerde lessen gaan we de aanpak waar nodig bijstellen;
• We stimuleren actief, ook als aandeelhouder, dwarsverbanden tussen Brightlands campussen onderling én met de relevante regionale programma’s;
• In het Statenbesluit 'Brightlands - visie en rol Provincie Limburg' c.s. is vastgelegd wat de inzet van de Provincie gaat zijn in de periode tot 2030;
  Over de realisatie van de inhoudelijke doelen rapporteren wij in de Brightlands Rapportage (in het kader van de Regeling Grote Project). Daarin zijn ook de beoogde resultaten benoemd. Via de Brightlands Rapportage worden de Staten jaarlijks geïnformeerd voor 1 juli. In 2025 zullen de voorbereidingen gestart worden voor de evaluatie die in 2026 uitgevoerd zal worden.

Brightlands Chemelot Campus

• In 2025 zal de start van de bouw van Brightlands Circular Space plaatsvinden en zal de doorontwikkeling van de campus in Sittard-Geleen verder vorm krijgen;
• De bijdrage aan het ecosysteem vanuit het rendement op het vastgoed bijv. via de ondersteuning van de kennisinfrastructuur, zal eveneens worden voortgezet. 

Brightlands Campus Greenport Venlo 

• De jaarplannen, die in de aandeelhoudersvergadering zijn vastgesteld, geven sturing aan de inzet van de campus-organisatie. Zo wordt er verder gewerkt aan het ontwikkelen en realiseren van shared facilities, het aantrekken van nieuwe bedrijven en strategische partners, het verder ontwikkelen van CHILL@Venlo en community building;
• Met het Statenvoorstel Brightlands Campus Greenport Venlo – inzet en visie tot en met 2029 (G-22-039) zijn jaarlijks middelen beschikbaar gesteld in de programmareserve Brightlands. Met deze bijdrage is een stabiele organisatie ingericht waarmee de continuïteit van de campus wordt geborgd;
• De vastgoedorganisatie (CVGV) gaat in 2025 verder met de belangrijkste opgave rondom het onderhoud van de Villa Flora, namelijk het dak. De WKO-installatie is reeds in 2024 aangepakt. Daarnaast focust de vastgoedorganisatie zich op een verdere toename van het aantal bedrijven en zo te komen tot een hogere bezettingsgraad van het vastgoed en uitgifte van kavels. Hierbij is het van belang om ondernemers en organisaties te vinden die passen bij de inhoudelijke thema’s van de campus bijvoorbeeld met onderzoek en innovaties;
• De komende jaren zal verder worden gewerkt aan de groei van de Brightlands Campus Greenport Venlo, zoals opgenomen in het Groeiplan BCGV 203X. 

Brightlands Maastricht Health Campus  

• De campusorganisatie blijft inzetten op de valorisatie van UM en MUMC+ kennis en kunde naar ondernemerschap en werkgelegenheid, de fysieke ontwikkeling is hierbij ondersteunend;
• Het vinden van samenwerkingspartners en vervolgens het indienen van voorstellen richting programma's en fondsen van Rijk en EU is een van de belangrijke activiteiten;
• De campusorganisatie gaat haar inzet op het gebied van het ondersteunen van ondernemerschap verder uitbouwen. De campusorganisatie doet dit ook in samenwerking met de andere campussen.

Brightlands Smart Services Campus

• De campusorganisatie ontwikkelde een strategie tot 2030 met als doel de groei van haar activiteiten en ecosysteem. Deze groei is cruciaal voor een sterke en veerkrachtige campus, die een bijdrage levert aan de Limburgse economie en samenleving door werkgelegenheid te creëren en impact te maken voor aandeelhouders, stakeholders en partners. Vanaf 2025 richt de campusorganisatie zich, in lijn met de opgestelde ambities, op vier strategische domeinen:
  •    Zorg & Gezondheid
  Innovatieve oplossingen ontwikkelen door AI en datawetenschap toe te passen in de zorgsector, met als doel de zorg te verbeteren en te verduurzamen. Belangrijke doelen voor 2025 zijn het aantrekken van nieuwe partners, het coördineren van het Health AI-programma en de samenwerking met de Brightlands campussen;
  •    Publieke Dienstverlening
  Verbetering van de kwaliteit en efficiëntie van overheidsdiensten, met een focus op digitalisering en AI-gedreven oplossingen. De campus zal projecten uitvoeren binnen het Public Services Lab en het ELSA Lab Armoede en Schulden en een Public Smart Safety Center openen;
  •    Circulaire Industrie
  Ondersteuning van de transitie naar een circulaire economie door AI in te zetten voor procesoptimalisatie en duurzaamheid in de maakindustrie. Dit domein zal samenwerken met de Brightlands Chemelot Campus en richt zich onder meer op het uitbreiden van het ELSA Lab Antigreenwashing;
  •    Innovatief MKB
  Bevordering van innovatie en digitalisering binnen het MKB om competitieve kracht te vergroten. De Digitale Werkplaats en het nieuwe Innovation Powerhouse zullen centraal staan in deze inspanningen.

Uitgangspunt voor alle activiteiten binnen deze domeinen is gebaseerd op de samenwerking binnen een multiple-helix ecosysteem, met een focus op mensgerichte AI en data science. De campusorganisatie heeft als belangrijke opgave de ontwikkeling van het ecosysteem aan te jagen door het bieden van een goede vestigingslocatie met de noodzakelijke faciliteiten (waaronder lab faciliteiten), het aantrekken van nieuwe bedrijven en instellingen, het opzetten van samenwerkingsverbanden en daarmee inspelen op programma’s op nationaal en EU-niveau, het organiseren van evenementen en ontmoetingen en het (daarmee) bouwen van een ‘community’. 

Tijd

De Statenbesluiten hebben betrekking op de periode 2023-2030. De inzet van de Provincie is uitgezet voor dezelfde periode.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.2.2. Brightlands, wordt het budget in 2025 - 2029 jaarlijks verhoogd met € 4,75 mln. ten behoeve van de afwaardering van financiële activa. Deze (kapitaal)lasten worden gedekt uit de risicoreserve financieel instrumentarium SiS. 

Verder wordt aan de risicoreserve SIS een bedrag toegevoegd van € 0,35 mln. welke wordt gedekt uit de programmareserve Brightlands € 0,25 mln. en programmareserve Economie € 0,10 mln.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• In 2025 is de Bestuurstafel Onderwijs met alle hoger- en beroepsonderwijsinstellingen minimaal twee keer bij elkaar gekomen;
• In 2025 heeft er minimaal één bestuurlijk overleg met strategische arbeidsmarktpartners (o.a. UWV, arbeidsmarktregio's, werkgeversverenigingen en vakbonden) plaatsgevonden;
• In 2025 vindt er een arbeidsmarktevent plaats met relevante arbeidsmarkt- en onderwijspartners;
• In 2025 zijn er minimaal twee arbeidsmarkt- of onderwijsprojecten met Limburgse partners ingediend binnen Rijks- of Europese regelingen;
• In 2025 is de Vakmanschapsagenda verder uitgewerkt in concrete thema's en zijn de drie Limburgse mbo's aan de slag met de uitvoering;
• In 2025 is de financiering van GIP's structureel geborgd;
• In 2025 is gestart met de uitvoering van het actieplan Talent Charter, een geïntensiveerde arbeidsmarktaanpak die inzet op het identificeren, aantrekken, ontwikkelen, verzilveren, onderhouden en behouden van talent.

Ten opzichte van de Programmabegroting 2025 is de doelstelling van de Vakmanschapsagenda aangepast, vanwege het feit dat in 2025 de gehele Vakmanschapsagenda (i.p.v. slechts één onderdeel) wordt uitgewerkt en van start gaat.

Verder is er een doelstelling toegevoegd inzake het actieplan Talent Charter, dat op 8 april door GS is vastgesteld en vervolgens informerend naar PS is toegestuurd.

Tijd

De uitvoering van de genoemde resultaten ligt op schema en is naar verwachting per ultimo 2025 gerealiseerd.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.3.1. Een gezonde arbeidsmarkt, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,92 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:
•    OECD Conferentie Local Development Forum € 0,20 mln.; 
•    Talent Charter: geïntensiveerde arbeidsmarktaanpak € 0,72mln.

Deze voorstellen worden gedekt uit de programmareserve Arbeidsmarkt en onderwijs.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Om de vier prioritaire bedrijfsketens te versterken naar een grotere mate van circulariteit wordt:

•    In 2025 is het circulair bouwend programma Zuid-Nederland samen met Limburgse partners uitgevoerd. Circulaire en duurzame bouw wordt hierdoor aangejaagd;
•    In 2025 wordt ondersteuning gegeven aan vier inspirerende Limburgse praktijkvoorbeelden voor de circulaire economie;
•    In 2025 is het Impulsprogramma Biocirculaire Economie Limburg (IBEL) voor Limburg uitgevoerd en geëvalueerd;
•    In 2025 is innovatie van het MKB om de transitie naar een circulaire economie te versnellen gestimuleerd door inzet van  programma Limburg toekomstbestendig en door het benutten van regionale investeringsfondsen. LIOF voert het programma uit en beheert de fondsen;
•    In 2025 treedt Provincie Limburg op als ‘eerste klant’ (launching customer) via onze eigen inkoop (o.a. in de grond-, weg en waterbouw en facilitaire diensten). Op deze manier is  innovatie en circulariteit binnen de leveranciersketen bevorderd;
•    In 2025 zijn Nationale en Europese financieringsprogramma’s optimaal benut voor de provinciale doelen op het gebied van verduurzaming en circulaire economie;
•    In 2025 is onze provinciale rol, ten aanzien verbetering mobiliteit in en rondom de Chemelot site, communicatie en participatie, samen met partners ingevuld. Hiermee ondersteunen we Chemelot in de ambitie om in 2050 klimaatneutraal en circulair te zijn. Met het Limburgs Bod voor een duurzaam Chemelot blijven we de urgentie van circulair en duurzaam ondernemen agenderen bij het Rijk. Onze focus ligt op versnelling van verduurzaming en het toekomstbestendig maken van Chemelot als cruciale economische schakel voor Nederland en Noordwest-Europa. Daartoe investeren we € 0,9 mln. om te komen tot daadwerkelijke cruciale en strategisch samenhangende investeringen in de energie- en grondstoffentransitie van Chemelot.

• In 2025 wordt verder uitvoering gegeven aan het EU project CHEERS4EU ter versnelling van circulaire economie d.m.v. circulaire hubs;
• In 2025 hebben we inzicht verkregen in de ruimtelijke randvoorwaarden voor de circulaire economie in Limburg;
• In 2025 zijn open source modules circulaire economie voor het mbo ontwikkeld en wordt ingezet in het mbo;
• In 2025 is een aanvraag ingediend met Limburgse partners voor het EU- LIFE programma ter versnelling van de uitvoeringskracht van Limburg.

Tijd

Naar verwachting zullen de genoemde resultaten per ultimo 2025 zijn gerealiseerd waarbij de inzet op en de uitvoering van de programma's doorlopen in de tijd. 

Geld

Voor de uitvoering van product 3.4.1. Verduurzaming en circulaire economie, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,90 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:
•    Vervolgstrategie Limburgs bod voor een duurzaam Chemelot € 0,40 mln.;
•    Chemelot proposities inzake Clean Industrial Deal € 0,50 mln.

Deze voorstellen worden gedekt uit de programmareserve Economie.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

De Handreiking van de Agrarische Blijversaanpak Limburg is begin 2025 opgeleverd. We zijn nu aan de slag om met de mede-initiatiefnemers de zogenaamde 'proef op de som' fase in te richten, deze willen we na de zomer van 2025 opstarten en zal ongeveer een jaar gaan duren. 

Het programma Natuurinclusief Limburg wordt in 2025 verder verbreed met steun van de provincie Limburg. Naast de uitvoering van de biodiversiteitsmonitor voor de melkveehouderij willen we nu ook opschaling van deze monitor in de akkerbouw en introductie naar andere vormen van land- en tuinbouw zoals fruitteelt, waaronder wijnbouw. Daarnaast vragen we de uitvoerende organisatie om te gaan zoeken naar inspiratiebedrijven voor natuurinclusieve bedrijfsvoering en deze te equiperen om als leerbedrijf te fungeren voor anderen.

De stimulering van wijnbouw en kleine teelten krijgt verder vorm in 2025, in de tweede helft van 2025 is er een uitvoeringsaanpak gereed, inclusief stimuleringsmiddelen. 

We ondersteunen diverse fieldlabs, op het vlak van land- en tuinbouw, met Limburgse inbreng om zich te ontwikkelen. Hierbij zijn ook diverse initiatieven die zich voorbereiden op een aanvraag ten aanzien van de regeling van LVVN, welke voorziet in meerjarige financiering van fieldlabs. 

