27.488 Uitgaven (x1000)
4. Nieuwe energie en leefmilieu

4. Nieuwe energie en leefmilieu

27.488 Uitgaven (x1000)

Nieuwe energie en leefmilieu

Terug naar navigatie - Nieuwe energie en leefmilieu

Een Limburg dat vooruit wil, heeft energie nodig. Betrouwbare en schone energie. Steeds vaker opgewekt uit duurzame bronnen, zodat de uitstoot van broeikasgassen wordt tegengegaan. De overgang naar duurzame energie zal niet vanzelf gaan en zowel van onze huishoudens als de industrie veel vragen. We zullen samen moeten komen tot een verantwoord tempo, zodat de effecten van verandering voor iedereen te dragen zijn. Hoe ingrijpend die effecten kunnen zijn, hebben we het voorbije jaar gezien. De oorlog in Oekraïne leidt tot een sterke beperking van de import van Russisch gas, en de effecten daarvan voelen we allemaal in onze portemonnee. Tegelijkertijd heeft dit gezorgd voor een herbezinning op onze afhankelijkheid van grondstoffen en een nieuwe kijk op strategische allianties en internationale handel. Veel Limburgers vragen zich af of ze de energierekening en de boodschappen aan het einde van de maand wel kunnen betalen. De thermostaat is de afgelopen winter massaal omlaag gedraaid en de term 'energie-armoede' heeft z'n intrede gedaan. Bedrijven leggen daarnaast hun productie stil vanwege de hoge energielasten. Willen ze omschakelen van gas naar stroom, dan worden ze geconfronteerd met wachtlijsten voor een zwaardere aansluiting op het elektriciteitsnet. Omdat de materialen daarvoor niet beschikbaar zijn en de benodigde vakmensen ook voor energiebedrijven nauwelijks te vinden zijn. Tegelijkertijd proberen overheden in de hele wereld de energielasten voor hun burgers wat dragelijker te maken door miljarden te investeren. Veelal in combinatie met inspanningen om te verduurzamen, om te schakelen naar lokaal opgewekte energie, en om regio's weer concurrerend te maken. Dat is dan weer een voordeel van de huidige moeizame energiesituatie.

Het gevoel voor urgentie rond de zogeheten 'energietransitie' is door al deze factoren groter dan ooit. Ook in Limburg zijn we klaar om nieuwe wegen te bewandelen. Een kwestie van pionieren en ondernemen, experimenteren, vallen, opstaan en weer doorgaan. Daarbij heeft onze regio een aantal extra uitdagingen. Bijvoorbeeld door onze geografische ligging, ver van de Noordzee waar een steeds groter deel van de Nederlandse elektriciteit in windmolenparken wordt opgewekt. Hoe komt die schone energie voor ons beschikbaar? We hebben daarnaast de beschikking over slechts beperkte fysieke ruimte in onze provincie om aan energievoorzieningen te spenderen. De mogelijke komst van de Einstein Telescope is daarop ook van invloed. Limburg heeft relatief veel energie-intensieve industrie en een verouderde woningvoorraad, dus onze energieopgave is ook daarom relatief groot. Dit zijn geen effecten die nu ineens zijn ontstaan en daarom is er de afgelopen jaren al veel in gang gezet om de Limburgse energieopgave te lijf te gaan. Op basis van de ingezette koers willen we de komende periode ideeën en plannen die eerder zijn geformuleerd daadwerkelijk uitvoeren. Waar nodig scherpen we ze aan en maken we ze groter en robuuster. Tegelijkertijd zijn er op nationaal en Europees niveau nog nooit zoveel financiële middelen beschikbaar geweest rond het vraagstuk van energie en een schoon leefmilieu. Daar gaat Limburg met nog meer gewicht op inspelen.

