5.1.1. Leefbare steden en dorpen

Met het nieuwe beleidskader Leefbare Steden en Dorpen (en bestaande kaders) wordt uitvoering gegeven aan onze ambities wat betreft de leefbaarheid in de fysieke openbare ruimte en (semi) publiek toegankelijke ruimte en gebouwen. We gaan samen met gemeenten, het maatschappelijk middenveld en met inwoners zelf aan de slag om de leefbaarheid te verbeteren. Dit doen we bewust vanuit een ondersteunende rol, omdat de inwoners, gemeenten en maatschappelijke organisaties de kennis hebben van en inzicht hebben in de lokale behoeften in relatie tot leefbaarheid. We acteren vanuit vertrouwen in de initiatiefnemer, wat inhoudt dat wij zowel de kaders aan de voorkant als ook de verantwoording aan de achterkant willen beperken tot het noodzakelijke vanuit ‘goed bestuur’.

Rol Provincie: stimuleren, faciliteren, ondersteuner

• In 2024 is een Leefbaarheidsfonds opgericht, passend bij het niveau van initiatiefnemers: inwoners, verenigingen/stichtingen/gemeenschappen en gemeenten en het niveau van de fysieke ingreepkernen, wijken en buurten en straten. In dit Leefbaarheidsfonds hebben we onze werkwijze afgestemd op de complexiteit van het initiatief en de initiatiefnemer(s): we werken volgens het ‘één Provincie’ principe (één loket gedachte);
• In 2024 zijn 26 aanvragen ontvangen in het kader van ondersteuning van inwonersinitiatieven, 122 aanvragen in het kader van ondersteuning van gemeenschapsvoorzieningen en/of ontmoetingsplekken en in het kader van bijdragen aan leefbaarheidsakkoorden zijn wij met 18 gemeenten in contact geweest.

In 2024 is het beleidskader Leefbare steden en dorpen vastgesteld. In dit kader is vermeld dat we een Leefbaarheidsfonds gaan oprichten. Dit fonds is bedoeld voor fysieke investeringen in de leefbaarheid. Hierbij gaat het om investeringen in de (semi-)openbare ruimte. We hebben hier op de volgende manieren invulling aan gegeven:

• we hebben ervoor gekozen om het Leefbaarheidsfonds te combineren met onderdelen van het kader Samen Leven en Bestaanszekerheid. Dit betekent dat we niet alleen fysieke, maar ook sociale investeringen gaan ondersteunen. Op deze manier kunnen we initiatiefnemers beter en breder bedienen;
• we willen initiatiefnemers niet alleen financieel ondersteunen, maar ook coachen en begeleiden. Daarom hebben we een ondersteuningsstructuur opgezet. Deze ondersteuningsstructuur is bedoeld voor inwoners en voor stichtingen, verenigingen en coöperaties. Hierbij werken we samen met de organisaties Burgerkracht, Katalys, Spil in de Wijk en de Vereniging Kleine Kernen Limburg. Deze organisaties hebben veel ervaring met het ondersteunen van initiatiefnemers;
• daarnaast bieden we ondersteuning aan gemeenten bij het uitwerken en indienen van initiatieven;
• om uitdrukking te geven aan deze brede insteek, gebruiken we de naam Limburgse Leefbaarheidsaanpak;
• de Limburgse Leefbaarheidsaanpak omvat drie subsidieregelingen:
• Subsidieregeling voor kleinschalige (inwoners)initiatieven;
• Subsidieregeling voor stichtingen, verenigingen en coöperaties;
• Subsidieregeling voor gebiedsgerichte publieke initiatieven.
• deze drie subsidieregelingen zijn in oktober 2024 opengesteld. Direct vanaf het begin was er sprake van grote belangstelling. We hebben in 2024 in totaal zo’n 120 (aan)vragen ontvangen;
• we merkten dat gemeenten veel behoefte hadden aan informatie. Daarom hebben we in 2024 twee informatiebijeenkomsten voor gemeenten georganiseerd;
• daarnaast hebben we in 2024 een communicatieplan geschreven. Dit communicatieplan voeren we stapsgewijs uit. Een van de stappen is een bijeenkomst voor inwoners, stichtingen, verenigingen en coöperaties. Deze bijeenkomst vindt plaats in het voorjaar van 2025;
• in 2024 hebben we ook afgesproken dat we een externe adviesraad gaan instellen. De werving en selectie van de leden van deze adviesraad is in 2024 gestart. Vanaf het voorjaar van 2025 zal de adviesraad meerdere keren samenkomen.

