4.1.2. Verduurzaming Gebouwde Omgeving & Warmte en Grootschalige opwek

In 2024 hebben wij ons ingezet voor een afname van energiearmoede, toename van kleinschalige en grootschalige energie opwek en reductie van de CO2 emissie van de gebouwde omgeving. In 2024 is gebleken dat het realiseren van een afname van energiearmoede op korte termijn een uitdaging is. 

Niet alle beoogde resultaten in 2024 zijn behaald zoals inzicht verkrijgen in de de potentie van zon-pv in de treden 1 t/m 3 en de mogelijkheden voor innovatieve toepassingen voor zon op landbouwgrond. De Wijzigingsverordening 2024 is op 13 december 2024 behandeld in Provinciale Staten met daarin aangescherpte regels voor zon-pv. Het onderzoeken van de mogelijkheden voor het benutten van de tredes 1 t/m 3 is in 2024 gestart, evenals een beschrijving van innovatie van zon-pv. De definitieve resultaten worden nog verwacht en daarnaast zijn we afhankelijk van de mogelijkheden die de Omgevingsvisie daarvoor gaat bieden. De opvolging van mogelijke vervolgacties met de RESsen zal na publicatie van de rapporten worden opgestart.

Provincie Limburg heeft zich in 2024 actief betrokken getoond bij de vormgeving van het landelijke onderzoek naar de potentie en randvoorwaarden voor de ontwikkeling en bouw van SMR’s. Dit landelijk onderzoek is formeel gestart in Q4 2024 met een simulatie waaraan Provincie Limburg deelneemt. Na de simulaties (medio 2025) is meer bekend óf en wanneer een aanvraag gedaan kan worden door de provincies voor het uitvoeren van een locatieonderzoek. 

In 2024 is in het sonderend stuk van de Provinciale Eenergiediensten Maatschappij (PEM) voorgesteld de verduurzaming gebouwde omgeving en grootschalige opwek (via energiegemeenschappen) in de PEM onder te gaan brengen. In 2024 zijn we gestart met het organiseren hiervan samen met de RES'sen en individuele gemeenten om zo energiearmoede aan te pakken en duurzame opwekdoelen dichterbij te brengen.

Stand van zaken moties/amendementen:

Gewijzigd Motie 2944 Jenneskens c.s. inzake Energie en Einstein - realiseer de RES in overleg met Parkstad: motie is verwerkt in het beleidskader 'nieuwe energie en een schoon leefmilieu'. In RES verband is het RES bod continu onderwerp van gesprek waar we met de subregio’s Parkstad, Maastricht-Heuvelland en Westelijke Mijnstreek invulling aan trachten te geven, onder andere via zon-op-dak.

3e Gewijzigde Motie 2995 Jetten c.s. inzake Stimuleringsregeling verduurzaming MKB: er is invulling gegeven aan een stimuleringsregeling voor verduurzaming van het MKB met de totstandkoming van een kredietregeling. Wij hebben ons  aangesloten bij de landelijke kredietregeling welke tot stand is gekomen vanuit een gezamenlijk initiatief van Qredits, het Ministerie van Economische Zaken, de ASN Bank en BNP Paribas. De Nederlandse overheid subsidieert de helft van de rentelasten voor de ondernemers. Zie MPH (GS DOC-00714078) van 12 november 2024. 

Gewijzigde Motie 3016 Wolters c.s. inzake Isolatie versnellen: in MP (GS DOC-00620241) van 19-3-2024 is een puntsgewijze terugkoppeling opgenomen per onderdeel op het bereikte effect.

Motie vreemd 3037 Huizing inzake Symposium gezondheidseffecten Industriële windturbines: op 22 november 2024 heeft het Symposium plaatsgevonden, alle documenten en informatie over dit event kunt u hier terugvinden: https://www.limburg.nl/onderwerpen/energie-duurzaamheid/windenergie

Gewijzigde Motie 3067 Blijlevens c.s. inzake Bescherm het Zuid-Limburgse landschap: aan de hand van de relevante kaders in 2024 is een toets uitgevoerd en geconcludeerd is dat het uitsluitingsgebied hierin geborgd is.