Nieuwe Energie

We werken aan een toekomstbestendig energiesysteem in en voor Limburg. Het energiesysteem omvat alle processen, structuren en componenten die betrokken zijn bij (a) het winnen/opwekken van energie, (b) het transport/opslag en (c) het gebruik van energie. De totale keten van energieproductie tot eindgebruik. Het omvat zowel traditionele energiebronnen, zoals fossiele brandstoffen, als hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne-energie en windenergie. 

Om beter inzichtelijk te krijgen waar we nu aan moeten werken ten behoeve van het energiesysteem van de toekomst, gaan we aan de slag met een energievisie. Deze visie zal tevens ingaan op de toekomstige energiemix en hoe systeemintegratie wordt beoogd. Hierbij gaat het om hoe de verschillende onderdelen van het (Limburgse) energiesysteem zich verhouden tot elkaar, bijvoorbeeld als het gaat om de inzet van gas, elektriciteit en warmte. De Provincie Limburg gaat het komende jaar in samenwerking met de betrokken partijen een energievisie voor Limburg opstellen, waarin het toekomstperspectief richting 2050 uiteen zal worden gezet.

Ruimte en de energietransitie zijn nauw met elkaar verbonden. De ruimte in Limburg is schaars, terwijl het nieuwe energiesysteem juist om veel ruimte vraagt. Het is van belang dat nieuwe manieren van energie-opwek en de hiervoor benodigde energie-infrastructuur goed ruimtelijk wordt ingepast, waarbij veiligheid en gezondheid geborgd zijn, en dat bestaande en nieuwe energie-infrastructuur optimaal wordt benut om de aanleg van onnodig (lange) nieuwe aansluitingen te voorkomen. Hiervoor hebben we ook aandacht gevraagd middels het Ruimtelijk Voorstel van de Provincie aan het Kabinet.

Ook aan de specifieke ketens en onderdelen van het energiesysteem – de gebouwde omgeving, warmtetransitie, verduurzaming van de industrie en bedrijventerreinen, energie-infrastructuur en grootschalige opwek – draagt de Provincie bij.

Gezonde en veilige leefomgeving
Een gezonde en veilige leefomgeving is een thema dat veel inspanning vraagt en de komende periode meer prioriteit vergt. Hier is de rol van de Provincie als regulerende overheid nodig met het uitoefenen van het formele bevoegd gezag. Een overheid, die haar inwoners beschermt tegen ongeoorloofde en ongewenste risico’s én werkt aan een beter leefmilieu. Met het beleidskader ‘Nieuwe energie & schoon leefmilieu’ gaan wij de komende jaren toewerken naar een robuuster beleid en uitvoering voor het Limburgse leefmilieu. Een gezond en veilig leefmilieu draagt immers bij aan de leefbaarheid in Limburg.
Na het landelijke advies van de Commissie Van Aartsen en het daaruit voorvloeiende Nationale Interbestuurlijk Programma, het rapport van de Zuidelijke Rekenkamer over het Limburgse VTH-stelsel in het milieudomein en een in 2023 uitgevoerde verkenning naar concretiserend milieubeleid, neemt de Provincie sterker dan voorheen haar verantwoordelijkheid. We gaan van een minimalistische aanpak naar een robuuste uitvoering op basis van een realistisch en uitvoerbaar perspectief. Niet alleen omdat het moet, maar omdat wij als provinciale ‘overheid’ hier een zorgplicht voor dragen om het Limburgse leefmilieu te verbeteren.

BBV-indicatoren

Terug naar navigatie - BBV-indicatoren

Sinds het begrotingsjaar 2018 is de Provincie verplicht BBV-indicatoren te publiceren. De beleidsindicatoren zijn in overleg met het IPO vastgesteld in 2017. De relevante BBV-indicatoren voor dit begrotingsprogramma presenteren we hieronder.

Indicator MO_8d: Bekende CO2-uitstoot (BBV).
Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat; bewerking: Kurtosis

Dit betreft de absolute CO2-emissie als gevolg van het verbruik van elektriciteit gas en vervoersbrandstoffen in Limburg.