De communicatiestrategie krijgt in 2025 verder vorm. Er zal medio 2025 een tender uitgezet worden voor de uitvoering van de communicatiestrategie en eind 2025 wordt er een regeling opengesteld ten aanzien van kleinschaliger initiatieven die het verhaal van de boer dichter bij de burger brengen. 

Vanuit het GLB-NSP zijn in 2024 en 2025 enkele regelingen, succesvol, opengesteld. De regeling voor productieve investeringen was dermate succesvol dat er middelen van 2026 naar voren zijn gehaald. We willen in 2025 beoordelen of het mogelijk is om vanuit 100% provinciale middelen alsnog een vergelijkbare regeling open te stellen in 2026. Daarnaast gaan de komende periode nog de regelingen voor EIP (samenwerken voor innovatie) en Kennisverspreiding & Informatie open. 

Het Regionaal Voedselsysteem Limburg bevindt zich in een cruciale fase. Om de organisatie de stap te kunnen laten maken naar zelfstandig operationeel, verlengen we het strategisch partnerschap. Hierbij werken we gezamenlijk met de andere strategisch partners aan een robuuste organisatie. 

Voor het IBEL programma én het programma LimburgToekomstBestendig worden in 2025 evaluaties uitgevoerd en opgeleverd. Op basis van deze evaluaties wordt beoordeeld in welke vorm er mogelijk opvolging gegeven wordt aan dergelijke programma's in 2026. 

De uitvoeringsstrategie van de Toekomstvisie Tuinbouw Limburg+ is verder in ontwikkeling, waarbij wordt gewerkt aan een governance en uitvoeringsstrategie welke in 2025 wordt opgeleverd. Hierbij is ook de samenwerking met Noord-Brabant geïntensiveerd. 

Op het vlak van energie vóór en ván de landbouw zijn de gesprekken nog lopende met het Rijk ten aanzien van het samenwerkingsproject in Limburg om de toepassing van geothermie mogelijk te maken.

Daarnaast worden de kansen van groengasproductie vanuit de landbouw in beeld gebracht en de mogelijkheden daartoe verkend.

Tijd

De resultaten, zoals beschreven onder het kopje 'kwaliteit', zullen vrijwel allemaal binnen de gestelde tijd behaald worden.

Geld

Voor de uitvoering van product 3.5.1. Gezonde toekomst voor de land- en tuinbouw in Limburg, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 1,72 mln. Dit betreft o.a. de volgende begrotingswijzigingen::
•    uitvoeringsprogramma Natuurinclusief Boeren Limburg € 0,70 mln.;
•    basisfinanciering Greenport Venlo € 0,13 mln.;
•    provinciale bijdrage landelijke regeling Experimenteerlocaties (voorheen Fieldlabs) ten behoeve van Integraal plantaardig innovatieplatform € 0,30 mln.;
•    Subsidie Geothermie – DGOL € 0,38 mln.;
•    diverse subsidies ten behoeve van de actielijn Strategisch verbinden € 0,13 mln.;
•    diverse subsidies ten behoeve van de actielijn Limburgse land- en tuinbouw in beeld € 0,08mln.

Deze voorstellen worden gedekt uit de programmareserve Landbouw.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Energie Infrastructuur & Ruimtelijke Inbedding

• In 2025 is er een energievisie voor Limburg opgeleverd (onderdeel van 2e Gewijzigd Amendement 176 Pelzer c.s. inzake Voortgang Energietransitie);

De Energievisie 1.0 is in november 2024 door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Het proces van de energievisie en het bepalen van onze gezamenlijke koers wordt vervolgd middels het opstellen van de Toekomstvisie 2050 en de aanscherping van de Provinciale Omgevingsvisie. In het traject Toekomstvisie 2050 werken we de komende maanden via vier scenario’s van Limburg in 2050 toe naar vijf samenhangende Toekomstvisies voor Wonen, Mobiliteit, Economie, Landelijk Gebied en Energie. Voor het thema energie is dit een vervolg op de Energievisie 1.0.

• In 2025 is er een Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat Limburg vastgesteld (onderdeel van motie 2e Gewijzigde Motie 3069 IJpelaar c.s. inzake Netcongestie in control).

Het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat 2.0 Limburg (pMIEK 2.0 Limburg) is in de afgelopen maanden in gezamenlijkheid met netbeheerders, gemeenten en Provincie opgesteld en op 1 april jl. door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Hierop volgend is het aan de Minister van Klimaat en Groene Groei en uw Staten aangeboden en een mededeling portefeuillehouder verstuurd.

Verduurzaming Industrie en bedrijventerreinen

• In 2025 hebben minimaal 3 Limburgse maatwerk-bedrijven bindende maatwerkafspraken gemaakt;

De maatwerkafspraken worden met diverse bedrijven voortgezet. De Provincie Limburg is hierbij betrokken. Per 31 maart 2025 hebben 3 Limburgse bedrijven een Expression of Principles (EoP) ondertekend, als eerste stap in het komen tot bindende maatwerkafspraken.

• In 2025 is een CES 3.0 Cluster6 opgeleverd met inzicht in vermogensbehoefte van bedrijven per modaliteit.

Door Rijksoverheid, IPO en netbeheer Nederland wordt in Q2 2025 een evaluatie uitgevoerd naar nut en noodzaak voor een nieuwe Cluster Energie Strategie 3.0. De uitkomsten van deze evaluatie zijn bepalend voor de keuze om een nieuwe Cluster Energie Strategie 3.0 Cluster 6 Limburg op te leveren, en in welke vorm. 

Tijd

Energie Infrastructuur & Ruimtelijke Inbedding

In 2025 starten en/of continueren wij de volgende meerjarige activiteiten:

• opstellen van provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur en Klimaat (pMIEK) in 2025 waar we samen met betrokken partners werken aan toekomstbestendige energie-infrastructuur;

Het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat 2.0 Limburg (pMIEK 2.0 Limburg) is in de afgelopen maanden in gezamenlijkheid met netbeheerders, gemeenten en Provincie opgesteld en op 1 april jl. door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Hierop volgend is het aan de Minister van Klimaat en Groene Groei en uw Staten aangeboden en een mededeling portefeuillehouder verstuurd.

• stimuleren van initiatieven gericht op het efficiënter gebruik van energie zoals batterijopslag, samenwerking op bedrijventerreinen en nieuwe contractvormen (buiten piekuren).

In Q1 2025 hebben de consortiumpartijen LWV, OML en LIOF het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen Limburg verder uitgerold. Het beoogt om op 59 Limburgse bedrijventerreinen de organisatiegraad te verhogen met als doel collectieve verduurzaming. Op 10 van deze bedrijventerreinen worden daadwerkelijk collectieve verduurzamingsprojecten uitgevoerd. In maart 2025 heeft GS ingestemd met het ‘Limburgs uitvoeringsprogramma energiehubs’. Onderdeel van dit uitvoeringsprogramma is een provinciale subsidieregeling van € 1 miljoen voor procesondersteuning van energiehubs. Deze subsidieregeling wordt vanaf 15 april 2025 opengesteld. 

Verduurzaming Industrie en bedrijventerreinen

In 2025 starten en/of continueren wij de volgende meerjarige activiteiten:

• verankeren van benodigde capaciteit voor uitvoering van energiebespaarplicht bij OD-ZL o.a. door benutten Rijksregeling;

Met het besluit door Provinciale Staten van 21 maart 2025 is structurele financiering voor de uitvoering van de energiebesparingsplicht bij ODZL geborgd. 

• participeren in de voor Limburg relevante ‘maatwerk-afspraken’ onder regie van het Ministerie van KGG;

De maatwerkafspraken worden met diverse bedrijven voortgezet. De Provincie Limburg is hierbij betrokken. Per 31 maart 2025 hebben 3 Limburgse bedrijven een Expression of Principles (EoP) ondertekend, als eerste stap in het komen tot bindende maatwerkafspraken.

• continueren van de samenwerking met de LEA-bedrijven en geven gezamenlijk uitvoering aan het ‘Landelijk actieplan verduurzaming cluster 6-bedrijven’;

Het samenwerkingsverband LEA is voortgezet en diverse sessies hebben plaatsgevonden. Provincie Limburg sluit actief aan bij het ‘landelijk actieplan verduurzaming cluster-6 bedrijven’, en is betrokken bij de casusgerichte aanpak met individuele cluster 6-bedrijven. 

• invulling geven aan een ondersteuningsprogramma verduurzaming bedrijventerreinen via o.a. de SPUK-regeling verduurzaming bedrijfsmatig vastgoed en landelijk programma Verduurzaming Bedrijventerreinen;

In Q1 2025 hebben de consortiumpartijen LWV, OML en LIOF het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen Limburg verder uitgerold. Het beoogt om op 59 Limburgse bedrijventerreinen de organisatiegraad te verhogen met als doel collectieve verduurzaming. Op 10 van deze bedrijventerreinen worden daadwerkelijk collectieve verduurzamingsprojecten uitgevoerd.

• ondersteunen van ondernemerschap en innovatie bij Limburgse bedrijven via Limburgs Energiefonds (LEF) en LIOF.

Limburgs Energiefonds (LEF)

In 2025 continueren wij de volgende activiteit:

• herijken strategie van LEF en bezien op welk moment Mijnwater ‘ontvlecht’ kan worden uit het LEF.

In 2025 is een start gemaakt met de uitwerking van het herijkingsvoorstel dat op 13 december 2024 is aangenomen door Provinciale Staten. Onderdeel hiervan is het wijzigen van de governance (instellen RvC) en een nieuw ondernemingsplan. Het instellen van een RvC zal, in plaats van Q1, plaatsvinden in Q2 conform het benoemingenkader en het provinciale beleid. Het werving- en selectieproces is gestart en de functieprofielen worden vastgesteld. In augustus en september a.s. zal de herijking in totaliteit worden behandeld in respectievelijk de commissie ESA en de Provinciale Staten. We blijven monitoren wanneer zich een “natuurlijk moment” voordoet om Mijnwater te ontvlechten. Hiervoor volgen we onder meer de ontwikkeling van de Wet collectieve warmte, welke naar verwachting in juni dit jaar wordt behandeld in de Tweede Kamer.

Geld

Voor de uitvoering van product 4.1.1. wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,63 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• Fasering DU Uitvoeringskosten Klimaatakkoord; een bedrag van € 0,22 mln. faseren van 2026 naar 2025 voor o.a. communicatiemiddelen, werkbezoeken, kennissessies met PS-leden en/of derden en externe inhuur op deze punten;
• Maatwerkafspraken Vergunningverlening € 0,41 mln. Dit betreft verschuiving van budget van product 4.2.2. naar product 4.1.1., omdat de maatwerkafspraken zich richten op de verduurzaming van de Limburgse industrie. De middelen zijn bestemd voor uitbreiding van de vergunningencapaciteit bij de ODZL voor uitvoering van de vergunningen m.b.t. maatwerktrajecten. Dit past bij product 4.1.1. Energie Infrastructuur & Ruimtelijke Inbedding en Verduurzaming Industrie en bedrijventerreinen.

Daarnaast zetten wij voor een bedrag van € 1,76 mln. aan specifieke uitkeringen in. Dit bedrag wordt gefaseerd over de jaren 2025 t/m 2027 en ingezet voor:

• Nadere subsidieregels Limburgs Uitvoeringsprogramma Energiehubs € 1,31 mln.;
• Programmamanagement BO EVI - cluster Chemelot € 0,45 mln. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Gebouwde omgeving & Warmte

• In 2025 is er een ‘proof of concept’ gestart voor WZL.

In september 2024 is een samenwerkings- en ontwikkelovereenkomst WZL getekend voor de ontwikkeling van een proof of concept voor WZL. Dit doet de Provincie Limburg gezamenlijk met tien gemeenten en Enpuls. Naar verwachting wordt eind december 2025 een Statenvoorstel aangeboden voor de verdere voortzetting van deze ontwikkeling.

Grootschalige opwek

In 2025 bepalen wij de resultaten en daarmee welke activiteiten wij als Provincie gaan ondernemen op basis van:

• de instructieregels i.r.t. de Provinciale omgevingsverordening voor zonnepanelen (onderdeel van Gewijzigde Motie 3012 Huizing c.s. inzake betere benutting alternatieve locaties en toepassingen voor zon PV);

De instructieregels voor zonneparken in de omgevingsverordening zoals in december 2024 vastgesteld in Provinciale Staten vormen de basis voor de provinciale omgevingsvisie waarin de visie van, onder andere, grootschalige opweklocaties nader wordt uitgewerkt.