Stand van zaken moties / amendementen:

Motie 3081 Wesseling c.s. inzake vormgeving leefbaarheidsfonds: op 12 juni 2024 zijn uw Staten middels een informatiesessie geïnformeerd over de vormgeving van het leefbaarheidsfonds. Op 11 april 2025 zal een (vervolg) werksessie plaatsvinden waarin deze motie wordt meegenomen.

Bestaande kaders

• In 2024 worden alle afspraken die gemaakt zijn in het kader van Stedelijke Ontwikkeling uitgevoerd en worden de laatste subsidies vastgesteld.
• In 2025 is de realisatie van circa 5.000 woningen in het kader van Kwaliteit Limburgse Centra gestart, dan wel reeds (gedeeltelijk) afgerond.
• Begin 2027 zal IBA Parkstad BV worden afgerond en opgeheven.

Voor de uitvoering van product 5.1.1. Leefbare steden dorpen zijn in 2024 de lasten begroot op € 12,82 mln. De werkelijke realisatie 2024 bedraagt € 4,42 mln. Hierdoor ontstaat er een voordelig verschil van € 8,40 mln. Dit verschil in 2024 heeft betrekking op:

• Samenwerkingsagenda’s gemeenten: eind 2024 zijn de laatste subsidieaanvragen in het kader van de samenwerkingsagenda’s ingediend. De laatste vier zullen begin 2025 worden afgehandeld. De hiervoor beschikbare middelen in 2024 ad € 4,98 mln. worden overgeboekt naar 2025. Daarnaast wordt op basis van ontvangen liquiditeitsprognoses van reeds verleende KLC-subsidies een bedrag van € 0,15 mln. van 2025 teruggeboekt naar 2024. 2 van de 31 samenwerkingsagenda’s heeft uiteindelijk niet geleid tot een subsidieaanvraag. In het geval van gemeente Mook en Middelaar, omdat er voor de beoogde ontwikkeling geen provinciale bijdrage benodigd bleek (€ 0,14 mln. ). Bij de 2^de samenwerkingsagenda van Horst aan de Maas waren de projecten niet binnen afzienbare tijd (voor 1-1-25) uitvoeringsgereed (€ 1,5 mln.). Hierdoor valt in totaal een bedrag van € 1,64 mln. vrij ten gunste van het jaarrekeningresultaat. Voor mogelijke proces-ondersteuning ter afronding van de samenwerkingsagenda’s wordt een bedrag van € 5.000 overgeboekt naar 2025;
• Expo Real 2025 (GS-besluit 19-11-2024); voor de ondersteuning hiervan in 2025 wordt vanuit product 5.1.1. een bedrag van € 0,05 mln. overgeboekt naar 2025;
• Leefbaarheidsaanpak: bij GS-besluit van 15 oktober 2024 is ingestemd met het Uitvoeringsplan Leefbaarheidsaanpak en subsidieregelingen Leefbaarheidsaanpak 2024-2027. Voor de verdere uitvoering en continuering van deze regelingen wordt het bedrag van € 1,73 mln. overgeboekt naar 2025;
• continuering van de Leefbaarheidsaanpak: in 2025 zijn procesmiddelen nodig voor o.a. BuurtBooster Festival, externe adviesraad Leefbaarheidsaanpak en personele inzet voor de beoordeling en afhandeling subsidieaanvragen van de nadere subsidieregels Leefbaarheidsaanpak. Een bedrag van € 0,15 mln. wordt  overgeboekt naar 2025.

Om te voldoen aan onze verplichtingen en verdere uitvoering van bestaand beleid mogelijk te maken, wordt € 6,71 mln. gefaseerd naar 2025 of verder via de overboekingsvoorstellen.