Indicator MO_8e: Hernieuwbare Energie (BBV).
Bron: Klimaatmonitor Rijkswaterstaat; bewerking: Kurtosis

Dit betreft het gebruik van hernieuwbare bronnen voor elektriciteit, warmte en vervoersbrandstoffen in Limburg.

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

4.1. Nieuwe energie

Terug naar navigatie - 4.1. Nieuwe energie

Nieuwe energie

We streven deze collegeperiode de volgende doelstellingen na:

  • in 2030 is het aandeel huishoudens met een laag inkomen en een woning van lage energetische kwaliteit gedaald van nu 6,6% naar 5%;
  • in 2030 is op 70% van de geschikte daken kleinschalige opwek (<15 kWp) via gemiddeld 10 zonnepanelen op dak gerealiseerd, concreet moet dit leiden tot 1.300 MW Photovoltaic Vermogen, hierna te noemen PV-vermogen, in 2030;
  • in 2030 bedraagt de CO2-emissie reductie van de gebouwde omgeving 55% t.o.v. 1990;
  • in 2030 bedraagt CO2/N2O-reductie van de industrie 55% t.o.v. 1990;
  • de energie-infrastructuur is betrouwbaar, wordt efficiënt benut en voorziet beter in de transportcapaciteit voor invoeding en afname van elektriciteit;
  • in 2030 is er 2,5 TWh duurzame opwek van energie gerealiseerd voor grootschalige installaties (>15 kWp) in Limburg.

Een Limburg dat vooruit wil, heeft een schoon en gezond leefmilieu nodig met een toekomstbestendige energievoorziening. De gevolgen van klimaatverandering zijn ingrijpend en zorgen ervoor dat onze huidige brede welvaart en bestaanszekerheid onder druk staan. Landelijk wordt daarom, via het Klimaatakkoord, ingezet op een klimaatneutrale samenleving in 2050. Dat betekent dat we nu al werken aan energiebesparing en omschakelen naar nieuwe bronnen en dragers van energie. Energie is een basisvoorziening voor mensen én bedrijven. De leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie is belangrijk. Door internationale ontwikkelingen en geopolitieke onzekerheden steeg de prijs van energie de afgelopen tijd aanzienlijk. Het zijn basisvoorzieningen en randvoorwaarden die de overheid in brede zin moet garanderen en die niet (alleen) aan de markt overgelaten kunnen worden. Vanuit de algemene verantwoordelijkheid ontwikkelt de Provincie daarom beleid en initiatieven op het gebied van 'Energie-infrastructuur & Ruimtelijke Inbedding en Verduurzaming Industrie en bedrijventerreinen' (4.1.1.) en 'Verduurzaming Gebouwde omgeving & Warmte en Grootschalig opwek' (4.1.2.).

Conform het coalitieakkoord 2023-2027 is er een nieuwe PS-cyclus vorm gegeven, waarbij wordt ingezet op het vaker tussentijds informeren van PS via onder andere werkbezoeken en informerende sessies. Op dit moment wordt er organisatiebreed gewerkt aan een nieuw systeem waarmee PS op elk gewenst moment inzicht zal hebben in de ontwikkelingen op indicatorniveau (op basis van de beschikbaarheid van de data uit de diverse genoemde bronnen). De doelen en daarbij behorende indicatoren van het programma Nieuwe Energie zijn opgesteld in lijn met het op 12 april 2024 door PS vastgestelde beleidskader 'Nieuwe Energie en een Schoon Leefmilieu'.

Wat merkt de Limburger ervan?

Aan de hand van indicatoren maken wij zichtbaar of we op koers liggen met het behalen van onze doelstellingen voor deze Statenperiode. Hierbij is de Provincie natuurlijk ook afhankelijk van partners en andere autonome ontwikkelingen. De indicatoren die reeds beschikbaar zijn,  zijn hieronder gepresenteerd.

