4. Nieuwe energie en leefmilieu

Nieuwe energie

Vanuit de doelstelling(en) van ons beleidskader ontwikkelen wij beleid en initiatieven op het gebied van 'Energie-infrastructuur & Ruimtelijke Inbedding en Verduurzaming Industrie en bedrijventerreinen' (4.1.1.) en 'Verduurzaming Gebouwde omgeving & Warmte en Grootschalige opwek' (4.1.2.) om de leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie te borgen. Daarbij zetten wij ook in op efficiënt benutten van energie en CO2 reductie.

Liggen we op koers?

Wij liggen op koers voor wat betreft onze meerjarige doelstellingen, maar constateren dat er een aantal externe factoren randvoorwaardelijk en bepalend zijn voor het behalen hiervan. Onze invloed hierop is beperkt daar het bijvoorbeeld Rijksbeleid en de vertaling daarvan naar de uitvoering betreft, maar ook ruimtelijke beperkingen, wet- en regelgeving en een beperkte rol en invloed van de Provincie in bepaalde dossiers spelen hierin een rol. Onze inspanningen op dit moment zullen nog niet direct merkbaar zijn voor de Limburger aangezien processen, procedures en het ontwikkelen van nieuwe initiatieven (zoals bijvoorbeeld de PEM) tijd kosten.

Op het gebied van Energie Infrastructuur en Ruimtelijke inbedding hebben we in 2024 de eerste stappen gezet in de aanpak van netcongestie waarbij onder andere is gekeken naar het versnellen van (ruimtelijke) procedures, de uitwerking van het Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat Limburg is gestart én we zijn begonnen met het voeren van een actieve lobby. Op het gebied van Verduurzaming Industrie en Bedrijventerreinen hebben in 2024 alle bedrijven met een energiebesparingsplicht een actueel energie onderzoeksrapport opgeleverd, zijn de trajecten met maatwerkbedrijven op Chemelot voortgezet, hebben diverse LEA sessies plaatsgevonden en is het programma Verduurzaming Bedrijventerreinen Limburg van start gegaan. 

Op het gebied van Verduurzaming Gebouwde Omgeving & Warmte hebben we in 2024 een ontwikkelovereenkomst gesloten met tien gemeenten en Enpuls om een 'proof of concept' te ontwikkelen voor WZL, zijn de instructieregels uit de Provinciale omgevingsverordening voor zonnepanelen aangepast, hebben we ons bij het Rijk actief betrokken getoond bij het landelijke onderzoek naar en de ontwikkeling van SMR's en zijn de uitgangspunten van de Provinciale Energiediensten Maatschappij sonderend voorgelegd aan PS. Ook in 2024 zijn wij samen met de RES'sen opgetrokken in de opgave rondom het vergroten van grootschalige duurzame opwek.  

Gezond en veilig leefmilieu

We streven deze collegeperiode de volgende doelstellingen na:

• in 2027 is de gezondheid van de Limburger bevorderd door verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving t.o.v. 2020 middels:
  –    verminderen blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen;
  –    verminderen geluidsoverlast & bevorderen van stilte;
  –    verminderen emissies verontreinigende stoffen naar lucht;
  –    voorkomen van vermijdbare milieuschade, c.q. het (vooruit)schuiven van milieuschade;
• in 2027 zijn risico’s op ongelukken met gevaarlijke stoffen bij bedrijven of tijdens transport ingeperkt t.o.v. 2020.

De ambitie is een aantoonbaar gezond en veilig leefmilieu in Limburg. Omdat bijvoorbeeld schone lucht en de kwaliteit van het leefmilieu van groot belang zijn voor de gezondheid vraagt deze ambitie om minder uitstoot van luchtverontreinigende stoffen (zoals fijnstof) en het terugdringen van omgevingslawaai.  

Omgevingskwaliteit en andere aspecten van leefmilieu worden aan het begin van het realiseren van alle fysieke opgaven expliciet meegenomen. Gezorgd wordt voor een verantwoorde manier van omgaan met de schaarste in zowel fysieke als milieuruimte. Hier ligt een nauwe relatie met hoofdstuk 5 “Leefbare steden en dorpen”. 

Het verwezenlijken van een  gezond en veilig leefmilieu in Limburg  vraagt om een robuust VTH-stelsel (vergunningen, toezicht en handhaving) voor de provinciale  kerntaken waaronder milieu en natuur. Bij een robuust VTH stelsel behoort een uitbreiding van de uitvoeringscapaciteit. Daarbij wordt onder andere ingezet op een intensivering van provinciaal milieubeleid. 

Liggen we op koers?

