4.1.2. Verduurzaming Gebouwde Omgeving & Warmte en Grootschalige opwek

Zoals bovenstaand beschreven, werken we de komende periode aan een afname van energiearmoede, een toename van zowel kleinschalige, als ook grootschalige opwek en de reductie van CO2-emissie van de gebouwde omgeving. Hiertoe beogen we onderstaande resultaten op korte termijn (2025) te behalen. 

Rol Provincie: toetser, ondersteuner, procesmanager, subsidiënt, financier

Gebouwde omgeving & Warmte

• In 2025 is er een ‘proof of concept’ gestart voor WZL.

In september 2024 is een samenwerkings- en ontwikkelovereenkomst WZL getekend voor de ontwikkeling van een proof of concept voor WZL. Dit doet de Provincie Limburg gezamenlijk met tien gemeenten en Enpuls. Naar verwachting wordt eind december 2025 een Statenvoorstel aangeboden voor de verdere voortzetting van deze ontwikkeling.

Grootschalige opwek

In 2025 bepalen wij de resultaten en daarmee welke activiteiten wij als Provincie gaan ondernemen op basis van:

• de instructieregels i.r.t. de Provinciale omgevingsverordening voor zonnepanelen (onderdeel van Gewijzigde Motie 3012 Huizing c.s. inzake betere benutting alternatieve locaties en toepassingen voor zon PV);

De instructieregels voor zonneparken in de omgevingsverordening zoals in december 2024 vastgesteld in Provinciale Staten vormen de basis voor de provinciale omgevingsvisie waarin de visie van, onder andere, grootschalige opweklocaties nader wordt uitgewerkt.

• het potentieonderzoek zon PV (onderdeel van Gewijzigde Motie 3012 Huizing c.s. inzake betere benutting alternatieve locaties en toepassingen voor zon PV);

Samen met de RES regio’s bekijken we hoe we potentie voor zon-opwek op tredes 1 t/m 3 kunnen invullen. Concreet op het gebied van solar carports wordt dit al gedaan in beide RES regio’s

• duidelijkheid vanuit het Rijk omtrent de nadere invulling van de nationale programma aanpak SMR's (4e Gewijzigde Motie 3020 Schyns c.s. inzake Rijksgeld voor onderzoek SMR's).

In onze provinciale rol van het bij elkaar brengen van partijen heeft eind februari 2025 een bijeenkomst plaatsgevonden met Limburgse stakeholders in het SMR dossier én het Ministerie van Klimaat en Groene Groei. Hierbij is gesproken over de laatste ontwikkelingen in het Rijksprogramma SMR’s (zie ook  mededeling portefeuillehouder van 18 februari 2025 ). In de Rijksbrede visie die medio 2025 beschikbaar zal komen zal nader ingegaan worden of en zo ja hoe SMR initiatieven gefaciliteerd zullen worden.

Provinciale Energie Maatschappij

• In 2025 is een Statenbesluit genomen inzake de oprichting van de Provinciale Energie Maatschappij.

In Q4 van 2025 wordt op basis van het sonderend voorstel een Statenbesluit genomen inzake de Provinciale Energiediensten Maatschappij (PEM). 
Op uitvraag van de PEM zijn dit voorjaar 40 pilots door de Limburgse gemeenten aangedragen. Deze pilots worden door ons opgepakt samen met de indieners en ondersteund. De hierbij opgedane ervaringen worden verwerkt in het komende Statenvoorstel.  
Op het terrein van gebouwgebonden regeling wordt in samenspraak met de aanbieders van soortgelijke regelingen en maatschappelijke partners verkend of een additionele provinciale regeling van meerwaarde is.  
Het onderwerp Coöperatieve E-Hubs en opslag is onderdeel van de hierboven genoemde uitwerking van de 40 pilots. Het Limburgs uitvoeringsprogramma Energiehubs (lupeh) is vanaf 15 april operationeel. Deze regeling moedigt de ontwikkeling van energiehubs aan.
In het komende statenvoorstel werken we, naast bovengenoemde onderwerpen, ook de best passende (afgestemd op de fase en activiteiten van de PEM) governance en de financiële middelen en funding uit. 