Indicator bij 'in 2030 is op 70% van de geschikte daken kleinschalige opwek (<15 kWp) via gemiddeld 10 zonnepanelen op dak gerealiseerd, concreet moet dit leiden tot 1.300 MW PV-vermogen in 2030'

Indicator D_36a: Het geplaatste en geregistreerde PV-vermogen (MW) op dak op woningen in Limburg (systemen kleiner dan of gelijk aan 15 kW)
Bron: CBS

Indicator bij 'in 2030 bedraagt de CO2-emissie reductie van de gebouwde omgeving 55% t.o.v. 1990'

Indicator D_34a: CO2-emissie van de gebouwde omgeving, conform klimaatakkoord.
Bron: Regionale Klimaatmonitor

Wat gaan we daarvoor doen?

4.2. Gezond en veilig leefmilieu

Terug naar navigatie - 4.2. Gezond en veilig leefmilieu

Gezond en veilig leefmilieu

We streven deze collegeperiode de volgende doelstellingen na:

  • in 2027 is de gezondheid van de Limburger bevorderd door verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving t.o.v. 2020 middels:
    –    verminderen blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen;
    –    verminderen geluidsoverlast & bevorderen van stilte;
    –    verminderen emissies verontreinigende stoffen naar lucht;
    –    voorkomen van vermijdbare milieuschade, c.q. het (vooruit)schuiven van milieuschade;
  • in 2027 zijn risico’s op ongelukken met gevaarlijke stoffen bij bedrijven of tijdens transport ingeperkt t.o.v. 2020.

De ambitie is een aantoonbaar gezond en veilig leefmilieu in Limburg. Omdat bijvoorbeeld schone lucht en de kwaliteit van het leefmilieu van groot belang zijn voor de gezondheid vraagt deze ambitie om minder uitstoot van luchtverontreinigende stoffen (zoals fijnstof) en het terugdringen van omgevingslawaai.  

Omgevingskwaliteit en andere aspecten van leefmilieu worden aan het begin van het realiseren van alle fysieke opgaven expliciet meegenomen. Gezorgd wordt voor  een verantwoorde manier van omgaan met de schaarste in zowel fysieke als milieuruimte. Hier ligt een nauwe relatie met Programma 5 “Leefbare steden en dorpen”. 

Het verwezenlijken van een gezond en veilig leefmilieu in Limburg vraagt om een robuust VTH-stelsel (vergunningen, toezicht en handhaving) voor de provinciale  kerntaken waaronder milieu en natuur. Bij een robuust VTH stelsel behoort een uitbreiding van de uitvoeringscapaciteit. Daarbij wordt onder andere ingezet op een intensivering van provinciaal milieubeleid. 

Wat merkt de Limburger ervan?

Het te verwachten maatschappelijke effect is dat Limburgers gemiddeld langer en in goede gezondheid leven. Enerzijds doordat zij minder ziek worden en stress beleven door de leefomgeving waarin ze verkeren en anderzijds dat zij minder risico lopen om te sterven bij een ongeval met gevaarlijke stoffen. 

Het causale verband tussen levensduur en de effecten van de leefomgeving op die levensduur is moeilijk aan te tonen. Relevante, maar niet allesomvattende, indicatoren zijn 1) het percentage van de totale ziektelast door omgevingsgeluid en luchtvervuiling, 2) het aantal maanden korter leven door luchtvervuiling en 3) de ervaren gezondheid. Deze indicatoren geven enig inzicht in de lange termijn effecten van het gevoerde beleid (zie de Maatschappelijke Opgave hierboven). Op de middellange termijn wordt daarvoor gekeken naar de emissies en blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen, ernstige geluidshinder en slaapverstoring en de geluidsbelasting in relatie tot de geluidsnorm in stiltegebieden. Voor externe veiligheid is nog geen indicator beschikbaar, maar wel beleidsinformatie via www.risicokaart.nl

Aan de hand van onderstaande indicatoren maken wij zichtbaar of we op koers liggen met het behalen van onze doelstellingen voor deze Statenperiode. Hierbij is de Provincie natuurlijk ook afhankelijk van partners en andere autonome ontwikkelingen. De indicatoren die reeds beschikbaar zijn,  zijn hieronder gepresenteerd.  