• het potentieonderzoek zon PV (onderdeel van Gewijzigde Motie 3012 Huizing c.s. inzake betere benutting alternatieve locaties en toepassingen voor zon PV);

Samen met de RES regio’s bekijken we hoe we potentie voor zon-opwek op tredes 1 t/m 3 kunnen invullen. Concreet op het gebied van solar carports wordt dit al gedaan in beide RES regio’s

• duidelijkheid vanuit het Rijk omtrent de nadere invulling van de nationale programma aanpak SMR's (4e Gewijzigde Motie 3020 Schyns c.s. inzake Rijksgeld voor onderzoek SMR's).

In onze provinciale rol van het bij elkaar brengen van partijen heeft eind februari 2025 een bijeenkomst plaatsgevonden met Limburgse stakeholders in het SMR dossier én het Ministerie van Klimaat en Groene Groei. Hierbij is gesproken over de laatste ontwikkelingen in het Rijksprogramma SMR’s (zie ook  mededeling portefeuillehouder van 18 februari 2025 ). In de Rijksbrede visie die medio 2025 beschikbaar zal komen zal nader ingegaan worden of en zo ja hoe SMR initiatieven gefaciliteerd zullen worden.

Provinciale Energie Maatschappij

• In 2025 is een Statenbesluit genomen inzake de oprichting van de Provinciale Energie Maatschappij.

In Q4 van 2025 wordt op basis van het sonderend voorstel een Statenbesluit genomen inzake de Provinciale Energiediensten Maatschappij (PEM). 
Op uitvraag van de PEM zijn dit voorjaar 40 pilots door de Limburgse gemeenten aangedragen. Deze pilots worden door ons opgepakt samen met de indieners en ondersteund. De hierbij opgedane ervaringen worden verwerkt in het komende Statenvoorstel.  
Op het terrein van gebouwgebonden regeling wordt in samenspraak met de aanbieders van soortgelijke regelingen en maatschappelijke partners verkend of een additionele provinciale regeling van meerwaarde is.  
Het onderwerp Coöperatieve E-Hubs en opslag is onderdeel van de hierboven genoemde uitwerking van de 40 pilots. Het Limburgs uitvoeringsprogramma Energiehubs (lupeh) is vanaf 15 april operationeel. Deze regeling moedigt de ontwikkeling van energiehubs aan.
In het komende statenvoorstel werken we, naast bovengenoemde onderwerpen, ook de best passende (afgestemd op de fase en activiteiten van de PEM) governance en de financiële middelen en funding uit. 

Tijd

Gebouwde omgeving & Warmte

• Ontwikkelen en continueren van de ontzorgingsprogramma’s voor bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed; 
• Ondersteunen energiebesparing samen met de Limburgse RESregio’s en woningcorporaties;
• Ondersteunen energiearmoede aanpakken d.m.v. het inrichten van een ondersteuningspool;
• Blijven inzetten op Mijnwater en deelnemen aan de publieke samenwerking Warmtenet Zuid-Limburg (WZL).

We blijven de voortgang van Mijnwater actief monitoren en bieden waar mogelijk ondersteuning passend bij onze rol. Binnen de publieke samenwerking WZL zijn we actief betrokken middels een financiële bijdrage, leveren van kennis en expertise voor de ontwikkeling van WZL en voorbereiding van besluitvorming over een mogelijk vervolgtraject na de huidige ontwikkelfase. 

Grootschalige opwek

• Wij zijn partner in de RES-regio’s en spannen ons in om de RES-doelen te behalen met tenminste 51% lokaal eigenaarschap bij elk project waarbij de omgeving kan meeprofiteren;

Lokaal eigendom is een streven vanuit de RES regio’s dat wij als Provincie Limburg ook in onze Omgevingsverordening hebben vastgelegd. Via de ondersteuning van de PEM in de opzet van energiegemeenschappen dragen wij hier concreet aan bij.   

• Samen met de RES-regio Zuid-Limburg werken aan een actieprogramma om te zorgen voor nieuwe grootschalige opwek-locaties met innovatieve manieren van meervoudige ruimtegebruik;

De potentie van tredes 1/m 3 van de zonneladder benutten zijn uitgangspunt waarbij we vanuit de RES ZL in eerste aanleg nadrukkelijk kijken naar de realisatie van solar carports. 

• Hanteren van een strikt ‘nee, tenzij’ voor zonne-energie op landbouwgrond en aanpassen van de instructieregels in de Omgevingsverordening conform het landelijke bestuursconvenant;

Het strikte ‘’nee, tenzij’’ principe is conform de wens van de Staten alsmede het Coalitieakkoord uitgevoerd. 

• Samen met Limburgse stakeholders gaan we in gesprek met het Rijk over de condities van de nationale programma-aanpak SMR's.

Het Rijk is van start gegaan met het Rijksprogramma SMR’s en wij nemen hieraan deel via simulaties, zie hiertoe mededeling portefeuillehouder. In de Rijksbrede visie die medio 2025 beschikbaar zal komen zal nader ingegaan worden op of, en zo ja hoe, SMR initiatieven gefaciliteerd zullen worden.

Provinciale Energie Maatschappij

• Opstellen plan van aanpak voor de Provinciale Energie Maatschappij waarbij we kijken naar warmtenetten, duurzame elektriciteit (o.a. kleinschalig zon-op-dak) en verduurzaming gebouwde omgeving.

In het plan van aanpak voor de Provinciale Energiediensten Maatschappij (PEM) wordt onder meer gekeken naar warmtenetten in het kader van warmtegemeenschappen. Grootschalige warmtenetten vallen echter niet binnen de scope van de PEM. Duurzame elektriciteit en verduurzaming van de gebouwde omgeving zijn ook onderdeel van het plan, waarbij bijvoorbeeld kleinschalig zon-op-dak en isolatie wordt meegenomen in het ontzorgingsconcept verduurzaming van de gebouwde omgeving. 

Geld

Voor de uitvoering van product 4.1.2. wordt het budget in 2025 verhoogd met € 1,47 mln. Dit betreft de Specifieke uitkering voor de uitvoering Nadere subsidieregels Ontzorgingsprogramma mkb, waarbij een bedrag van € 0,61 mln. wordt gefaseerd over 2026 - 2027.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Om onze doelen te halen, wegen we milieu- en gezondheidseffecten expliciet mee bij ruimtelijke plannen met provinciaal belang of bij projecten en programma's met een provinciaal belang. We zetten stappen om de doelstellingen van het beleidskader Nieuwe energie en schoon leefmilieu te bereiken. Onze aanpak is uitgewerkt in het modulaire concretiserend milieubeleid, dat als basis dient voor verschillende specifieke uitwerkingen. Dit beleid richt zich op de reductie van Zeer Zorgwekkende Stoffen, bevordering van luchtkwaliteit, en beheersing van omgevingsveiligheid. Daarnaast adviseren we actief bij gemeentelijke plannen en MER-procedures om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen. 

Wat doen we voor specifieke milieu thema's:  

Luchtkwaliteit & Zeer Zorgwekkende Stoffen
Wij werken aan een betere leefomgeving door de uitstoot van en blootstelling aan vervuilende stoffen te verminderen. Om de luchtkwaliteit te verbeteren en een gezondere leefomgeving te creëren:

• Bewustwordingscampagne Houtstook: Samen met partners onderzoeken we de haalbaarheid van een campagne om de gezondheidseffecten van houtstook te verminderen, als vervolg op de Rijkscampagne die in 2024 is gestart;
• Herijking Luchtmeetnet: We plaatsen het laatste nieuwe meetstation en analyseren de meetresultaten om de luchtkwaliteit te verbeteren (onderdeel Schone Luchtakkoord);
• Project Grenzeloos Meten 2.0: We voeren, samen met gemeenten in Noord-Limburg, (sensor)metingen uit naar geur, fijnstof en de beleving van luchtkwaliteit, en financieren het project vanuit de investeringsagenda Noord-Limburg;
• Subsidieverstrekking GLOBE project: We evalueren de resultaten en beslissen over verdere subsidie voor het nieuwe schooljaar. Het schoolproject maakt leerlingen bewust van de luchtkwaliteit, door hen actief te betrekken bij het meten van fijnstof en stikstofdioxide. In 2025 nemen vier scholen in de gemeenten Heerlen, Venray en Horst aan de Maas deel. Hieraan dragen wij voor 50% aan de kosten bij in het kader van het Schone Luchtakkoord;
• Impact van Herziening Omgevingswaarden: We verkennen de impact van nieuwe omgevingswaarden per 2030 voor luchtkwaliteit op de rol van de Provincie. Omgevingswaarden zijn normen die de overheid vaststelt om de kwaliteit van de fysieke leefomgeving te waarborgen;
• Update Centraal Instrument Monitoring Luchtkwaliteit (CIMLK): We actualiseren gegevens van de jaarlijkse bijdrage vanuit wegverkeer en veehouderijen in Limburg zodat er landelijk een gedetailleerd beeld van de luchtkwaliteit in 2030 ontstaat en wordt duidelijk of deze voldoet aan de nieuwe omgevingswaarden;
• Actualisering SMOG Protocol: We starten met de actualisering van ons handelings- en voorlichtingsprotocol bij smog door slechte luchtkwaliteit. Wij gebruiken hiervoor de standaard die is opgesteld door het RIVM;
• Innovatief Toezicht met Optical Gas Imaging Camera: We geven opdracht aan de Omgevingsdienst Zuid-Limburg om een camera aan te schaffen en daarmee diffuse luchtemissies op te sporen. Hiervoor worden middelen uit de programmareserve Energie aangewend;
• Extra Toezicht op Vermijdings- en Reductieprogramma’s (VRP): We laten de Omgevingsdienst Zuid-Limburg een plan uitwerken voor extra toezicht en bereiden daar een aanvullende opdracht voor. 

Geluid & stilte
Door de geluidbelasting terug te dringen, worden de negatieve gezondheidseffecten die samenhangen met geluid van verkeer - zoals (ernstige) hinder en slaapverstoring - beperkt. Als tegenhanger van gebieden met geluidshinder hebben wij ook Stiltegebieden, waar Limburgers in rust kunnen verblijven. 

Om geluidshinder terug te dringen: 

• Innovatieve geluidmaatregelen bij provinciale wegen: We starten de verkenning naar innovatieve geluidmaatregelen;
• Geluidreducerend asfalt: Bij projecten en onderhoud aan wegen leggen we geluidreducerend asfalt aan op in het Limburgs Actieplan Geluid 2024-2029 aangewezen locaties;
• Geluidsproductie Plafonds (GPP's): We werken aan de invoering van GPP’s voor industrieterreinen (Chemelot en VDL Nedcar) en provinciale wegen. De GPP’s begrenzen de maximale hoeveelheid geluid aangeven die een bron, zoals een weg of industrieterrein, mag produceren;
• Beleidsregel voor doelmatigheid van geluidmaatregelen: We actualiseren de beleidsregel gelijktijdig met het vaststellen van GPP’s. 

Om de stilte in de stiltegebieden te bevorderen:

• Verduidelijking bepalingen Stiltegebieden: We verduidelijken de bepalingen in de Omgevingsverordening Limburg om stilte in stiltegebieden te behouden of te bevorderen;
• Beperking normoverschrijdingen in stiltegebieden: We identificeren normoverschrijdingen en verkennen mogelijkheden om deze te beperken. Ook onderzoeken we de mogelijkheden tegen geluiden net buiten de grenzen van de stiltegebieden, maar die wel relevante invloed hebben op het geluidsniveau in de stiltegebieden. Wij kunnen alleen het geluid dat wordt gemaakt op de grond reguleren, geluiden van bijvoorbeeld vliegtuigen kunnen wij niet reguleren.  

Afval & Circulaire Economie
Het voorkomen en beperken van het ontstaan van afvalstoffen vermindert de druk op het milieu. Een circulaire economie vermindert het materiaalgebruik en hergebruikt afval als hulpbron om nieuwe materialen en producten te produceren om de inzet van afvalstoffen in een circulaire economie te optimaliseren:  

• Aanpak Afval en Circulaire Economie (CE): Samen met de Omgevingsdienst Zuid-Limburg stellen we een aanpak op om kennis op te bouwen en beleid & uitvoering te verbeteren. Hiervoor worden middelen uit de programmareserve aangewend;
• Beleid Brandveiligheid Afvalverwerkers: We verkennen de mogelijkheid om beleid op te stellen om het risico op branden bij afvalverwerkers te beheersen;
• Versnelling Monsternames Toezicht Afvalverwerkers: We onderzoeken of we de administratieve procedure voor monsternames kunnen inkorten en daarmee het proces versnellen. Zodat sneller duidelijk is of er gevaarlijke stoffen, zoals ZZS in het afval zit;
• Actualisering Verordening Nazorgheffing: We actualiseren de voorwaarden voor het opleggen van een heffing aan exploitanten van stortplaatsen, om zo de eeuwigdurende nazorg van stortplaatsen te bekostigen;
• Beoordeling Nazorgplannen: We beoordelen nazorgplannen van stortplaatsen en baggerdepots om schade aan bodem, bodemwater en lucht te voorkomen. 