Op het gebied van het bevorderen van de gezondheid van Limburgers door het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving liggen wij op koers voor het realiseren van de doelstellingen. Voor milieu en gezonde leefomgevingsdoelstellingen is het belangrijk te realiseren dat het enige tijd kan duren voordat de resultaten daadwerkelijk meetbaar en merkbaar zijn voor de inwoners. De kwaliteit van de leefomgeving, en daarmee de gezondheid van de Limburgse bevolking, wordt namelijk door meer factoren beïnvloed dan alleen onze inspanningen. Dat betekent dat op de ene locatie de milieudruk kan afnemen, terwijl op andere plekken door nieuwe initiatieven juist extra milieudruk ontstaat. Dat komt omdat de milieuwetgeving ruimte biedt voor nieuwe initiatieven die voldoen aan de wet, maar wel de milieudruk verhogen. Wij werken daarom samen met andere partners om de kwaliteit van de leefomgeving – bijvoorbeeld de luchtkwaliteit – voortdurend te monitoren. Daardoor krijgen wij steeds beter inzicht in de kwaliteit van de leefomgeving en helpt dat ons bij het opzetten van nieuwe initiatieven of het bijstellen van bestaande acties. Mede door het in 2024 ingestelde milieudashboard groeit dit inzicht en wordt de beschikbare informatie steeds uitgebreider (zie ook mededeling portefeuillehouder 17 december 2024) Aangezien het milieudashboard publiekelijk beschikbaar is, biedt het iedere inwoner van Limburg de mogelijkheid deze informatie ook in te zien.

• Luchtkwaliteit & Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) 
  Wij bevorderen de kwaliteit van de leefomgeving onder andere door het verminderen van emissies van, en de blootstelling aan, luchtverontreinigende stoffen. In 2024:
  • zijn wij gestart met het meten van ultrafijnstof en zijn drie extra meetstations geopend. Hierdoor verkrijgen we meer inzicht in de luchtkwaliteit;
  • hebben wij onderzocht of wij strenger kunnen vergunnen qua uitstoot. Naar aanleiding daarvan hebben wij het besluit genomen om in afwachting tot de implementatie van de geactualiseerde Richtlijn Industriële Emissies (uiterlijk juli  2026), die ons meer mogelijkheden gaat bieden, voor de kortdurende tussenliggende periode geen aanvullend beleid vast te stellen (zie ook mededeling portefeuillehouder van 8 oktober 2024).     
• Geluid & Stilte
  Door de geluidbelasting terug te dringen, worden de negatieve gezondheidseffecten die samenhangen met geluid van verkeer - zoals (ernstige) hinder en slaapverstoring - beperkt. Als tegenhanger van gebieden met geluidshinder hebben wij ook Stiltegebieden, waar Limburgers in rust kunnen verblijven. In 2024:
• • hebben wij het Limburgs Actieplan Geluid 2024-2029 vastgesteld, welke bijdraagt bij het terugdringen van de geluidbelasting veroorzaakt door verkeer op provinciale wegen. Dit gebeurt door (naar verwachting) de aanleg van circa 57 km geluidreducerend asfalt met een merkbare verlaging van de geluidbelasting bij circa 2.170 adressen;
  • vanaf begin 2024 wordt, als resultaat uit overleggen met vliegveld Luik, de aanvliegroute over Eijsden naar vliegveld Luik niet meer gebruikt;
  • hebben wij op basis van de monitoringdata uit 2023 geconcludeerd dat in stiltegebieden natuurlijke of gebiedseigen geluiden de boventoon voeren en bijna alle gebieden als stil zijn aan te merken (40 dB (A)). Om de stilte in de stiltegebieden te behouden is er een brede voorlichtingscampagne gevoerd.
• Afval & CE
  De kwaliteit van de leefomgeving wordt ook verbeterd door het beperken van het ontstaan van afvalstoffen dan wel het optimaliseren van de inzet van afvalstoffen in een circulaire economie. In 2024 is een eerste beleidsregel voor het reduceren van het storten van recyclebaar en brandbaar afval vastgesteld.
• Omgevingsveiligheid
  Naast het bevorderen van de gezondheid van de Limburgers is ook het doel om risico's op zware ongevallen met gevaarlijke stoffen in te perken. In 2024:
  • hebben wij, om actueler inzicht te verkrijgen in de bestaande risico's met vervoer van gevaarlijke stoffen over provinciale wegen, extra tellingen uitgevoerd;
  • hebben wij, samen met de convenantpartners, pilots ontwikkeld en doorlopen hoe de risico's in kader van de integrale veiligheid op Chemelot kunnen worden beheerst. Het is te vroeg om daar nu al conclusies uit te kunnen trekken.

Wat merkt de Limburger ervan?

Aan de hand van indicatoren maken wij zichtbaar of we op koers liggen met het behalen van onze doelstellingen voor deze Statenperiode. Hierbij is de Provincie natuurlijk ook afhankelijk van partners en andere autonome ontwikkelingen. De indicatoren zijn terug te vinden in het onderdeel Indicatoren begrotingsprogramma's. De stand van de indicatoren is gelijk aan de stand zoals gepresenteerd bij de Najaarsnota 2024.