1.1.3. Landschap
Wij richten ons op de 5 resultaten uit het beleidskader Perspectief voor het landelijk gebied en daaraan gekoppelde 4 actielijnen die uitvoering gaan geven aan de verbetering van het landschap:
- Mits hiertoe voldoende middelen door het Rijk beschikbaar zijn gesteld, hebben wij in 2027 met vrijwillige initiatieven van onderop een betekenisvolle bijdrage geleverd aan de toename van de groenblauwe dooradering in het landelijk gebied (GBDA).
In het Beleidskader 'Perspectief voor het landelijk gebied' is aangegeven dat wij GBDA niet als een harde opgave zien. Vanuit het voormalige NPLG was het de doelstelling om 10% GBDA in het landelijk gebied te realiseren voor 2050. Wij zijn met deze ambitie aan de slag gegaan en werken aan de groenblauwe dooradering, voor zover de randvoorwaarden voor realisatie ook beschikbaar zijn of worden gesteld. Meer specifiek benutten wij hiervoor het GLB-NSP en ANLb, de subsidieregeling landschapselementen, de propositie Heuvelland, GBDA op eigen gronden en de Rijksmiddelen die beschikbaar komen. Wij zullen de GBDA realisatie zoveel mogelijk combineren met andere opgaven (doelstapeling). Voor subsidiëring van aanleg en beheer van GBDA hebben wij de Nadere subsidieregels landschapselementen opengesteld (DOC-00727132). Vanuit het programma Waterveiligheid en Ruimte is de subsidieregeling korte termijnmaatregelen ten behoeve van waterveiligheid in Limburg 2024-2026 opengesteld, die onder andere ingezet kan worden voor de aanleg van natuurvriendelijke brongerichte maatregelen waaronder GBDA (DOC-00714998).
Voor goede data en monitoring van het landschap en de GBDA hebben wij € 40.000 beschikbaar om voor 2025 en 2026 het landschapselementenregister voor Limburg te ontwikkelen en te beheren (DOC-00740498). Het Landschapselementenregister geeft een actueel en gedetailleerd inzicht in de aanwezigheid van landschapselementen in Limburg. - Door de uitvoering van onder meer LPLG, WRL en het Hoogwaterveiligheidsprogramma Maasvallei is de kwaliteit van het landschap verbeterd.
De genoemde programma’s inclusief het vervolg op het LPLG , veranderen het landschap. Wij zullen vanaf het begin van deze programma’s heldere afspraken maken over de gewenste kwaliteit van het landschap als uitkomst, en dit gedurende elke planfase inclusief uitvoering en beheer monitoren.
- In 2027 is het Steunpunt Landschapsbeheer Limburg een centrale speler in de ondersteuning van vrijwillige landschapsinitiatieven. Tevens is het aantal inwoners (vrijwilligers, agrariërs, etc.) dat betrokken is bij beheer, onderhoud en kennisdeling over het landschap substantieel vergroot.
Het Limburgs Landschap faciliteert het Steunpunt landschapsbeheer Limburg en heeft hiervoor een subsidie van ons ontvangen met een looptijd tot september 2025. Wij hebben besloten het Steunpunt landschapsbeheer structureel te continueren in haar huidige vorm. Dit door per kalenderjaar (vanaf 2026) € 400.000 aan subsidie te beschikken in de vorm van een exploitatiesubsidie. Financiering vindt plaats vanuit de middelen van structureel landschapsbeheer (DOC-00710539).
Wij ondersteunen initiatieven en organisaties die gericht zijn op educatie over natuur en landschap, voor zowel kinderen als voor volwassenen. De Natuur- en Milieufederatie Limburg, het Limburgs Landschap, het Natuurhistorisch Genootschap en IVN krijgen een exploitatiesubsidie. Het IVN-Limburg is van belang daar natuureducatie voor hen een kerntaak is. Ook via de nationale parken en Grensparken ondersteunen wij initiatieven die gericht zijn op educatie over natuur en landschap. IVN heeft ook bij de nationale parken een belangrijke rol.
Vanuit het Europees programma LEADER (onderdeel van het GLB-NSP) stimuleren wij voor Zuid-Limburg en Weerterland initiatieven - van lokale gemeenschappen - die bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid op het platteland en de leefomgeving. Daarbij spelen natuur, landschap en cultuurhistorie een belangrijke rol. Aanvragen voor projecten voor beide gebieden kunnen worden ingediend tot en met 2027, tenzij budgetten eerder uitgeput zijn. Wij steunen beide LEADER initiatieven met totaal € 0,92 mln. cofinanciering. - De nationale parken en (grens)parken in Limburg hebben in verbinding met hun omgeving een aantoonbare substantiële bijdrage geleverd aan de bescherming, ontwikkeling en beleving van Limburgse natuur en landschap.