Omgevingsveiligheid
Naast het bevorderen van de gezondheid van de Limburgers is ook het doel om risico's op zware ongevallen met gevaarlijke stoffen te beheersen. Daarom:

• Tellen vervoer gevaarlijke stoffen: We tellen het vervoer van gevaarlijke stoffen over provinciale wegen om zo beter inzicht te krijgen in de risico’s afkomstig van provinciale wegen;
• Uitvoering veiligheidsconvenant Chemelot: We werken aan de uitvoering van het veiligheidsconvenant ‘Voor een veilige ontwikkeling van Chemelot en haar omgeving’ en streven naar een integrale en bovenwettelijke benadering van veiligheid.   

Luchtvaart
Luchtvaart heeft directe invloed op aspecten zoals de luchtkwaliteit, geluidshinder, externe veiligheid en de bodemkwaliteit. Om de impact hierop zo klein mogelijk te maken: 

• Nieuwe Verordening Luchthavens: We hebben een nieuwe verordening vastgesteld die het proces bij de aanvraag of wijziging van een luchthavenbesluit beschrijft;
• Herziening beleidsregel Tijdelijk en Uitzonderlijk Gebruik (TUG): We herzien de beleidsregel met voorwaarden voor het afgeven van ontheffingen die nodig is om een luchtvaartuig op te stijgen of landen buiten een officiële luchthaven. 

Tijd

We zijn goed op weg om de doelen te bereiken voor het verbeteren van de gezondheid van Limburgers door de leefomgeving beter te maken. Het is belangrijk te weten dat het even kan duren voordat de resultaten zichtbaar zijn voor de inwoners. De kwaliteit van de leefomgeving en de gezondheid van de Limburgse bevolking worden door veel factoren beïnvloed, niet alleen door onze inspanningen. Dit betekent dat op sommige plekken de milieudruk kan afnemen, terwijl op andere plekken door nieuwe initiatieven juist meer milieudruk ontstaat. Dit komt omdat de wetgeving ruimte biedt voor nieuwe initiatieven die voldoen aan de wet, maar wel de milieudruk verhogen. Daarom werken we samen met andere partners om de kwaliteit van de leefomgeving, zoals de luchtkwaliteit, voortdurend te monitoren. Hierdoor krijgen we steeds beter inzicht in de kwaliteit van de leefomgeving en helpt dit ons bij het opzetten van nieuwe initiatieven of het aanpassen van bestaande acties.

We hebben projecten geadviseerd, producten ontwikkeld en activiteiten uitgevoerd binnen de wettelijke of afgesproken termijn van de modulaire aanpak van het milieubeleid. In deze collegeperiode werken wij verder aan de uitbouw van de modulaire aanpak en vormt dit een onderdeel van de Provinciale Omgevingsvisie, die eind 2025 wordt vastgesteld. 

Wat hebben we in 2025 afgerond?

• Het project Grenzeloos meten 1.0 is afgesloten;
• We hebben de Verordening Luchthavens Provincie Limburg 2025 op 7 februari 2025 vastgesteld. Volgens planning had deze in 2024 klaar moeten zijn, maar door agenda technische redenen was de behandeling verschoven naar 2025.

Waar zijn we in 2025 mee gestart?

• We zijn begonnen met voorbereidende werkzaamheden om geluidsproductieplafonds (GPP's) voor provinciale wegen en regionale industrieterreinen vast te stellen. In mei is het voorstel in PS behandeld voor de bevoegdheidsverdeling tussen Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten voor GPP’s bij regionale industrieterreinen. Geluidsproductieplafonds voor provinciale wegen worden uiterlijk in 2026 vastgesteld en voor regionale industrieterreinen uiterlijk in 2028. Dat is voor de in maart 2025 bij Koninklijk besluit bekend gemaakte wettelijke termijnen van 1 januari 2027 c.q. 1 januari 2029; 
• We verkennen de mogelijkheid om beleid te maken voor brandveiligheid bij afvalverwerkers. Deze verkenning willen we in Q4 2025 afronden;
• We werken aan de aanpak afval & CE. 

Waar werken we aan verder?

Wij werken aan onze activiteiten volgens planning. Een aantal activiteit lichten we uit:

• We voegen nieuwe relevante gegevens over de milieudruk toe aan ons bestaande overzicht van integrale gezondheidsindicatoren;
• De beleidsregels voor tijdelijk en uitzonderlijk gebruik (TUG) van luchtvaartuigen zijn verschoven van Q4 2024 naar Q2 2025. Deze vertraging komt door de langere verwerkingstijd van ingediende zienswijzen en de adviezen van de bezwarencommissie. Het laatste advies wordt medio mei verwacht;
• De oplevering van vier nieuwe meetstations en de toevoeging van ultrafijnstofmetingen op vier meetstations stond gepland voor 2023. Vanwege vertraging in het vinden van meetlocaties, leveringsproblemen en problemen met de aansluiting op het stroomnet, hebben we vertraging opgelopen. In 2024 zijn drie meetstations opgeleverd en we streven ernaar dat in Q3 2025 het vierde meetstation in gebruik zal worden genomen. Dit is afhankelijk van een tijdige aansluiting op het elektriciteitsnet;
• Wij werken aan de verduidelijking van de bepalingen over stiltegebieden in de Omgevingsverordening. Volgens planning ronden we dit in Q2 2026 af. We zijn voor de vaststelling afhankelijk van het proces rond de vernieuwing van de Omgevingsverordening, omdat deze in zijn geheel zal worden vastgesteld;
• Wij nemen deel aan de begeleidingscommissie van de verkenning naar de gezondheidseffecten van Chemelot door het RIVM in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (vervolg op de gewijzigde motie 3015 Berghorst ‘Onderzoek de gezondheidseffecten van Chemelot’). 

Waar gaan we nog mee aan de slag?

• In Q3 van 2025 starten we volgens planning met de actualisatie van de het SMOG protocol.  

Geld

Voor de uitvoering van product 4.2.1. wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,20 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• Aanschaf OGI-camera voor een bedrag van € 0,15 mln. waarmee het toezicht op Zeer Zorgwekkend Stoffen (ZZS) wordt geïntensiveerd;
• Voor de aanpak Afval en Circulaire economie wordt een bedrag van € 0,05 mln. toegevoegd aan de begroting. Hiermee wordt beoogd om over voldoende vak- en praktijkkennis binnen het VTH-instrumentarium te beschikken.

Deze voorstellen worden gedekt uit de programmareserve Energie.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wat gaan wij in 2025 doen om onze doelen te behalen?

-    Wij zetten in op het voorkomen van aantasting van de leefomgeving of het voorkomen van het ontstaan van risico’s voor de leefomgeving;
-    Wij leveren een bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken door het opstellen van heldere, transparante en handhaafbare vergunningen. Dit doen wij zo veel mogelijk binnen de gestelde beslistermijn;
-    We proberen de kans op het ontstaan van risico’s voor de fysieke leefomgeving zo veel mogelijk te beperken door onze toezichtcapaciteit zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten. We werken daarom regiogericht op basis van vooraf gemaakte, risicogerichte keuzes;
-    Indien overtredingen plaatsvinden treden wij handhavend op. Dit doen wij op een transparante manier door aan te sluiten bij de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingswet;
-    Alle werkzaamheden worden conform het VTH Uitvoeringsprogramma 2025 uitgevoerd.

We streven ernaar aanvragen/verzoeken binnen de wettelijke termijn af te handelen en houdbare vergunningen te verlenen. Dit uit zich doordat bij aanwenden bezwaar/beroep (zowel vergunningen als toezicht en handhaving) zo min mogelijk zaken gegrond zijn. En wanneer het naleefgedrag van de overtreder na de eerste constatering van overtreding hoog is. 

In 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Afgelopen jaar hebben wij hier al ervaring mee opgedaan. Meervoudige aanvragen hebben nog steeds niet plaatsgevonden. Dat kan in 2025 veranderen. Dit heeft mogelijk gevolgen voor het kwaliteitsniveau van de uitvoering van onze VTH-taken. In het tweede kwartaal van 2025 wordt het VTH jaarverslag 2024, waarin de uitgevoerde werkzaamheden, ontwikkelingen en in hoeverre voldaan wordt aan de doelen en indicatoren (Uitvoering en handhavingsstrategie) opgenomen zijn, aan uw Staten toegezonden. 

De motie 3122 Wolters Gregorio c.s. inzake 'Geen Beaumix in Limburg' is uitgevoerd. De brieven, waarin wij een oproep hebben gedaan om met de groots mogelijke snelheid duidelijkheid te geven over eventuele aangescherpte richtlijnen voor de toepassing van secundaire bouwstoffen en met name voor bodemassen, zijn verstuurd aan de Minister van l&W, Directeur Rijkswaterstaat en alle gemeenten (zie MPH 29 oktober 2024 (DOC-00708878). In de reactiebrief van het Ministerie van lnfrastructuur en Waterstaat (zie MPH 4 februari 2025 (DOC-00741434) is aangegeven dat binnen de herijking van de bodemwet -en regelgeving invulling wordt gegeven aan de oproep. Wij hebben tot op heden nog geen vergunningaanvraag vanuit Rijkswaterstaat ontvangen in relatie tot het gebruik van AVI bodemassen, waaronder Beaumix, bij de verbreding van de A2. Conform toezegging 9554 zullen wij PS actief informeren over de uitkomst, zodra GS over een dergelijke aanvraag een besluit hebben genomen.

Tijd

De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen de termijn van het collegeprogramma 2023-2027.

De uitvoering van de VTH-taken vindt plaats binnen de daarvoor geldende termijnen.

Geld

Voor de uitvoering van product 4.2.2. wordt het budget in 2025 e.v. jaren verhoogd met € 3,40 mln. Dit betreft de structurele ophoging van budget voor de jaarlijkse opdracht aan de OD ZL, overeenkomstig het gekozen robuustheidsscenario met toepassing van de standaardvariant. Het betreft het statenbesluit van 21 maart 2025 (G-25-002). De dekking van deze budgetophoging komt uit het begrotingsresultaat.

Daarnaast is het budget voor Maatwerkafspraken Vergunningverlening € 0,41 mln. verplaatst naar product 4.1.1.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• Tussen 2023-2027 zijn er vanuit de Provincie minstens 100 inwonersinitiatieven ondersteund
  welke een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid in de wijk;
• Tussen 2023-2027 zijn er vanuit de Provincie minstens 10 initiatieven voor gemeenschapsvoorzieningen en/of ontmoetingsplekken ondersteund welke een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid in de wijk;
• Tussen 2023-2027 is er vanuit de leefbaarheidsaanpak bijgedragen aan minstens 10 leefbaarheidsakkoorden, welke een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid in de wijk;
• Tussen 2023 en 2027 worden de projecten uit reeds bestaande kaders zoals IBA Parkstad (coalitieperiode 2015-2019), alsmede Kwaliteit Limburgse Centra (coalitieperiode 2019-2023) voortgezet en (grotendeels) afgerond. 

Op dit moment (april 2025) is de stand van zaken als volgt: 
•    Vanuit de subsidieregeling van de Leefbaarheidsaanpak voor kleinschalige (inwoners)initiatieven zijn 13 subsidies aan initiatieven verleend;
•    Vanuit de subsidieregeling van de Leefbaarheidsaanpak voor stichtingen, verenigingen en coöperaties zijn 11 subsidies aan initiatieven verleend;
•    Vanuit de subsidieregeling van de Leefbaarheidsaanpak voor publieke gebiedsgerichte initiatieven zijn twee Leefbaarheidsakkoorden (nieuwe naam voor leefbaarheidsdeals) gesloten;
Hierbij zijn de volgende aandachtspunten van belang:
•    De subsidieregelingen van de Leefbaarheidsaanpak voor kleinschalige (inwoners)initiatieven en voor stichtingen, verenigingen en coöperaties zijn zowel voor fysieke als voor sociale initiatieven bedoeld. Dit betekent dat de reikwijdte breder is dan in het beleidskader Leefbare steden en dorpen is omschreven;
•    Zowel het aanvragen als het verlenen van subsidies kost enige tijd. Hierdoor is het proces van subsidieverlening sinds de openstelling van de verschillende subsidieregelingen in oktober 2024 geleidelijk op gang gekomen.
Mede op basis van deze twee kanttekeningen schatten wij in dat we goed op schema liggen om de doelstellingen met betrekking tot de inwonersinitiatieven en Leefbaarheidsakkoorden te halen. Ten aanzien van de doelstellingen voor gemeenschapsvoorzieningen en/of ontmoetingsplekken stellen wij voor om naar aanleiding van de stand van zaken de doelstelling te verhogen van 10 naar 20 initiatieven.

