Omschrijving

In 2023 hebben we gewerkt aan een meer klimaatbestendig watersysteem dat kan omgaan met droogte en wateroverlast. We hebben gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit in onze beken en ons grondwater en aan beekherstel. We hebben gewerkt aan de beschikbaarheid van water van voldoende kwaliteit en aan de bescherming van ons grondwater voor drinkwater en consumptiewater.  We hebben gewerkt aan goede hydrologische omstandigheden voor onze Natura2000- gebieden. Samen met waterschap, rijk en gemeenten hebben we in het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) gewerkt aan een betere bescherming van de Limburgers. Door beter voor te bereiden en te beschermen tegen de extreme gevolgen van de klimaatverandering.  Hierbij ligt de focus  op het robuust maken van het regionale watersysteem.  Het programma WRL staat voor een integrale aanpak waarbij de ruimtelijke samenhang met andere opgaven centraal staat. Na een fase van “forming en storming” zijn de afgelopen periode duidelijke stappen gezet in de ontwikkeling van het programma. Hiervoor zijn reguliere overlegstructuren ingeregeld, open communicatie ingezet door aan te sluiten bij inwonersavonden en |(bestuurlijke) informatieavonden, is een stakeholdersanalyse uitgevoerd en wordt invulling gegeven aan stakeholdersmanagement.
We hebben in 2023 verschillende onderzoeken uitgevoerd voor waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid. We hebben een betere bescherming van onze drinkwater via de  grondwaterbeschermingsgebieden onderzocht en zijn gesprekken gestart met alle betrokkenen. Via subsidieverlening zijn projecten ondersteund voor groene schoolpleinen en voor droogteaanpak (Deltaplan Hoge Zandgronden; DHZ). We hebben een nieuwe subsidieregeling opgesteld voor de ondersteuning van droogteprojecten die in 2024 opengaat. 
Op basis van de natuurdoelanalyses van de (grondwaterafhankelijke) Natura2000-gebieden zijn we hydrologische onderzoeken opgestart om water-maatregelen voor de  instandhouding van deze gebieden te onderzoeken.  
Via uitvoering door het waterschap Limburg zijn vispassages aangelegd, zijn rioolwaterzuiveringsinstallaties verbeterd  en zijn als onderdeel van Water in Balans knelpunten in de bescherming van de Limburgers tegen wateroverlast aangepakt. In 2023 is 3,7 km beek herstel door het waterschap Limburg gerealiseerd.  Het waterschap Limburg geeft daarbij aan dat: ‘Nagenoeg alle kilometers beekherstel uit het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027 op dit moment in verkenning of planuitwerking zijn. De realisatie van deze projecten vindt vooral in 2025, 2026 en 2027 plaats’.
De gemeentelijke waterregio’s is  gevraagd om per waterregio  een  klimaatadaptief project aan te melden voor ondersteuning.  Gemeenten waren in 2023 echter druk met het indienen van DPRA projecten voor het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). Die zijn nu ingediend en we verwachten dat de vier aanvragen voor ondersteuning door de provincie in 2024 zullen binnenkomen.
Vanuit het programma WRL is een grensoverschrijdend onderzoek opgestart naar maatregelen om wateroverlast te voorkomen.

De genomen maatregelen zijn alle in lijn met het door PS vastgestelde Provinciaal waterprogramma 2022-2027. Over de voortgang van dit waterprogramma zal medio 2024 op verzoek van PS apart worden gerapporteerd in een voortgangsrapportage en evaluatie

 

Samenvatting

Op een aantal plaatsen  zijn beken hersteld en opnieuw ingericht. In het Heuvelland zijn maatregelen genomen om wateroverlast te beperken, onder meer via de aanleg van buffers. Op andere plaatsen zijn maatregelen genomen om droogte tegen te gaan en meer watervast te houden. Daarmee zijn belangrijke stappen gezet om ons watersysteem duurzamer, ecologische gezonder en klimaatbestendiger te maken. 

Kwaliteit

De te bereiken kwaliteitsambitie is: Limburg beschikt over een natuurlijk, veerkrachtig en gezond watersysteem. De beken zijn schoon, lopen meanderend door het landschap, zijn  ecologisch gezond en passeerbaar voor vissen. De beken kunnen omgaan met langere perioden van droogte en sterke neerslag. Er is weinig wateroverlast vanuit de beken en plassen en ze vallen zo weinig mogelijk droog. De natuur en de landbouwgebieden hebben een aanvaardbare last van droogte en er is voldoende grondwater van een goede kwaliteit voor drinkwater, voedselvoorziening, natuur en industrie.  

Toelichting op score:

De tijdige uitvoering (2027) van de maatregelen, nodig om de KRW-doelen te bereiken is,  als reeds vermeld in het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027, onzeker. Onder andere is nog geen duidelijkheid over de Rijksmaatregelen, nodig om de belasting van het watersysteem met nutriënten uit de landbouw en gewasbeschermingsmiddelen te reduceren. Ook is nog geen zicht op een afdoende vermindering van de belasting uit buitenlandse bronnen. Tevens is er onduidelijkheid over het Transitiefonds dat bij het NPLG behoort. Dit is voor de uitvoering van water maatregelen een risico voor de toekomst. We hebben ons, binnen onze bevoegdheden, ingezet voor het verbeteren van de waterkwaliteit in onze beken en het grondwater om te voorzien in schoon en voldoende water voor natuur, landbouw, industrie en drinkwater. Dit hebben we onder meer gedaan door het opstellen van een Aanvalsplan waterkwaliteit en in de uitwerking  van het Limburgs Programma Landelijk Gebied. Voor het bereiken van de doelen van de KRW geldt dat er nog een grote opgave ligt. 

Kwaliteit (indicator)

G

Tijd

In 2023 heeft de Provincie Limburg via eigen middelen en subsidie van het (Rijks) Deltafonds Hoge Zandgronden (DHZ) een subsidieregeling opgesteld waarmee gebiedsgerichte uitwerking, waarbij droogte in samenhang met andere doelen gebiedsgericht kan worden aangepakt. 
In 2023 is gestart met het waterveiliger maken van ons regionaal watersysteem in Limburg via het Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL).

De provincie participeert samen met het Waterschap Limburg, het Rijk en de Limburgse gemeenten in dit programma.  

In 2023 hebben wij de 4 Limburgse (gemeentelijke) waterregio's uitgenodigd om voorstellen in te dienen voor het  uitvoeren van klimaatadaptieve maatregelen.

Het waterschap Limburg heeft de regionale maatregelen zoals beekherstel, vistrappen en rioolwaterzuiveringsinstallaties ingepland.

Tijd (indicator)

G

Geld

Voor de uitvoering van het product Watersysteem zijn de lasten begroot op € 4,42 mln. De realisatie bedraagt € 3,17 mln. waardoor een voordelig verschil is ontstaan van € 1,25 mln.  Dit wordt met name veroorzaakt door:

•    een voordelige afrekening met de LLTb en grondwatermonitoring op de DU nitraat uitstoot schoon drinkwater € 0,63 mln.;
•    fasering natte natuurparels voor 0,65 mln.;
•    fasering waterprogramma 2022 – 2027 voor 0,14 mln.

Via overboekingsvoorstellen wordt een bedrag van € 1,08 mln. doorgeschoven naar 2024.

Geld (indicator)

O