De nationale parken de Groote Peel, Nationaal Park de Maasduinen en Nationaal Park de Meinweg werken met de omliggende gebieden en relevante gebiedspartners aan een transitie. Het Rijk werkt, op basis van het nationale beleidsprogramma nationale parken 2024-2030 aan een ondersteuningsregeling voor 2025-2030. Het Rijk stelt € 343.000 per park voor de periode april 2025 - december 2026 beschikbaar via een decentrale uitkering (DU) aan de Provincie. Dit met de wens het bedrag te verdubbelen middels cofinanciering door Provincie en regio. Voor de genoemde periode zijn € 450.000 provinciale middelen voor cofinanciering op de begroting beschikbaar (DOC-00729672). Wij beoordelen onze bijdragen aan de nationale parken op basis van de ingediende plannen, de hoogte van de rijksbijdrage en regio (multiplier), de meerwaarde van plannen voor de doelen van het beleidskader landelijk gebied en de doelen van het door Rijk en provincies vastgestelde Beleidsprogramma nationale parken 2025-2026.
Voorts bevorderen wij de samenwerking ten behoeve van natuur, landschap en vrijetijdseconomie voor de grensoverschrijdende parken. Voor Maas-Swalm-Nette en Kempen~Broek kent onze ondersteuning een tijdpad tot en met 2026. Voor het Drielandenpark en het Rivierpark Maasvallei tot en met 2027 en voor het Grenzeloos Bocageland tot en met 2025.
Limburg beschikt over een rijk en afwisselend landschap. In de langjarige transitieopgave van het landelijk gebied zetten wij in op het versterken van de landschappelijke (kern)kwaliteiten en de leefbaarheid. Dit veelal door het stapelen van doelen. Dit onder andere door versterking van de groenblauwe dooradering en vergroting van het bosareaal. Wij leveren maatwerk en regelingen gericht op het stimuleren van initiatieven van vrijwilligers, agrariërs en andere inwoners die gericht zijn op het onderhouden en beheren van landschap en natuur. Het Steunpunt Landschapsbeheer Limburg ondersteunen wij met een exploitatiesubsidie. Hierdoor wordt structureel vormgegeven aan de uitvoeringskracht van het landschapsbeheer, met de inzet en facilitering van vrijwilligers.
Door in 2025 te starten met het Landschapselementenregister krijgen wij een actueler en gedetailleerder inzicht in de aanwezigheid van GBDA in Limburg. Hierdoor krijgen wij meer inzicht in het doelbereik.
Via ondersteuning van de grensparken en nationale parken versterken wij de samenwerkingsprocessen gericht op versterking van de unieke kwaliteiten van de (grensoverschrijdende) Limburgse landschappen.
Wij hebben de subsidieregeling landschapselementen, gericht op versterking van de groenblauwe dooradering, herijkt en opengesteld. Wij ondersteunen het EU-programma LEADER (Zuid-Limburg en Weerterland). De transitie van het landelijk gebied is een proces dat loopt tot en met 2035. Vanuit de nationale en provinciale opgaven en tijdstermijnen rond natuur, water, landbouw en landschap worden in synergie met de grote programma’s zoals het vervolg op het LPLG en WRL de Limburgse landschappelijke (kern)kwaliteiten versterkt. De samenwerking en cofinanciering van de nationale parken en grensparken voeren wij conform planning uit.
Voor de uitvoering van product 1.1.3. Landschapsbeheer wordt het budget per saldo verlaagd met € 0,38 mln.
Deze verlaging betreft de volgende begrotingswijzigingen:
- verhoging van het budget met € 0,04 mln. door dekking van kosten van de aanschaf van 3 auto's voor lease en brandstof;
- verhoging van het budget met € 0,09 mln. vanuit product 1.1.2 onderdeel propositie Heuvelland voor de openstelling van de subsidie regel landschapselementen met een plafond van € 1,22 mln., deels gedekt uit bestaande middelen;
- verlaging van het budget door de fasering van middelen voor All4biodiversity EU life € 0,50 mln. naar de begroting 2026.