Tijd

Op basis van de stand van zaken van de Leefbaarheidsaanpak, zoals hierboven omschreven onder ‘Kwaliteit’, schatten wij in dat we goed op schema liggen om de doelstelling voor 2027 te halen.

Geld

Voor de uitvoering van product 5.1.1. Leefbare steden en dorpen wordt het budget in 2025 verhoogd met € 1,02 mln. Dit betreft het Uitvoeringsplan Leefbaarheidsaanpak en subsidieregelingen Leefbaarheidsaanpak 2024-2027. Hiervoor is in 2025 een bedrag van € 11,5 mln. nodig. Aanvullend op de reguliere middelen is een bedrag van € 1,02 mln. toegevoegd in 2025 en € 1,71 mln. in 2026.  Dit voorstel wordt gedekt uit de programmareserve Leefbaarheid.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

We acteren langs 3 lijnen:
1.    Versnelling uitvoering Woondeal;
2.    Limburgse aanpak bebouwde omgeving;
3.    Regie op de Volkshuisvesting en verrijken Woondeal.

ad 1. Versnelling uitvoering Woondeal, oftewel het versnellingsmenu
De hoofddoelstelling is versnelling van de woningbouw/ realisatie van de Woondeal 2022-2030. Om dit hoofddoel te bereiken zijn 5 deelprojecten benoemd die sterk samenhangen en waarmee gemeenten worden ondersteund bij het uitvoeren van de gemeentelijke taken die samenhangen bij de uitvoering van de Woondeal én bij de producten die gevraagd worden naar aanleiding van de Wet versterking regie op de Volkshuisvesting.

We gaan werken met een ‘Versnellingsmenu’, dat bestaat uit de volgende 5 projectlijnen:
Lijn 1. Extra capaciteit voor gemeenten in regionaal verband: wordt samen met de 3 regio’s nader uitgewerkt;
Lijn 2. Kennisdeling en -ontwikkeling: kennisdeling met en tussen alle stakeholders (gemeente, corporatie, ontwikkelaren, architecten, makelaars en RO/woon adviesbureaus en Provincie). Tevens zal ook aan bestuurlijke kennisdeling worden gewerkt;
Lijn 3. Kansrijk aanspreken van Rijksregelingen (ondersteunen van gemeenten om de complexe regelingen kansrijk aan te spreken);
Lijn 4. Versnellingstafels (provinciaal om oplossingen voor Limburgse knelpunten te vinden en te agenderen op de landelijke tafel en regionale versnellingstafels om locatie- of projectspecifieke knelpunten op te lossen en volgorde van realisaties met corporatie, markt en gemeenten af te stemmen);
Lijn 5. Standaardisatie en uniformiteit (bijvoorbeeld in de bouwstroom (procedures en certificering), maar ook bij het opstellen van de benodigde documenten);

Vanuit lijn 1 extra capaciteit is per 1 januari 2025 de subsidieregeling “flexibele inzet ondersteuning woningbouw 2025-2027” opengesteld. We stellen daarmee € 4,6 miljoen aan middelen beschikbaar (€ 3,1 provinciale middelen en € 1,5 rijksmiddelen) voor regionale samenwerking en uitbreiding gemeentelijke capaciteit. Tevens wordt in deze subsidieregeling per gemeente € 10.000 beschikbaar gesteld voor het regionaal afstemmen van woonzorgvisies.

Vanuit lijn 2, kennisdeling en -ontwikkeling, starten we een opleidingstraject voor alle stakeholders (gemeenten, corporaties, ontwikkelaars, architecten, makelaars en de Provincie). Ook wordt ingezet op bestuurlijke kennisdeling. Met deze lijn stimuleren we naast kennisdeling ook samenwerking, vertrouwen en netwerken. In 2025 wordt het traject aanbesteed.

Vanuit lijn 3 blijven we gemeenten ondersteunen bij het kansrijk aanspreken van complexe Rijksregelingen.

In lijn 4 hebben we in 2025 twee provinciale versnellingstafels georganiseerd. Daarnaast stimuleren we het organiseren van regionale versnellingstafels (N-M-Z), gericht op het oplossen van locatie- of projectspecifieke knelpunten en prioriteren van woningbouwprojecten tussen gemeente, markt en corporatie.

Vanuit lijn 5 werken we mee aan Bouwstroom Limburg waarbij 6 corporaties 1.500 fabrieksmatig gebouwde woningen samen inkopen.

ad 2. Limburgse Aanpak bebouwde omgeving
Binnen dit spoor acteren we langs drie lijnen. Met Limburg Centraal voorzien we in  een verstedelijkingsstrategie en grootschalige woningbouw. Ten tweede zal het proces van ‘straatje erbij’ enerzijds in de gemeentelijke/regionale programmeringen landen (ter concretisering van de Woondeal) en anderzijds zullen voorgenomen wijzigingen van de Provinciale Omgevingsvisie en Omgevingsverordening worden uitgewerkt en aan de Staten worden voorgelegd. Ten derde zal de provinciale rol ten aanzien van de bestaande woningvoorraad en herstructurering nader worden uitgewerkt.

Limburg Centraal
In het voorjaar van 2024 hebben wij samen met het Rijk en zes intercitygemeenten in Limburg het ambitiedocument Limburg Centraal gepresenteerd. Hierin staat dat we ruim 30.000 woningen willen bouwen rond de stations van deze steden tot en met 2040. Om dit te realiseren, hebben we een samenwerking opgezet tussen het Rijk, de Provincie, de zes gemeenten, het Waterschap en netbeheerder Enexis.  

In november 2024 is tijdens het BO Leefomgeving het startsein gegeven om samen met de bovenstaande partijen een verstedelijkingsstrategie te ontwikkelen. In 2025 zijn we hier conform Plan van Aanpak mee gestart. Eveneens zijn we samen met de zes gemeenten gestart met het opstellen van de zes businesscases. ProRail, Arriva en NS worden hierbij betrokken. Verstedelijking gaat om het versterken van de woon-, werk en leefomgeving in deze steden. Zodoende wordt ook vanuit de economische portefeuille verstedelijking volgens Limburg Centraal ondersteund. We verwachten cofinancieringsvragen voor woningbouwprojecten vanuit de regio op basis van de businesscases. We zullen dan ook in de provinciale begroting 2026 een nader onderbouwd financieel voorstel opnemen, aangezien deze verstedelijking van majeure betekenis is voor onze provincie. De contouren van de verstedelijking worden verwerkt in de POVI, waarmee we onze woningambitie in Limburg Centraal van 30.000 woningen planologisch verankeren.

Straatje erbij
Het onderzoek naar Straatje Erbij is in de 2e helft van 2024 uitgevoerd en door Gedeputeerde Staten vastgesteld in Q2 2025. Het traject van actualisatie Provinciale Omgevingsvisie loopt. Verdere planologische uitwerking op gemeenteniveau is mogelijk. 

Bestaande woningvoorraad en herstructurering
In het kader van het opstellen van het Volkshuisvestingsprogramma zal aanpak bestaande woningvoorraad en herstructurering worden meegenomen, aangezien dit het meest geschikte instrument daarvoor is.

ad 3. Regie op de Volkshuisvesting en verrijking Woondeal
De wet Versterking Regie op de Volkshuisvesting verplicht Rijk-Provincie-Gemeenten om een Volkshuisvestingsprogramma vast te stellen. In deze documenten wordt vastgelegd ‘waar, hoeveel en voor wie’ woningen worden gebouwd, hierbij dient ook de bestaande voorraad te worden betrokken. In het ‘voor wie’ is er specifieke aandacht voor aandachtsgroepen. Deze kunnen én in de nieuwbouw (2/3 betaalbaar en 30% sociaal), maar ook in de bestaande voorraad huisvesting vinden (bijvoorbeeld via een Huisvestingsverordening en Urgentieregeling). 

De verrijking van de Woondeal heeft betrekking op de juiste verdeling van de nieuwe en bestaande woningvoorraad voor verschillende doelgroepen. Wij gaan door met het organiseren van de Woonkeuken, de Woonkamer en met de ambtelijke en bestuurlijke overleggen op regionaal niveau. 

In  het Bestuurlijk overleg Wonen Limburg van november 2024 is de provinciale programmering Wonen vastgesteld. Hiermee is de Woondeal opgehoogd met 3.000 woningen naar 29.550. Onderdeel van deze programmering is de bandbreedte huisvesting aandachtsgroepen. Het Rijk heeft in eerste aanzet bijzondere aandacht voor ouderen. In 2025 zal in het Bestuurlijk overleg Woondeal met de minister, de programmering worden vastgesteld en de Woondeal worden geactualiseerd. Het Rijk stuurt op een cyclus van 3 jaar voor de herijking van de Woondeal. 

In 2025 zal PS een voorstel ontvangen voor de verordening starterslening ter besluitvorming over nieuw provinciaal krediet, aanpassing verordening, aangezien de provinciale bijdrage wordt verlaagd naar 50%. Met betrekking tot motie 3148 ten aanzien van waarborging dat per gemeente 20% van het woningaanbod in aanmerking komt voor startersleningen, zal in dit PS-voorstel ook worden uitgewerkt t.b.v. maatwerk maximale aankoopsom.

In 2025 wordt, in lijn met motie 3136 "Geef jongeren een stem in de woningmarkt", onderzoek gedaan naar hoe de stem van Limburgse jongeren beter meegenomen kan worden in woningbouwbeleid. Deze inzichten worden gedeeld met Provinciale Staten en alle Limburgse gemeenten. 

Tijd

•  In 2027 is het woningaanbod ten opzichte van 2023 verbeterd door de beschikbaarheid van meer (betaalbare) woningen;
• In 2027 zijn 17.500 woningen uit de Woondeal gerealiseerd;
• In 2027 past het woningaanbod bij de woningbehoefte zoals onderschreven in de Limburgse Woondeal;
• In 2027 zijn minstens 3.000 woningen van de ambitie van 20.000 woningen (planologisch) verankerd, waaronder de woningen bij locaties rondom OV-knooppunten;
• Tussen 2023-2027 draagt de Provincie bij aan een effectieve samenwerking met gemeenten, marktpartijen, woningcorporaties en het Rijk om woningen uit de Woondeal Limburg te realiseren;
• In 2024 hebben alle woonregio’s (3) onder coördinatie van de Provincie een Woonzorgvisie vastgesteld;
• In 2025 is de Woondeal Limburg verrijkt met afspraken over de huisvesting van aandachtsgroepen;
• In 2026 geeft het provinciale Volkshuisvestingsprogramma duidelijkheid over de provinciale opgave;
• In 2027 hebben we samen met de gemeenten concrete invulling gegeven aan de ambities uit het LABO.

1.    Versnelling uitvoering Woondeal;
2.    Limburgse aanpak bebouwde omgeving;
3.    Regie op de Volkshuisvesting en verrijken Woondeal.

ad 1. Versnelling uitvoering Woondeal:    
We liggen op koers met het realiseren van de doelstellingen uit de Limburgse Woondeal (+3.000 woningen); het woningaanbod verbetert en de realisatie van 17.500 (betaalbare) woningen richting 2027 verloopt volgens planning. Als Provincie hebben we een verbindende rol en dragen we bij aan effectieve samenwerking en onderling vertrouwen tussen gemeenten, marktpartijen, woningcorporaties en het Rijk. Dit doen we door mensen samen te brengen in de Limburgse Woonkeuken, de Woonkamer, de Versnellingstafels, het Kernteam en de Klankbordgroep Marktpartijen, waar realisatie, verbinding en vertrouwen centraal staan. Deze samenwerking en afstemming zijn essentieel om de Limburgse Woondeal daadwerkelijk te kunnen realiseren. Met de uitvoering van het versnellingsmenu blijven we aandacht houden en ondersteuning bieden voor versnelde uitvoering van de Woondeal.

ad 2. Limburgse aanpak bebouwde omgeving

Limburg Centraal                                                                                                                               

We liggen op koers met Limburg Centraal (woningen rondom OV-knooppunten) om een deel van de ambitie van 20.000 woningen planologisch vast te leggen in 2027. We ontwikkelen daartoe een verstedelijkingsstrategie die verwerkt zal worden in de provinciale omgevingsvisie. De werkzaamheden verlopen volgens planning, en de eerste tussenresultaten worden in 2025 verwerkt in de POVI.
De verstedelijkingsstrategie is opgebouwd uit drie tussenproducten: contouren van het verstedelijkingsconcept (mei 2025), het verstedelijkingsconcept (november 2025) en de verstedelijkingsstrategie (mei 2026). De businesscases zijn voorzien in november 2025.