Rol Provincie: toetser, ondersteuner, procesmanager, subsidiënt, financier

Gebouwde omgeving & Warmte

• In 2024 is een ontwikkelovereenkomst gesloten met tien gemeenten, Enpuls en Provincie Limburg om tot een 'proof of concept' voor WZL te komen. Het behalen van dit resultaat loopt door in 2025.

Grootschalige opwek

• In 2024 zijn de instructieregels uit de Provinciale omgevingsverordening voor zonneparken aangepast in overeenstemming met het bestuursakkoord Rijk-IPO-VNG UvW. Provinciale Staten hebben op 13 december 2024 de hiervoor gewijzigde Omgevingsverordening vastgesteld;
• Het resultaat van de maatregel, om inzicht te krijgen in de potentie van zon-pv in de treden 1 t/m 3 en de mogelijkheden voor innovatieve toepassingen voor zon op landbouwgrond in 2024 is niet geheel behaald. Er wordt nog gewacht op de resultaten van het potentieonderzoek naar de mogelijkheden voor het benutten van de tredes 1 t/m 3, evenals een beschrijving van innovatie van zon-pv. In Q1 2025 wordt verwacht Provinciale Staten hier nader over te kunnen informeren;
• Het resultaat van deze maatregel, om te onderzoeken of en met wie een aanvraag wordt gedaan voor de nationale programma aanpak SMR's, is nog niet geheel behaald. Provincie Limburg is actief betrokken bij de vormgeving van het landelijke onderzoek naar de potentie en randvoorwaarden voor de ontwikkeling en bouw van SMR’s. Om sneller en effectiever te kunnen anticiperen op een mogelijke Limburgse aanvraag voor SMR Rijksmiddelen, wordt nog gewacht op de uitkomsten van de simulatie (als eerste deel van het landelijke onderzoek). Hierna (medio 2025) is meer bekend óf en wanneer een aanvraag gedaan kan worden door de provincies voor het uitvoeren van een locatieonderzoek.

Provinciale Energie Maatschappij

• In 2024 is een sonderend stuk opgesteld inzake de 'verkenning Provinciale Energiediensten Maatschappij welke op 29 november 2024 in de Statencommissie Leefomgeving is behandeld. Er is een 'explainer video' gemaakt die uitleg geeft over de opzet van de PEM. Ter voorbereiding op de sondering heeft op 6 september 2024 een infosessie voor statenleden plaatsgevonden waarin de uitgangspunten van de PEM zijn toegelicht en besproken. En op 22 november 2024 zijn tijdens een sessie voor PS technische vragen over het sonderend stuk beantwoord. Het sonderend stuk is een voorbereiding op het in 2025 te nemen Statenbesluit inzake de oprichting van de PEM.

Gebouwde omgeving & Warmte

• In 2024 is met betrekking tot het ontzorgingsprogramma bedrijfsmatig vastgoed de ontwikkeling van de beoogde subsidieregeling in 2024 geïnitieerd en bevindt deze zich op schema voor de geplande implementatie eind eerste kwartaal 2025. Met betrekking tot het ontzorgingsprogramma maatschappelijk vastgoed is de continuering van het programma in 2024 gewaarborgd door hernieuwde rijksmiddelen en ligt het op koers om de doelstelling voor 2027 te behalen. In de eerste tranche van het ontzorgingsprogramma zijn de resterende middelen zo doelmatig en effectief mogelijk ingezet via de aanbesteding van een communicatiebureau. Vanwege de complexiteit en beperkte bereikbaarheid van de doelgroep is echter een deel onbenut gebleven. De inzet van het bureau zal naar verwachting de komende jaren bijdragen aan een hogere participatie en het succes van het programma. Voor het onderdeel mkb is in 2024 de ontwikkeling van de beoogde subsidieregeling geïnitieerd, welke zich momenteel op schema bevindt voor implementatie aan het einde van het eerste kwartaal van 2025;
• In 2024 hebben wij de ondersteuning van energiebesparing gecontinueerd samen met de Limburgse RESregio’s en woningcorporaties. Dit is een doorlopende activiteit binnen het programma Nieuwe Energie;
• In 2024 hebben wij de 'Duurzaam Thuis' regeling afgerond;
• In 2024 hebben wij een ondersteuningspool ingericht ten behoeve van de ondersteuning van de energiearmoede aanpak, welke wordt beheerd door de provincie;
• In 2024 is een borgstellingsovereenkomst afgesloten met het Limburgs Energie Fonds (LEF) voor de financiering aan Mijnwater conform amendement 166. ('Depondt en Van Caldenberg inzake normalisering governance Mijnwater'). Een blijvende inzet op Mijnwater is in 2024 gecontinueerd. Zo heeft Mijnwater een nieuwe bron en backbone geopend conform het 'Masterplan van Mijnwater' en PS besluit G-22-047 'Statenvoorstel inzake Financieringsvoorstel Limburgs Energiefonds (LEF) ten behoeve van Mijnwater' en is een aanvraag startvergunning ingediend om Mijnwater uit te kunnen breiden in Kerkrade.

