8.2.1. Bestuurlijke verhoudingen

De Provincie draagt zorg voor een goed openbaar bestuur, waarbij bekwaamheid, kwaliteit, betrouwbaarheid en toegankelijkheid van bestuur sleutelelementen zijn. In het beleidskader Provincie Midden in de Samenleving is het kader en de uitwerking geschetst voor de periode 2024-2027. Daarmee geven wij invulling aan de wijze waarop wij willen werken voor de Limburgers, hoe wij samenwerken met onze Limburgse gemeenten en andere overheden, en hoe wij ons daarop als provinciale organisatie willen verbeteren. De provinciale doelenboom behorend bij het beleidskader is vertaald in deze Voorjaarsnota inclusief de bijbehorende indicatoren.    
Provincies hebben de wettelijke taak om op onderdelen toezicht te houden op gemeenten, gemeenschappelijke regelingen en het Waterschap. Dit betreft het toezicht op de gemeentefinanciën, huisvesting vergunninghouders, informatie- en archiefbeheer, onderdelen van ruimtelijke ordening en erfgoed. Daarnaast heeft de Provincie Limburg een relatief grote historisch gegroeide rol binnen de bestuurlijke regionale ecosystemen in Limburg. Ook onderhouden wij goede contacten met andere provincies, de Rijksoverheid, de Unie van Waterschappen en de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten onder andere via het Interprovinciaal Overleg (IPO). 

Binnen bestuurlijke verhoudingen vallen diverse activiteiten die veelal een regulier en structureel karakter hebben. Hieronder de belangrijke activiteiten voor 2025:

• wij vervullen onze vertegenwoordigende rol in de interbestuurlijke overleggremia vanuit IPO en Interbestuurlijk toezicht en implementeren de vernieuwing van het toezicht op de gemeentefinanciën;
• wij werken aan de versterking van de gemeentelijke uitvoeringskracht met het programma Gemeentelijke Uitvoeringskracht Nieuwe Stijl waarbij wij nauw samen erken met gemeenten. Binnen dit programma starten wij met een vertrouwelijke bestuurlijke gespreksronde langs alle 31 gemeenten inzake hun uitvoeringskracht. Daarnaast zal er een onafhankelijke analyse plaatsvinden naar nationale goede voorbeelden van effectieve samenwerking en krachtenbundeling. Daarbij zal ook expliciet de arbeidsmarkt voor de publieke sector in ogenschouw genomen worden. Tenslotte zal er vanuit een programmatische versterking verder invulling worden gegeven aan de versterking uitvoeringskracht en volgt er implementatie en uitvoering van concrete handelingsperspectieven;
• wij werken aan een responsieve overheid door het instellen van een provinciale contactfunctionaris (werktitel) die voor burgers en instellingen wegwijs biedt voor vraagstukken waarvoor niet direct een antwoord of loket beschikbaar is;
• wij experimenteren met het dienstbaarheidsbeginsel in een aantal pilots binnen het VTH-beleid om problemen in de leefwereld van burgers beter te kunnen adresseren;
• wij werken aan een aanpak voor het terugdringen van de (ervaren) regeldruk. Dit doen wij in nauwe samenwerking met gemeenten, maar bezien ook de mogelijkheden voor het terugdringen van provinciale regeldruk in vereisten, criteria of andere lastendruk voor burgers, instellingen en bedrijven;
• er zal uitvoering worden gegeven aan het Jongerenparticipatieplan 2024-2027 via diverse actielijnen en initiatieven.

De vertegenwoordiging in het IPO en de uitvoering van het IBT betreffen doorlopende activiteiten. Wij voeren het systematisch toezicht uit op de domeinen Erfgoed, Huisvesting Vergunninghouders, Informatie- en archiefbeheer en Omgevingswet. Op de nieuwe toezichtdomeinen zoals toezicht op de bibliotheken en Versterking Regie op de Volkshuisvesting bereiden wij ons voor door het toezichtregime op te stellen en deze, ook in IPO-verband,  af te stemmen met  de provinciale wettelijke taken. 

De vernieuwing op toezicht is een doorlopend traject. We geven gemeenten de ruimte om de omgevingswet in te voeren en helpen hen hierbij. De resultaten van de invoering van de omgevingswet geven in 2026 een eerste beeld. Op het domein Erfgoed vertoont de taakbehartiging door gemeenten een stijgende lijn. Op de taakbehartiging huisvesting vergunninghouders lopen wij landelijk voorop ondanks de grote uitdagingen en wijzigingen in wetgeving. De taakbehartiging op informatie- en archiefbeheer is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Wij voeren doorlopend gesprekken met gemeenten en treden op daar waar het moet en helpen hen daar waar het kan. Wij voeren het toezicht risico- en effectgericht uit.

Voor het programma Gemeentelijke Uitvoeringskracht Nieuwe Stijl zal in 2025 de eerste fase afgerond worden bestaande uit de bestuurlijke gespreksronde, de wetenschappelijke verkenning en de programmatische aanpak. We starten de bestuurlijke gespreksronde in Zuid-Limburg waarna Midden en Noord Limburg volgen.

De diverse activiteiten in het kader van responsieve overheid en het terugdringen van regeldruk zullen medio 2025 geëvalueerd worden en bezien wordt op welke wijze wel of geen aanpassingen of aanscherpingen nodig zijn. 

Voor de uitvoering van product 8.2.1. Bestuurlijke verhoudingen wordt het budget in 2025 verhoogd met € 0,55 mln. Dit betreft de volgende begrotingswijzigingen: 

• de indexering in 2024 en 2025 van de Statenvergoedingen met € 0,21 mln.;
• de structurele ophoging van de apparaatskosten van de Griffie met € 0,11 mln. naar aanleiding van het besluit van het Presidium om een nieuwe functie aan de Griffie formatie toe te voegen ter ondersteuning van de Statenonderzoeker;  
• verder is voor de uitvoering van het jongerenparticipatieplan 2024-2027 € 0,40 mln. opgenomen.   

De dekking van de bovengenoemde begrotingswijzigingen vindt voor € 0,23 mln. plaats uit de programmareserve bestuurlijke vernieuwing en voor € 0,32 mln. uit het begrotingsresultaat. De resterende € 0,17 mln. wordt gefinancierd uit bestaande beleid.