Straatje erbij 
Het onderzoek naar het ‘Straatje erbij’ is afgerond en wordt verwerkt in de POVI. Verdere planologische uitwerking op gemeenteniveau is daarmee mogelijk. 

Bestaande woningvoorraad en herstructurering
In het kader van het opstellen van het Volkshuisvestingsprogramma (start 2026) zal aanpak bestaande woningvoorraad en herstructurering worden meegenomen, aangezien dit het meest geschikte instrument daarvoor is.

ad 3. Regie op de Volkshuisvesting en verrijking Woondeal                                                                                                                      

In 2025 zal in het Bestuurlijk overleg Woondeal met de minister, de programmering worden vastgesteld en de woondeal worden geactualiseerd. Het Rijk stuurt op een cyclus van 3 jaar voor de herijking van de Woondeal. Tevens stellen we in 2025 een actueel provinciaal woningbehoefte onderzoek vast. 

Woonzorgvisie

Met het wijzigen en later vaststellen van de Wet versterking regie Volkshuisvesting, is de verplichting voor gemeenten om een woonzorgvisie vast te stellen ook uitgesteld.  

Wij zien erop toe dat gemeenten in 2025 hun woonzorgopgave vaststellen en in regionaal verband op elkaar afstemmen, zodat deze als input meegenomen kunnen worden in de op te stellen volkshuisvestingsprogramma’s. Aan de provinciale woonzorgtafel volgen we de voortgang op dit vlak en met de inzet van middelen uit de regeling “Subsidie flexibele inzet ondersteuning woningbouw 2025-2027” ondersteunen we de gemeenten hierbij. De uitkomsten van de Woonzorgvisie, voor zover het woonopgave betreft, zullen als aanvullende afspraken in de Woondeal landen.

Volkshuisvestingsprogramma

De start van het Volkshuisvestingsprogramma is uitgesteld. In 2025 ligt de prioriteit bij het Provinciale Omgevingsvisie (POVI) en de provinciale omgevingsverordening (OVL). Hierdoor wordt het opstellen van het Volkshuisvestingsprogramma doorgeschoven naar 2026. Op dit moment is dit geen wettelijke verplichting. 

Geld

Voor de uitvoering van product 5.1.2. Toekomstbestendige woonruimte wordt het budget in 2025 verhoogd met € 1,02 mln. Dit betreft de Specifieke uitkering voor de Nadere subsidieregels flexibele inzet ondersteuning woningbouw, waarbij aanvullend op de reguliere middelen een bedrag van € 1,02 mln. wordt toegevoegd zowel aan de baten als aan de lasten van dit product. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Inzet is om in de geactualiseerde POVI keuzes te maken over de keuzevraagstukken die in het Ruimtelijk Voorstel uit december 2023 zijn geïdentificeerd. Het beleid voor de sectorale thema's wordt geactualiseerd, dat geldt evenzeer voor de Limburgse principes die in de POVI opgenomen zijn.

Tijd

In september 2024 is een nadere planning aan PS gestuurd met daarin de momenten, waarop de Staten tussentijds betrokken zullen worden bij het proces richting aanscherping van de POVI. De definitieve vaststelling van de geactualiseerde POVI door PS is voorzien in december 2025.

De planning van het Ruimtelijke Arrangement is voorzien medio 2025 en is in hoge mate afhankelijk van het Rijk.

Geld

Voor de uitvoering van product 5.1.3. Kwaliteit met minder ruimte wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,24 mln. Dit betreft de procesmiddelen voor de uitvoeringsagenda NOVEX De Peel. Het bedrag van € 0,24 mln. wordt toegevoegd zowel aan de lasten als aan de baten. De baten betreffen de ontvangen bijdrage van partners, welke nog niet in de begroting waren opgenomen. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• Actieprogramma bodem en ondergrond 2025 is vastgesteld door GS;
• Gestart is met de uitvoering van het Actieprogramma bodem en ondergrond 2025. Hierbij zijn diverse projecten in uitvoering, zoals de inventarisatie PFAS bronlocaties, het communicatieplan bodemkwaliteit Geuldal en de implementatie Basisregistratie Ondergrond (BRO);
• Gestart is met de regie op het Actieplan Nazorg Steenkoolwinning 2024-2025.

Tijd

• De uitvoering van het vastgestelde Actieprogramma bodem en ondergrond 2025 verloopt volgens planning;
• De regie op de uitvoering van het Actieplan Nazorg Steenkoolwinning 2024-2025 is conform planning.

Geld

Bij de Jaarstukken 2024 is de overboeking van € 3,12 mln. voor het project Grondsanering De Straat in Roermond niet correct verwerkt. De aanwending van de reserve Bodemsanering 2024-2023 is gecorrigeerd met een bedrag van € 0,80 mln. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij gaan in 2025 verder met de uitvoering van het Beleidskader 2024-2027 ‘Cultuur en erfgoed voor iedereen’. Wij zijn tevreden als wij:
•    in het kader van de vernieuwing van het landelijk cultuurbestel via het IPO hebben ingezet op de verdere lobby richting Rijk voor een evenwichtige spreiding van cultuur over Nederland en op de lobby voor een groter Rijkscommitment voor de Limburgse taal. Het Cultuurconvenant 2025-2028 met het Rijk is op 17 januari 2025 formeel ondertekend, waarin opgenomen de continuering van de Rijksmiddelen voor ‘Verbreding en Vernieuwing’. Wat betreft de Limburgse taal heeft de eerste bijeenkomst van uw Staotecomité Limburgse taal plaatsgevonden. Verder is het Actiecommissie Ongerwaeg noa Deil III in oprichting, dat zowel ons als uw Staten lobby-advies zal geven over de route naar Deel-III;
•    een diverse en over heel Limburg verspreide culturele infrastructuur, in totaal 49 culturele instellingen, op basis van de besluitvorming over de aanvragen binnen de Nadere subsidieregels Culturele infrastructuur 2025-2028, hebben ondersteund. De exploitatiesubsidies zijn daartoe verleend, waardoor de culturele instellingen hun cultureel aanbod kunnen gaan realiseren. 
Wij hebben daarnaast het principebesluit genomen om eenmalig een incidenteel subsidie in het vooruitzicht te stellen voor Opera Zuid. Deze subsidie helpt dit voor de culturele infrastructuur relevante operagezelschap om aan haar kerntaak in 2025 te blijven voldoen en om te verkennen in hoeverre de oorspronkelijke artistieke plannen voor de jaren 2026, 2027 en 2028 haalbaar zijn;
•    zijn gestart met de uitvoering van het Groeiplan Noord- en Midden-Limburg om het cultureel aanbod in deze regio’s te versterken. Op 18 maart 2025 hebben wij het Groeiplan Noord- en Midden-Limburg vastgesteld en aangeboden aan uw Staten ter sonderende behandeling in de Statencommissie Economie en Samenleving van 11 april 2025; 
•    het opgeleverde visitatierapport provinciale musea voor de verdere beleidsontwikkeling inzake de ondersteuning van deze musea hebben benut. Op 11 april is het rapport mede daartoe sonderend besproken in uw Statencommissie Economie en Samenleving. De provinciale musea hebben de compensatie energiekosten 2024 ontvangen; naar aanleiding van de aan PS gedane toezegging zal in 2025 compensatie voor de gestegen basiskosten van provinciale musea incidenteel plaatsvinden vanuit de Programmamiddelen/-reserves van het Beleidskader Cultuur en erfgoed voor iedereen. Dit is financieel verwerkt in deze Voorjaarsnota 2025. Vanaf 2026 willen wij compensatie van deze basiskosten structureel gaan borgen. Een voorstel daartoe wordt opgenomen in de Begroting 2026;
•    uitvoering geven aan het in december 2024 vastgestelde Uitvoeringsprogramma Limburgse taal Same veur ’t Limburgs 2025-2027. De uitvoering hiervan is gestart. De subsidie aan het Hoes veur ’t Limburgs is verleend. Activiteiten gericht op het behoud van het Limburgs kunnen hierdoor worden voortgezet, ontwikkeld en in gang worden gezet;
•    de verenigingen en de vrijwilligers in de amateurkunsten-en erfgoedsector via onze steunfunctieorganisaties Huis voor de Kunsten Limburg en Stichting Klankkleur Limburg hebben ondersteund. De exploitatiesubsidies aan deze organisaties zijn daartoe verleend;
•    in het kader van het landelijk programma Cultuureducatie met Kwaliteit 2025-2028 de door het Fonds Cultuurparticipatie goedgekeurde jaarplannen van de regionale penvoerders financieel hebben gematcht. Deze penvoerders leggen de verbinding tussen het culturele veld en de scholen, waardoor leerlingen kennismaken met en leren van cultuur. De subsidies aan de 5 regionale penvoerders in Limburg hebben wij daartoe verleend. Door middel van dit programma kunnen leerlingen kennismaken met cultuur en cultuur gaan ervaren; 
•    door onze subsidieregelingen lokale en regionale (volks)culturele festivals en evenementen hebben ondersteund. Deze zorgen voor ontmoeting, dragen bij aan de levendigheid van een wijk of kern en/of aan de eigenheid van Limburg. Wat betreft de grote volksculturele evenementen is de subsidie voor de Heiligdomsvaart 2025 verleend. Dit geldt ook voor de subsidies aan de negen grote carnavalsevenementen. 

Tijd

De inzet blijft om de hierboven onder Kwaliteit genoemde activiteiten in 2025 uit te voeren, met primair aandacht voor het Groeiplan Noord- en Midden-Limburg, het Uitvoeringsprogramma Limburgse taal en de ontwikkeling van het museumbeleid. We liggen hierbij op koers.

Geld

Voor de uitvoering van product 6.1.1. Cultuur wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,74 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• Een aangepaste fasering van het budget Groeiplan Noord- en Midden-Limburg. Het bedrag van € 0,68 mln. wordt verdeeld over de jaren 2025 t/m 2028 jaarlijks € 0,17 mln. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de Subsidieregeling Culturele Infrastructuur 2025-2028 ten behoeve van de verhoging van het subsidieplafond voor deze regeling;
• Een aangepaste fasering van het budget Cultuureducatie met Kwaliteit als gevolg van de toegekende subsidies voor een aantal organisaties € 0,07 mln.;
• Een ophoging van de Subsidieregeling Bovenlokale Evenementen € 0,10 mln. in 2025 en € 0,32 mln. in 2026 en 2027. De dekking komt uit de programmareserves Cultuur en Sociale agenda;
• Een extra incidenteel budget voor de Limburgse musea (conform toezegging zoals hierboven onder Kwaliteit vermeld) als compensatie voor de gestegen basiskosten in 2025 € 1,50 mln.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Oranje

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

In 2025 blijven wij activiteiten uitvoeren die bijdragen aan het doel om erfgoed voor de huidige én toekomstige generaties te behouden. Wij zijn tevreden als wij: 

• blijvend uitvoering geven aan onze wettelijke taak op het gebied van archeologie;
• meerdere eigenaren financieel hebben kunnen ondersteunen bij hun urgente restauratieproject, of dat nu om een rijks- of gemeentelijk monument gaat. Denk aan het gebouw van de Koninklijke Marechaussee in Maastricht dat door middel van onze steun momenteel wordt getransformeerd tot een sociale woon-, werk- en leerplek voor jongeren;
• de werkzaamheden bij zowel het Romeins museum in Heerlen als bij abdijcomplex Rolduc in Kerkrade hebben laten starten mede dankzij onze financiële steun;
• ondersteuning hebben geboden aan projecten op het gebied van archeologie en klein Limburgs erfgoed en eigenaren hebben ondersteund bij deze mooie, vaak kleinschalige, projecten;
• eigenaren van kerken, molens en groen erfgoed een aanvulling hebben ontvangen op hun rijkssubsidie voor het onderhoud aan deze monumenten;
• alle begrotingsinstellingen op het gebied van erfgoed zijn voorzien van de afgesproken provinciale financiële steun en de instellingen uitvoering kunnen geven aan de werkplannen;
• onze provinciale lobby voor meer financiële steun van het Rijk bij grote monumentale opgaves hebben voortgezet;
• het instrument ‘Erfgoedlab’ hebben aanbesteed en de eerste projecten opgenomen kunnen worden in deze aanpak om complexe monumentale ensembles waar meerdere problematieken bij elkaar komen een stap verder te helpen;
• de opdracht voor het opstellen van een gebiedsbiografie van Limburg hebben verleend;
• eigenaren binnen de restauratie- en kerkenregeling tevens voor verduurzamingsmaatregelen financiële steun van de Provincie hebben ontvangen. 

Tijd

De inzet blijft om de hierboven onder Kwaliteit genoemde activiteiten in 2025 uit te voeren, met primair aandacht voor het uitvoeren van onze wettelijke taak op het gebied van archeologie, de financiële ondersteuning van ons Limburgs erfgoed via de verschillende subsidieregelingen en het opnieuw verlenen van de opdracht voor het Erfgoedlab. We liggen hierbij op koers.