Grootschalige opwek

• In 2024 hebben wij ons wederom als partner in de RES-regio’s ingespannen om de RES-doelen te behalen met het streven naar tenminste 51% lokaal eigenaarschap bij elk project waarbij de omgeving kan meeprofiteren. Bijvoorbeeld bij de nieuwe regeling voor zonneparken in de Omgevingsverordening die Provinciale Staten in december 2024 heeft vastgesteld, is de omgang met lokaal eigenaarschap een motiveringsplicht. Hoe we de RES-doelen gaan halen was in 2024 ook onderwerp van gesprek in de voorbereiding van de aanscherping van de Omgevingsvisie;
• In 2024 is er nog niet gestart met een actieprogramma om te zorgen voor nieuwe grootschalige opwek-locaties met innovatieve manieren van meervoudige ruimtegebruik. Dit actieprogramma willen wij mede koppelen we 1) aan de uitkomsten van het potentieonderzoek naar treden 1 t/m 3 zoals bovenstaand beschreven onder 'kwaliteit', daarvoor moeten wij eerst wachten op de resultaten en 2) aan de mogelijkheden die de Omgevingsvisie hiervoor gaat geven;
• In 2024 hebben wij de instructieregels voor zonne-energie op landbouwgrond aangepast in overeenstemming met het landelijke bestuursconvenant, waardoor een strikt 'nee, tenzij' is vastgelegd in onze omgevingsverordening . Door middel van het besluit van Provinciale Staten op 13 december 2024 inzake statenvoorstel 'wijzigingsverordening 2024 Omgevingsverordening Limburg' (G-24-037) is deze activiteit afgerond en daarmee het beoogde resultaat behaald;
• In 2024 zijn wij samen met Limburgse stakeholders in gesprek gegaan met het Rijk over de condities van de nationale programma-aanpak SMR's.

Provinciale Energiediensten Maatschappij

• Het plan van aanpak voor de PEM is verwerkt in het sonderend stuk van de PEM dat in 2024 behandeld is. De uitkomsten van de sondering  worden meegenomen in de vormgeving en uitvoering van pilots die in het kader van de PEM in het voorjaar van 2025 zullen plaatsvinden en waarbij gekeken zal worden naar lokale initiatieven op het gebied van onder andere warmtenetten, duurzame elektriciteit en verduurzaming van de gebouwde omgeving.

Voor de uitvoering van product 4.1.2. Verduurzaming gebouwde omgeving & warmte en grootschalige opwek zijn in 2024 de lasten begroot op € 1,63 mln. De werkelijke realisatie 2024 bedraagt € 1,25 mln. Hierdoor ontstaat er een voordelig verschil van € 0,38 mln. Dit verschil in 2024 heeft betrekking op:

• de SPUK Bedrijfsmatig vastgoed: deze Rijksmiddelen zijn op basis van doorlopende afspraken met het Rijk meerjarig ter beschikking gesteld. Derhalve worden de niet-bestede middelen inclusief de baten (bijdrage van het Rijk) van € 0,38 mln. overgeboekt naar 2024.

Om te voldoen aan onze verplichtingen en verdere uitvoering van bestaand beleid mogelijk te maken, wordt € 0,39 mln. gefaseerd naar 2025 of verder via de overboekingsvoorstellen.