Gebouwde omgeving & Warmte

• Ontwikkelen en continueren van de ontzorgingsprogramma’s voor bedrijfsmatig en maatschappelijk vastgoed; 
• Ondersteunen energiebesparing samen met de Limburgse RESregio’s en woningcorporaties;
• Ondersteunen energiearmoede aanpakken d.m.v. het inrichten van een ondersteuningspool;
• Blijven inzetten op Mijnwater en deelnemen aan de publieke samenwerking Warmtenet Zuid-Limburg (WZL).

We blijven de voortgang van Mijnwater actief monitoren en bieden waar mogelijk ondersteuning passend bij onze rol. Binnen de publieke samenwerking WZL zijn we actief betrokken middels een financiële bijdrage, leveren van kennis en expertise voor de ontwikkeling van WZL en voorbereiding van besluitvorming over een mogelijk vervolgtraject na de huidige ontwikkelfase. 

Grootschalige opwek

• Wij zijn partner in de RES-regio’s en spannen ons in om de RES-doelen te behalen met tenminste 51% lokaal eigenaarschap bij elk project waarbij de omgeving kan meeprofiteren;

Lokaal eigendom is een streven vanuit de RES regio’s dat wij als Provincie Limburg ook in onze Omgevingsverordening hebben vastgelegd. Via de ondersteuning van de PEM in de opzet van energiegemeenschappen dragen wij hier concreet aan bij.   

• Samen met de RES-regio Zuid-Limburg werken aan een actieprogramma om te zorgen voor nieuwe grootschalige opwek-locaties met innovatieve manieren van meervoudige ruimtegebruik;

De potentie van tredes 1/m 3 van de zonneladder benutten zijn uitgangspunt waarbij we vanuit de RES ZL in eerste aanleg nadrukkelijk kijken naar de realisatie van solar carports. 

• Hanteren van een strikt ‘nee, tenzij’ voor zonne-energie op landbouwgrond en aanpassen van de instructieregels in de Omgevingsverordening conform het landelijke bestuursconvenant;

Het strikte ‘’nee, tenzij’’ principe is conform de wens van de Staten alsmede het Coalitieakkoord uitgevoerd. 

• Samen met Limburgse stakeholders gaan we in gesprek met het Rijk over de condities van de nationale programma-aanpak SMR's.

Het Rijk is van start gegaan met het Rijksprogramma SMR’s en wij nemen hieraan deel via simulaties, zie hiertoe mededeling portefeuillehouder. In de Rijksbrede visie die medio 2025 beschikbaar zal komen zal nader ingegaan worden op of, en zo ja hoe, SMR initiatieven gefaciliteerd zullen worden.

Provinciale Energie Maatschappij

• Opstellen plan van aanpak voor de Provinciale Energie Maatschappij waarbij we kijken naar warmtenetten, duurzame elektriciteit (o.a. kleinschalig zon-op-dak) en verduurzaming gebouwde omgeving.

In het plan van aanpak voor de Provinciale Energiediensten Maatschappij (PEM) wordt onder meer gekeken naar warmtenetten in het kader van warmtegemeenschappen. Grootschalige warmtenetten vallen echter niet binnen de scope van de PEM. Duurzame elektriciteit en verduurzaming van de gebouwde omgeving zijn ook onderdeel van het plan, waarbij bijvoorbeeld kleinschalig zon-op-dak en isolatie wordt meegenomen in het ontzorgingsconcept verduurzaming van de gebouwde omgeving. 

Voor de uitvoering van product 4.1.2. wordt het budget in 2025 verhoogd met € 1,47 mln. Dit betreft de Specifieke uitkering voor de uitvoering Nadere subsidieregels Ontzorgingsprogramma mkb, waarbij een bedrag van € 0,61 mln. wordt gefaseerd over 2026 - 2027.