Geld

Voor de uitvoering van product 6.2.1. Erfgoed, monumenten en archeologie wordt het budget in 2025 verlaagd met € 1,68 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen:

• een aangepaste fasering van het budget Erfgoedlab € 0,25 mln.;
• een aangepaste fasering van het budget Via Belgica in verband met een lager verleend subsidie;
• een aangepaste fasering van het budget Bijdrage aan grote projecten € 1,43 mln.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij gaan in 2025 verder met de uitvoering van het Beleidskader 2024-2027 'Een Bereikbaar en Toegankelijk Limburg’. 

• We stellen een mobiliteitsvisie 2050 op die we breed afstemmen met onze partners om zo tot een gedragen visie 2050 te komen;
• We borgen continu de Limburgse belangen in verschillende nationale programma's zoals bijvoorbeeld Toekomstbeeld Fiets. Wij zijn tevreden als Limburgse opgaven in deze programma's te vinden zijn;
• We blijven onze mobiliteitsdata op orde houden. Dit doen we onder andere via de verkeersmeetnetten en het verkeersmodel. Dit gebruiken we o.a. voor Provinciale projecten;
• We gaan de samenwerking aan met de Verkeerscentrale Zuid-Nederland (Rijkswaterstaat) om in geval van calamiteiten en/of incidenten de bereikbaarheid van Limburg te verbeteren door het toepassen van verkeersmanagement;
• Via de Verkeersactieve school blijven wij, samen met alle Limburgse gemeenten, basis- en voortgezet onderwijsinstellingen actief ondersteunen in het uitvoeren van structurele verkeerseductie met thema’s zoals afleiding in het verkeer, fiets, grote voertuigen, verkeersgedrag, verkeerskennis en schoolroute. Wij zijn tevreden als jaarlijks minimaal 90% van de (speciaal) basisscholen en voortgezet (speciaal) onderwijsinstellingen in Limburg deelnemen en dus Verkeersactieve school zijn;
• In 2025 starten wij, in samenwerking met alle Limburgse gemeenten, met de doelgroepenaanpak gedragsbeïnvloeding verkeersveiligheid. Daarbij gaan we verkeersveilig gedrag stimuleren in de doelgroepen jongeren (18-24 jaar), volwassenen (25-59 jaar) en ouderen (60 jaar en ouder) door deze doelgroepen lokale gedragsinterventies aan te bieden op een uniforme wijze. Dit doen we voor de prioritaire thema’s rijden onder invloed van alcohol en/of drugs, afleiding in het verkeer en snelheid. Hierbij streven wij naar minimaal 9 uitgevoerde gedragsinterventies;
• We voeren minimaal 5 campagnes uit van de Limburgse campagnekalender in het kader van verkeersveiligheid. Hierin hebben we onder andere aandacht voor snelheid in het verkeer, fietsverlichting, rijden onder invloed van alcohol en drugs en afleiding  in het verkeer;
• We blijven de fietsprojecten uit het beleidskader "Focus op Fiets" 2020-2023, die onder regie van de gemeenten worden uitgevoerd, monitoren zodat deze tijdig gerealiseerd worden;
• We blijven samenwerken met Limburgse gemeenten, Provincie Noord-Brabant en het Rijk op het gebied van laadinfrastructuur. Hiervoor is een nieuwe concessie gegund. Wij zijn tevreden als in 2025 de eerste laadpalen uit deze nieuwe concessie gerealiseerd zijn in Limburg. In afstemming met de gemeenten bepalen we halfjaarlijks de laaddruk van het bestaande netwerk aan laadpalen op basis waarvan we nieuwe laadpalen bijplaatsen (laadpalen worden geplaatst op plaatsen waar de druk het hoogst is);
• Met de regio’s Noord-, Midden- en Zuid-Limburg maken we meerjarige afspraken over structurele gedragsverandering (zowel personen als goederen) via de doelgroepenaanpak. Ook de rol van SmartwayZ.NL nemen we hierin mee;
• We geven ook in 2025 invulling aan de afspraken met het Rijk en gemeenten uit het BO MIRT over deelmobiliteitshubs;
• We continueren onze deelname aan het landelijk programma Goederenvervoercorridors voor o.a. beveiligd vrachtwagenparkeren, clean energy hubs en digitalisering.

Tijd

Wij voeren de onder kwaliteit genoemde activiteiten in 2025 uit. Het borgen van de Limburgse belangen in nationale programma's is daarbij een continu proces, evenals het inwinnen van data en het op orde houden van onze verkeersmeetnetten. 

Geld

De geplande activiteiten, zoals omschreven onder het kopje 'Kwaliteit' kunnen worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

De beschikbare middelen worden geprogrammeerd op basis van onderhoudsprioriteit waarbij, conform de CROW-onderhoudssystematiek het onderhoudsniveau 'Basis' van de provinciale arealen wordt geborgd. Op het moment dat onderhoud wordt uitgevoerd, wordt vanaf 2025 ook gekeken welke maatregelen gecombineerd kunnen worden uitgevoerd om te voldoen aan het functioneel, administratief, duurzaam en circulair kader en natuurinclusief kader. Daarnaast wordt binnen de beschikbare middelen gekeken welke aanvullende maatregelen op hoog risicolocaties ten behoeve van verkeersveiligheid kunnen worden meegenomen. Alle beheersmatig geprogrammeerde onderhoudsactiviteiten worden uitgevoerd binnen de kaders van tijd en geld.

Tijd

Het beheren en onderhouden van de provinciale infrastructuur is een continu proces conform de onderhoudsprogrammering die is opgenomen in de verplichte paragraaf 'Onderhoud kapitaalgoederen' als onderdeel van de Programmabegroting 2025.

Bij twee projecten is vertraging ontstaan:

• project N595 Wittemer Allee; de start van de realisatiefase is naar achteren verschoven i.v.m. 
  beroepsprocedure; hierdoor is de planning van de uitgaven aangepast; de oorspronkelijk in 2025 
  geplande uitgaven van € 18,00 mln. zijn verschoven naar eind 2026 e.v.;
• fase 1 van project N598 Reconstructie De Hut – De Plank; de start is afhankelijk van stikstof en 
  de planning van netbeheerders; ook hier is de planning van de uitgaven aangepast; de 
  oorspronkelijk in 2025 geplande uitgaven van € 13,87 mln. zijn verschoven naar 2026 e.v.

Geld

Voor de uitvoering van product 7.2.1. Infrastructuur vinden er kleine verschuivingen plaats binnen de bestaande budgetten. 

In de Voorjaarsnota (Financieel voorstel) wordt een investeringsbesluit ter vaststelling voorgelegd voor:

• verschuivingen binnen een aantal infrabeheerprojecten uit de Nota Infrastructurele Kapitaalgoederen, zoals contract verhardingen afwatering, geleiderails en wegverlichting;
• financiële afronding van een aantal infraprojecten (N271 Groot onderhoud Gennep, N271 Rotonde Well en vervangingsinvesteringen, o.a. verkeersregelinstallaties, bewegwijzering en studieprojecten).

De actualisatie van de kapitaallasten van de afgeronde infraprojecten en de aangepaste fasering van een aantal actuele infrastructurele projecten (N595 Wittemer Allee en N598 Hut - De Plank) is verwerkt in deze Voorjaarsnota. Deze actualisatie vloeit voort uit de hiervoor onder het kopje Tijd aangegeven vertragingen in de planning van de uitgaven. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij gaan in 2025 verder met de uitvoering van het Beleidskader 2024-2027 'Een Bereikbaar en Toegankelijk Limburg’. 

• Arriva blijft volgens de concessieafspraken uitvoering geven aan de concessie;
• We voeren samen met Arriva een Mid-Term Review op de concessie uit, dit houdt in dat er een evaluatie plaatsvindt waarbij wordt bezien of de afspraken uit de concessie zijn nagekomen;
• We geven een impuls aan de bereikbaarheid van het platteland. We zullen dit samen met partners benaderen vanuit het concept publieke mobiliteit. In 2025 werken we met onze partners aan een gedeeld perspectief op publieke mobiliteit en zijn tevreden als we gestart zijn met de eerste uitwerkingen van dit concept in concrete initiatieven;
• In 2025 zetten we in op brede uitrol van Dal Vrij Limburg. We zijn tevreden als alle gemeenten meedoen en de gehele doelgroep gebruik kan maken van dit product. We monitoren en analyseren de effecten en rapporteren hierover in 2026;
• In 2025 geven we verder invulling aan het Uitvoeringsprogramma Toegankelijkheid dat in 2024 is vastgesteld. Dit betekent onder andere samen met Arriva invulling geven aan reisassistentie op stations en het toegankelijk maken van haltes/busstations met de beschikbare middelen;
• In 2025 geven we uitvoering aan de subsidieregeling Wensbus. We monitoren de voortgang conform de subsidieregeling;
• In 2025 ronden we de uitrol van het nieuwe Productenpalet af. We zijn tevreden wanneer de nieuwe producten beschikbaar zijn en gebruikt worden door een aanzienlijk deel van de reizigers;
• Het Convenant ‘Decentralisatie stoptreindiensten Roermond-Maastricht Randwyck en Sittard-Heerlen in Limburg’ eindigt per 1 januari 2025. In dit convenant heeft het Rijk de intentie uitgesproken om tot passende afspraken te komen over de exploitatiebijdrage voor de gehele regionale concessieperiode (t/m 2031). In het BO MIRT is met de staatssecretaris afgesproken dat hier in de eerste helft van 2025 afspraken over worden gemaakt.

Tijd

Het concessiebeheer en het ontwikkelen van het Limburgse openbaar vervoer is een continu proces. De onder 'omschrijving' genoemde onderwerpen worden in 2025 afgerond.
 
In 2016 hebben het Rijk en de Provincie Limburg een Convenant ‘Decentralisatie stoptreindiensten Roermond-Maastricht Randwyck en Sittard-Heerlen in Limburg’ afgesloten. Voor de periode 2017 t/m 2024 is op grond van het Convenant door het Rijk een jaarlijkse exploitatiebijdrage van € 6 mln. toegekend, met inbegrip van inflatie. Deze bijdrage is niet verder geïndexeerd.  

Ten aanzien van het Convenant zijn ten tijde van het opstellen van de voorjaarsnota 2025 de financiële afspraken nog niet geformaliseerd. Gelet op de intentie van het Rijk om tot verlenging van de financiële afspraak te komen, is in de begroting 2025 rekening gehouden met de Rijksbijdrage. Zodra de nieuwe financiële afspraken zijn geformaliseerd zal het effect van een eventuele wijziging hiervan in een volgend P&C-document worden verwerkt in de exploitatiebegroting van 2025 en verder.

Geld

De geplande activiteiten, zoals omschreven onder het kopje 'Kwaliteit' kunnen worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget ad € 108,34 mln. 

Binnen deze budgetten vindt er een administratieve verschuiving plaats tussen twee budgetten. Dit heeft geen consequenties voor het totaal beschikbare bedrag.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Wij gaan in 2025 verder met de uitvoering van het Beleidskader 2024-2027 'Een Bereikbaar en Toegankelijk Limburg’.   

• We blijven ons inzetten om aanspraak te maken op de verschillende Europese fondsen voor de invulling van onze mobiliteitsopgaven;
• Ook zetten we onze inzet voor de Limburgse mobiliteitsopgaven bij het Rijk voort;
• We blijven sturen op tijdige realisatie van de elektrificatie en partiële spoorverdubbeling van de Maaslijn;
• We blijven ons onverminderd inzetten voor de internationale verbindingen Weert-Hamont-Antwerpen en de Intercity (Randstad)-Eindhoven-Heerlen-Aken;
• We blijven in contact met onze grensoverschrijdende partners om verdere mogelijkheden van grensoverschrijdende busverbindingen te bespreken. De ticketing en tarifering is daarbij ook een belangrijk gespreksonderwerp;
• We blijven bij het Rijk lobbyen voor een goede multimodale bereikbaarheid over de weg en de vaarwegen.

Wij zijn tevreden als de reiziger zich ongehinderd over de grens kan verplaatsen met het openbaar vervoer. Daarnaast zijn wij tevreden als Limburg multimodaal bereikbaar is via de weg (o.a. A2-Weert-Eindhoven, A67), water (o.a. Julianakanaal en de Maas) en het spoor. 

Tijd

Voor de realisatie van bovengenoemde opgaven zijn we veelal afhankelijk van andere partijen, waaronder het Rijk. We voeren een stevige lobby richting Rijk en Europa om de projecten volgens planning te kunnen uitvoeren en afronden. Dit blijft een doorlopend proces.  

