5.1.4. Bodem en ondergrond

Het werk van de Provincie Limburg op het gebied van bodem en ondergrond verandert mee met de opgaven in de fysieke leefomgeving. De vastgestelde Agenda bodem en ondergrond 2024-2030 anticipeert op  de uitdagingen / bodemopgaven, het veranderende speelveld en verschaft inzicht in de ambitie en doelen van de Provincie voor de komende jaren op het gebied van bodem en ondergrond. In het licht van de de ambitie “Bodem, een gezonde basis voor een beter en mooier Limburg”  zijn vijf doelen geformuleerd, te weten: 
A.    Verbeteren van de bodem zodat deze geschikt is voor het gewenste gebruik;
B.    Herstellen en benutten van de (ecosysteem)diensten van de bodem;
C.    Voorkomen, herstellen en beheersen van de negatieve effecten van ingrepen in de (diepere) ondergrond;
D.    Realiseren van een duurzaam veilig en efficiënt gebruik van bodem en ondergrond (3D-ordening);
E.    Ontwikkelen van een kennispositie die toekomstig beleid fundeert.

De agenda biedt een meerjarig kader bodem en ondergrond. De te verrichten activiteiten worden jaarlijks geconcretiseerd in een Actieprogramma. Het vastgestelde Actieprogramma bodem en ondergrond 2024 is de eerste in de reeks.

De werkzaamheden zoals omschreven in het Actieprogramma bodem en ondergrond 2024 zijn conform planning gerealiseerd. Acties die zijn uitgevoerd / gestart zijn onder andere: inventarisatie PFAS bronnenonderzoek, beleidsverkenning grondwaterkwaliteit onder de Omgevingswet, verdere implementatie van de Basisregistratie Ondergrond (BRO) en advisering van de Mijnbouwwet en EU-Bodemmonitoringsrichtlijn.

Mijnbouwschade
Als gevolg van de voormalige steenkoolwinning treden na-ijlende effecten  op in Zuid-Limburg. De verwachting is dat deze effecten nog geruime tijd zullen voortduren. In 2016 zijn afspraken gemaakt met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat over de uitvoering van een set beheersmaatregelen, met als doel de met de na-ijlende effecten gepaard gaande risico's in beeld te brengen en beheersbaar te maken. De Provincie Limburg heeft sindsdien de regie op de uitvoering hiervan. Ook in 2024 was dit een doorlopende actie.

De werkzaamheden voor de aankomende periode zijn vastgelegd in het Actieplan  Nazorg steenkoolwinning 2024-2025. Dit Actieplan is in 2024 opgesteld en vastgesteld. Het Informatiecentrum Nazorg Steenkoolwinning, één van de afgesproken beheersmaatregelen, zal een deel van deze activiteiten gaan uitvoeren.  

Rol Provincie: bevoegd gezag, partner

• De acties uit het Actieprogramma bodem en ondergrond 2024 zijn uitgevoerd; 
• Regie op de uitvoering van de met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat afgesproken beheersmaatregelen;
• Het Actieplan Nazorg Steenkoolwinning 2024-2025 is opgesteld en hierin beschreven werkzaamheden worden uitgevoerd.

• De werkzaamheden zoals omschreven in het Actieprogramma bodem en ondergrond 2024 zijn conform planning uitgevoerd;
• De regie op de met het Rijk afgesproken beheersmaatregelen duurt, gelet op het voortduren van de na-ijlende effecten steenkoolwinning, nog geruime tijd voort;
• Het Actieplan Nazorg Steenkoolwinning is conform planning opgesteld; de hierin beschreven werkzaamheden worden conform planning uitgevoerd. 

Voor de uitvoering van het product 5.1.4. Bodem en ondergrond zijn in 2024 de lasten begroot op € 4,73 mln. De werkelijke realisatie 2024 bedraagt € 1,20 mln. Hierdoor ontstaat er een voordelig verschil van € 3,53 mln. Dit verschil in 2024 heeft betrekking op:  

• De vastgestelde Agenda bodem en ondergrond 2024-2030: deze agenda anticipeert op de uitdagingen/ bodemopgaven, het veranderende speelveld en verschaft inzicht in de ambitie en doelen van de Provincie voor de komende jaren op het gebied van bodem en ondergrond. Elk jaar wordt een Actieprogramma bodem en ondergrond vastgesteld. In 2024 zijn een aantal acties gestart welke doorlopen in 2025. Daarnaast zijn de Rijksmiddelen SPUK Pfas Broninventarisatie en diffuus lood Geuldal op basis van doorlopende afspraken met het Rijk meerjarig ter beschikking gesteld. Het resterend bedrag in 2024 van € 0,25 mln. wordt overgeboekt naar 2025;
• Actieplan Nazorg steenkoolwinning 2024-2025: de werkzaamheden in het kader van mijnbouwschade zijn vastgelegd in het Actieplan Nazorg steenkoolwinning 2024-2025. In 2024 zijn niet alle middelen ingezet. Het restant van € 0,04 mln. wordt toegevoegd aan de reserve DU Naijl-effecten steenkoolwinning. Daarnaast vindt in 2025 afronding overdracht eigendom huizen Gulikstraat Kerkrade naar de gemeente Kerkrade plaats. Tot die tijd zijn procesmiddelen nodig voor o.a. het huren van hekwerken voor het borgen van de veiligheid in de straat. Het restantbedrag in 2024 van € 0,02 mln. wordt overgeboekt naar 2025. Via het Rijk hebben we bij de decembercirculaire 2024 een bedrag van € 2,70 mln. ontvangen voor het uitvoeren van een pakket aan technische maatregelen in het kader van na-ijlende effecten van steenkolenwinning en voor het monitoren van de stijging van het mijnwater. Dit bedrag wordt ook overgeboekt naar 2025;
• Grondsanering De Straat in Roermond: vanwege vertraging in het verkrijgen van de benodigde vergunningen voor dit project is een in 2024 geplande afvoer van sterk verontreinigde grond niet doorgegaan. De afvoer gaat nu in 2025 plaatsvinden, waardoor in 2025 de grondsanering weer opgepakt kan worden. Het restantbedrag in 2024 van € 3,16 mln. wordt overgeboekt naar 2025;
• Plan van aanpak bodemsanering Chemelot: de beschikbare middelen zijn niet volledig besteed. In het kader van het geactualiseerde saneringsplan Duurzaam Bodembeheer Chemelot (DBC) is met DSM tot op heden een discussie gaande ten aanzien van het door DSM garant te stellen bedrag. In het kader hiervan wordt door ons externe expertise ingehuurd voor het maken en controleren van hiervoor benodigde doelvermogen berekeningen. Dit is nog tot in 2025 doorlopend. Verwacht wordt dat in het voorjaar 2025 tot overeenstemming wordt gekomen met DSM ten aanzien van het garantstellings-bedrag. Het restantbedrag in 2024 van € 0,01 mln. wordt overgeboekt naar 2025.

Om te voldoen aan onze verplichtingen of verdere uitvoering van bestaand beleid mogelijk te maken wordt € 6,14  mln. gefaseerd naar 2025 of verder via de overboekingsvoorstellen.