Indicatoren bij ' in 2027 is de gezondheid van de Limburger bevorderd door verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving t.o.v. 2020'

Indicator D_37b: Aantal (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden door provinciaal wegverkeer.
Bron: Actieplan Geluid Provinciale Wegen 2024 

Indicator D_37c: Aantal klachten vliegverkeer.
Bron: Klachten informatie centrum luchtverkeer

Indicator D_37d: Monitoring geluidsbelasting in stiltegebieden.
Bron: Monitoringsrapportage RUD

Indicator D_37fa: Emissie van fijnstof naar lucht.
Bron: Emissieregistratie.nl, RIVM & GCN en GDN

Indicator D_37fb: Emissie van NO2 naar lucht.
Bron: Emissieregistratie.nl, RIVM & GCN en GDN

Wat gaan we daarvoor doen?

Wat mag het kosten?

Terug naar navigatie - Wat mag het kosten?

Voor de uitvoering van de beleidsplannen van dit programma is een bedrag beschikbaar van € 27,49 mln. Dit is inclusief de gefaseerde middelen vanuit de Najaarsnota 2024. De baten (7,86 mln.) betreft € 4,55 mln. aan Rijksmiddelen en € 3,31 mln. opbrengsten van leges.

Voor een nadere toelichting hiervan wordt verwezen naar de producten van dit programma, onderdeel Geld.

Het nadelige resultaat van € 19,63 mln. wordt verrekend met de algemene middelen van programma 9.