Geld

Voor de uitvoering van product 7.3.1. Limburg nationaal en internationaal verbonden, wordt het budget in 2025 verhoogd met € 12,00 mln. Dit betreft een Europees Subsidie voor het project Rhombus Upside III (als gevolg van de lobby voor multimodale bereikbaarheid over vaarwegen, zoals hiervoor onder het kopje kwaliteit beschreven. De Provincie treedt als penvoerder op en is verantwoordelijk voor het overmaken van de bijdragen aan de partners. Daardoor wordt dit bedrag zowel aan de lasten als aan de baten van de begroting 2025 toegevoegd. Hiervoor wordt een Consortium Agreement opgesteld.

Verder zijn de kapitaallasten aangepast (€ 1,58 mln.). De planning van de Maaslijn is afgelopen periode door ProRail met de betrokken aannemer Swietelsky verder uitgewerkt. Dit heeft geleid tot een bijgesteld uitgavenpatroon. De Provincie heeft haar kapitaallasten op deze actualisatie aangepast. Dit betreft een financieel-technische correctie en heeft geen invloed op (de mijlpalen van) het project.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Oranje

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

In 2025 willen wij de volgende resultaten bereiken:

• de Regio Deals Midden-Limburg en Noord-Limburg (5e tranche) starten met de uitvoering van de eerste projectenportfolio's op basis van subsidiebeschikkingen;  
• de Regio Deal Noord-Limburg II bouwt voort op het fundament van de eerste deal, met nu ook de kassiersfunctie. Voor de Regio Deal Midden-Limburg zijn er bestuurlijke afspraken gemaakt en uitgewerkt voor de formele kassiersfunctie die door de Provincie zal worden uitgevoerd;
• voor de beide Regio Deals zijn bestuurlijke overeenkomsten gesloten over de wijze van samenwerking tussen Provincie en Regio;
• de aanpak voor de monitoring van de beide Regio Deals is vastgesteld en is de basis voor het voortgangsgesprek met het Rijk over de beide deals;
• de projecten van de 6e envelop Investeringsagenda Noord-Limburg zijn beschikt en in uitvoering;
• de projecten van de eerste Regio Deal voor Noord-Limburg (2020-2025, 3e tranche) worden afgerond;
• met het Nationaal Programma Vitale Regio’s is de opvolger van ‘Elke Regio Telt’ gepresenteerd. Limburg is hier met 3 regio’s, als enige provincie in zijn geheel, in vertegenwoordigd. Samen met Rijk en gemeenten gaan wij hier vorm en invulling aan geven.

Tijd

In 2025 zijn de beide Regio Deals voor Midden-Limburg en Noord-Limburg (5e tranche) van start gegaan met concrete projecten. De laatste projecten van de Investeringsagenda Noord-Limburg zijn in uitvoering en de eerste Regio Deal voor Noord-Limburg wordt eind 2025 afgerond.

Geld

De geplande projecten van de Regiodeal Noord-Limburg en de investeringsagenda Noord-Limburg kunnen worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget ad € 8,59 mln. 

De middelen voor de uitvoering van de eerste projectenportfolio's van de Regio Deals Midden-Limburg en Noord-Limburg 5e trance zullen, na goedkeuring door GS van de projectenlijst, bij de Najaarsnota worden verwerkt in de begroting. Indien subsidies, passend binnen de kaders reeds eerder verstrekt kunnen worden, zal er vooruitlopend op de Najaarsnota een voorschot worden verstrekt. Dit om de beoogde doelen en resultaten zo snel mogelijk te kunnen bereiken. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Binnen bestuurlijke verhoudingen vallen diverse activiteiten die veelal een regulier en structureel karakter hebben. Hieronder de belangrijke activiteiten voor 2025:

• wij vervullen onze vertegenwoordigende rol in de interbestuurlijke overleggremia vanuit IPO en Interbestuurlijk toezicht en implementeren de vernieuwing van het toezicht op de gemeentefinanciën;
• wij werken aan de versterking van de gemeentelijke uitvoeringskracht met het programma Gemeentelijke Uitvoeringskracht Nieuwe Stijl waarbij wij nauw samen erken met gemeenten. Binnen dit programma starten wij met een vertrouwelijke bestuurlijke gespreksronde langs alle 31 gemeenten inzake hun uitvoeringskracht. Daarnaast zal er een onafhankelijke analyse plaatsvinden naar nationale goede voorbeelden van effectieve samenwerking en krachtenbundeling. Daarbij zal ook expliciet de arbeidsmarkt voor de publieke sector in ogenschouw genomen worden. Tenslotte zal er vanuit een programmatische versterking verder invulling worden gegeven aan de versterking uitvoeringskracht en volgt er implementatie en uitvoering van concrete handelingsperspectieven;
• wij werken aan een responsieve overheid door het instellen van een provinciale contactfunctionaris (werktitel) die voor burgers en instellingen wegwijs biedt voor vraagstukken waarvoor niet direct een antwoord of loket beschikbaar is;
• wij experimenteren met het dienstbaarheidsbeginsel in een aantal pilots binnen het VTH-beleid om problemen in de leefwereld van burgers beter te kunnen adresseren;
• wij werken aan een aanpak voor het terugdringen van de (ervaren) regeldruk. Dit doen wij in nauwe samenwerking met gemeenten, maar bezien ook de mogelijkheden voor het terugdringen van provinciale regeldruk in vereisten, criteria of andere lastendruk voor burgers, instellingen en bedrijven;
• er zal uitvoering worden gegeven aan het Jongerenparticipatieplan 2024-2027 via diverse actielijnen en initiatieven.

Tijd

De vertegenwoordiging in het IPO en de uitvoering van het IBT betreffen doorlopende activiteiten. Wij voeren het systematisch toezicht uit op de domeinen Erfgoed, Huisvesting Vergunninghouders, Informatie- en archiefbeheer en Omgevingswet. Op de nieuwe toezichtdomeinen zoals toezicht op de bibliotheken en Versterking Regie op de Volkshuisvesting bereiden wij ons voor door het toezichtregime op te stellen en deze, ook in IPO-verband,  af te stemmen met  de provinciale wettelijke taken. 

De vernieuwing op toezicht is een doorlopend traject. We geven gemeenten de ruimte om de omgevingswet in te voeren en helpen hen hierbij. De resultaten van de invoering van de omgevingswet geven in 2026 een eerste beeld. Op het domein Erfgoed vertoont de taakbehartiging door gemeenten een stijgende lijn. Op de taakbehartiging huisvesting vergunninghouders lopen wij landelijk voorop ondanks de grote uitdagingen en wijzigingen in wetgeving. De taakbehartiging op informatie- en archiefbeheer is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Wij voeren doorlopend gesprekken met gemeenten en treden op daar waar het moet en helpen hen daar waar het kan. Wij voeren het toezicht risico- en effectgericht uit.

Voor het programma Gemeentelijke Uitvoeringskracht Nieuwe Stijl zal in 2025 de eerste fase afgerond worden bestaande uit de bestuurlijke gespreksronde, de wetenschappelijke verkenning en de programmatische aanpak. We starten de bestuurlijke gespreksronde in Zuid-Limburg waarna Midden en Noord Limburg volgen.

De diverse activiteiten in het kader van responsieve overheid en het terugdringen van regeldruk zullen medio 2025 geëvalueerd worden en bezien wordt op welke wijze wel of geen aanpassingen of aanscherpingen nodig zijn. 

Geld

Voor de uitvoering van product 8.2.1. Bestuurlijke verhoudingen wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,55 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen: 

• de indexering in 2024 en 2025 van de Statenvergoedingen met € 0,21 mln.;
• de structurele ophoging van de apparaatskosten van de Griffie met € 0,11 mln. naar aanleiding van het besluit van het Presidium om een nieuwe functie aan de Griffie formatie toe te voegen ter ondersteuning van de Statenonderzoeker;  
• verder is voor de uitvoering van het jongerenparticipatieplan 2024-2027 € 0,40 mln. opgenomen.   

De dekking van de bovengenoemde begrotingswijzigingen vindt voor € 0,23 mln. plaats uit de programmareserve bestuurlijke vernieuwing en voor € 0,32 mln. uit het begrotingsresultaat. De resterende € 0,17 mln. wordt gefinancierd uit bestaande beleid.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Het Limburgs belang is op alle relevante bestuurlijke en ambtelijke niveaus optimaal gediend.

Tijd

Dit is een continu proces. 

Geld

De geplande activiteiten van dit jaar kunnen worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget van product 8.2.2. grensoverschrijdende samenwerking. 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Het Limburgs belang is op alle relevante bestuurlijke en ambtelijke niveaus optimaal gediend.

Tijd

Dit is een continu proces. 

Geld

Voor de uitvoering van product 8.2.3. Coördinatie internationalisering en Euregio Maas Rijn, wordt het budget zowel bij de lasten als bij de baten in 2025 verhoogd met € 0,35 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijziging:   

• toevoeging van € 0,35 mln. voor de uitvoering van het project STIPP (een subsidieregeling voor MKB innovatie). De benodigde middelen zijn voor 100% afkomstig uit het Europese subsidieprogramma Interreg Maas-Rijn (NL-BE-DE). 

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

• Om te komen van ongerichte lobby naar een programmatische aanpak via strategische proposities wordt de interne organisatie verder versterkt volgens de lijnen van het organisatie ontwikkel traject. Externe kennis en expertise wordt  ingezet indien nodig om de gewenste resultaten te kunnen boeken en de lobbyvaardigheid in de eigen organisatie te vergroten en duurzaam te borgen;
• Voor de geselecteerde Fundraising dossiers ondersteunen wij aanvragen, met een extra inzet op de Regionale programma’s. Wij ondersteunen aanvragen met provinciale middelen en ambtelijke inzet, waarbij de provinciale prioriteiten leidend zijn. Ook zullen wij ons inzetten om samen met partners de  beleidsvoorbereiding van nieuwe EU programma’s (vanaf 2027 in uitvoering) te beïnvloeden;
• In 2025 (mede)organiseert Provincie Limburg diverse betekenisvolle herdenkingen en feestelijke vieringen. Tevens wordt inhoudelijk en financieel extra aandacht besteed aan vrijheidseducatie. 

Tijd

Public affairs en lobby is in principe een continu proces zonder tijdshorizon. Tegelijkertijd werken we aan het ontwikkelen van proposities waarbij een programmatische aanpak wordt gehanteerd. Daarnaast worden gedurende het hele jaar aanvragen ondersteund of voor een deel zelf opgesteld die ingediend worden in de voor 2025 lopende en relevante calls van de programma’s. In 2025 zal de monitoringssystematiek operationeel zijn, waarin wij subsidies die in Limburg landen, monitoren en registreren. De eerste monitoringsrapportage met de resultaten van de ingediende aanvragen wordt ten tijde van de Najaarsnota 2025 middels een Mededeling Portefeuillehouder aan PS gepresenteerd. De viering van 80 jaar vrijheid loopt tot en met augustus 2025. 

Geld

Voor de uitvoering van product 8.2.4. Externe relaties en Public Affairs wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,60 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijziging:  

• om uitvoering te geven aan de versterking van de lobby van Limburg en de PA activiteiten zoals omschreven in de GS-nota van 30-9-2024 is € 0,60 mln. beschikbaar gesteld. Dekking vindt plaats uit de programmareserve onvoorziene uitgaven.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen

Omschrijving (label)
Voorjaarsnota 2025

Kwaliteit

Rijkstaken worden doorlopend uitgevoerd. 

Integriteit: 
Bestaat uit de doorontwikkeling en het borgen van het integriteitsbeleid en -besef door middel van acties op het gebied van preventie, morele oordeelsvorming en handhaving binnen de ambtelijke en politiek-bestuurlijke provinciale omgeving. Binnen de Stuurgroep Kwaliteit Openbaar Bestuur Limburg is brede aandacht voor integriteit, bestuurscultuur en weerbare overheid. In dit kader is er ook aandacht voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026.

Weerbare overheid en bestuurscultuur:
Het team BIBOB op orde en de nieuwe BIBOB-beleidslijn is in werking. Aanpak van en aandacht voor ondermijning heeft permanente aandacht en wordt aan de hand  van de handreiking Limburgse Norm ingevuld (provinciebreed samen met gemeenten, waterschap en andere partners). Er wordt blijvend ingezet op Veilige Publieke Dienstverlening en op versteviging en verbetering van de kwaliteit van het openbaar bestuur met diverse partners. 

Tijd

Uitvoering vindt plaats van 1 januari tot en met 31 december 2025.

Geld

De geplande activiteiten van dit jaar kunnen worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget van product 8.2.5. Rijkstaken CdK en Weerbare Overheid.

Kwaliteit (indicator)
• Groen

Tijd (indicator)
• Groen

Geld (indicator)
• Groen