Bedragen x €1.000
Exploitatie Primitieve begroting 2025
Lasten
4 Nieuwe energie en leefmilieu
4.1 Nieuwe energie
4.1.1 Energie infrastructuur & ruimtelijke inbedding en verduurzaming industrie en bedrijventerreinen
60574 Procesmiddelen uitvoeringsplan Duurzaamheid 80
68048 Doorberekende personeelskosten 1.132
68698 Warmtenet ZuidLimburg BSA 463
69613 Uitvoeringskosten DU Klimaatakkoord 0
69760 SPUK CDOKE 2.719
Totaal 4.1.1 Energie infrastructuur & ruimtelijke inbedding en verduurzaming industrie en bedrijventerreinen 4.394
4.1.2 Verduurzaming gebouwde omgeving & warmte en grootschalige opwek.
69691 Doorberekende personeelskosten 1.099
69946 SPUK Ontzorgingsprogramma bedrijventerreinen 761
69947 SPUK Ontzorgingsprogramma MKB 871
Totaal 4.1.2 Verduurzaming gebouwde omgeving & warmte en grootschalige opwek. 2.731
Totaal 4.1 Nieuwe energie 7.125
4.2 Gezond en veilig leefmilieu
4.2.1 Gezond en veilig leefmilieu
67641 Werkbudget milieuadvies 166
68051 Doorberekende personeelskosten 1.133
69388 Procesgeld militaire luchthavens 95
69665 SPUK SLA 2203318662 Meetstations veehouderij 33
69667 SPUK SLA 2203318606 Meetnet ultrafijnstof 95
Totaal 4.2.1 Gezond en veilig leefmilieu 1.522
4.2.2 Vergunningen, toezicht en handhaving
60531 DU Versterking vergunningverl maatwerkaanpak 452
63119 Werkbudget VTH 134
63122 Bestuursdwang 129
63123 Wet Hygveiligheid zweminrichtcatCD 123
63127 Milieu Klachten Telefoon 11
64038 Groene Brigade 27
67594 Provinciale bijdrage RUDNoord 94
67955 Kapitaallasten 7
68053 Doorberekende personeelskosten 7.414
68119 DU Besluit Risico Zware Ongevallen BRZO 163
68584 Leasetermijnen wagenpark VTH 124
68594 Brandstof wagenpark VTH 23
68871 Provinciale bijdrage RUDZLODZL 10.119
69722 Kapitaallasten 0
69783 DU Hergebruik stedelijk afvalwater 21
69803 Stelpost ZRKvoorstellen VTH 0
Totaal 4.2.2 Vergunningen, toezicht en handhaving 18.841
Totaal 4.2 Gezond en veilig leefmilieu 20.363
Totaal 4 Nieuwe energie en leefmilieu 27.488
Totaal Lasten 27.488
Baten
4 Nieuwe energie en leefmilieu
4.1 Nieuwe energie
4.1.1 Energie infrastructuur & ruimtelijke inbedding en verduurzaming industrie en bedrijventerreinen
69760 SPUK CDOKE 2.764
Totaal 4.1.1 Energie infrastructuur & ruimtelijke inbedding en verduurzaming industrie en bedrijventerreinen 2.764
4.1.2 Verduurzaming gebouwde omgeving & warmte en grootschalige opwek.
69946 SPUK Ontzorgingsprogramma bedrijventerreinen 761
69947 SPUK Ontzorgingsprogramma MKB 871
Totaal 4.1.2 Verduurzaming gebouwde omgeving & warmte en grootschalige opwek. 1.632
Totaal 4.1 Nieuwe energie 4.396
4.2 Gezond en veilig leefmilieu
4.2.1 Gezond en veilig leefmilieu
69665 SPUK SLA 2203318662 Meetstations veehouderij 33
69667 SPUK SLA 2203318606 Meetnet ultrafijnstof 95
Totaal 4.2.1 Gezond en veilig leefmilieu 128
4.2.2 Vergunningen, toezicht en handhaving
60131 Heffing ontgrondingen 60
60387 Vergunningverlening waterwet 0
60397 Vergunningverlening ontgrondingenwet 0
60551 Provinciefonds DU Hergebruik stedel afvalw 21
60581 Leges maatwerkvoorschr bouw en milieu par 28 54
60582 Legesvermindering par 217 -23
63122 Bestuursdwang 129
64038 Groene Brigade 27
65929 Legesopbrengst omgevingsvergunningen 0
68235 Leges vergunningen Wet Natuurbescherming 98 72
69565 Leges bodeminformatie 0
69766 Leges vergunning milieubelastende activiteiten 0
69783 DU Hergebruik stedelijk afvalwater 0
69807 Leges vooroverleg 22 31
69808 Leges bouwwerken 23 872
69810 Leges aanlegactiviteiten 25 54
69811 Leges kappen houtopstanden 26 6
69812 Leges MBA omgevingsplan 27a 4
69813 Leges MBA 27b 1.026
69815 Leges natuur 29 175
69816 Leges flora en fauna 210 282
69817 Leges maatwerkvoorschriften houtopst 211 28
69818 Leges ontgrondingsactiviteiten 215a 275
69819 Leges wateronttrekkingsactiviteiten 215b 30
69820 Leges overig 212 184
69821 Leges luchtvaartuigen TUGs 213 24
69822 Leges toestemming vuurwerk 214 0
Totaal 4.2.2 Vergunningen, toezicht en handhaving 3.331
Totaal 4.2 Gezond en veilig leefmilieu 3.459
Totaal 4 Nieuwe energie en leefmilieu 7.856
Totaal Baten 7.856
Saldo van baten en lasten -19.633

Verbonden partijen inzake Nieuwe energie en leefmilieu

Terug naar navigatie - Verbonden partijen inzake Nieuwe energie en leefmilieu

Het Limburgs Energie Fonds (LEF B.V.) verstrekt geldleningen of aandelenkapitaal, specifiek voor initiatieven met als doel duurzame energie opwek, energiebesparing en circulariteit. Middels ons publiek belang in Enexis wordt het voeren van excellent netbeheer geborgd en dragen we bij aan het versnellen van de energietransitie.

Met de RUD (Regionale Uitvoeringsdienst)/Omgevingsdienst Zuid-Limburg en de RUD Limburg Noord beogen wij het leveren van kwaliteit voor de leefomgeving voor inwoners en bedrijven in Limburg.