Strategisch perspectief: inleiding

De Najaarsnota 2023: voortgang bestaand beleid en voorbereiding nieuwe koers

Deze Najaarsnota 2023 staat in het teken van de uitvoering van gemaakte afspraken uit de vorige collegeperiode en afronding van het beleid over 2023. Tegelijkertijd wordt aan de hand van het nieuwe coalitieakkoord "Elke Limburger telt!" de nieuwe koers voorbereid. Dit krijgt met name een inhoudelijke vertaling in de Programmabegroting 2024 en de nieuw op te stellen en door uw Staten vast te stellen beleidskaders.

In deze Najaarsnota 2023 zijn echter wel reeds een aantal financiële zaken opgenomen die nu gedurende 2023 om besluitvorming vragen. Denk daarbij aan de indexatie van de OV-concessie, de autonome kostenstijging van de Regionale Uitvoeringsdiensten en een eerste versterking van de uitvoeringskracht voor de RUD Zuid-Limburg. Tegelijkertijd wordt er al financiële ruimte gecreëerd – conform het coalitieakkoord – door het opnemen van een eerste verdeling van de taakstelling en de afschrijvingstermijnen van de Financiële verordening over 2023. Tevens is de Meicirculaire 2023 van het Provinciefonds verwerkt en zijn aanpassingen in een aantal bedrijfsvoeringsposten opgenomen. 

Invloed uitoefenen op weg naar de verkiezingen
Naast deze financiële aanpassingen is de koers van het nieuwe college voor dit jaar maximaal gericht op het voor het voetlicht brengen van de Limburgse belangen in aanloop naar de verkiezingen van november 2023. Onze lobby zal enerzijds gericht zijn op Prinsjesdag en de uitwerking daarvan, maar anderzijds en vooral op het invloed uitoefenen op de verkiezingsprogramma’s. Na de verkiezingen zal het college de Limburgse prioriteiten tijdens de formatie naar voren brengen via verschillende kanalen en met een gerichte focus en lobbystrategie op de punten die er voor Limburg toe doen.  

Najaarsnota als nieuw P&C product

Deze najaarsnota is een nieuw product in de reguliere P&C-cyclus. Deze vervangt de 2e afwijkingenrapportage, richt zich op voortgang, en is digitaal van vorm. De opzet van de Programmabegroting 2023 wordt gevolgd en wij rapporteren de voortgang van uitvoering van beleid op basis van de variabelen Kwaliteit, Tijd en Geld en een kleurenindicator. 

	Groen	Oranje	Rood
Kwaliteit: wanneer zijn wij tevreden?	Wij liggen op koers en gaan het beoogde resultaat halen.	Het resultaat wordt niet volledig behaald.	Het resultaat wordt niet behaald.
Tijd: wanneer moet het resultaat behaald zijn?	Conform planning.	Planning wordt niet behaald, nieuwe einddatum stellen.	Planning wordt niet gehaald, er is geen verwachte einddatum.
Geld: wat kost de maatregel en hoeveel is beschikbaar voor het hele product?	Conform planning.	Er dreigt een tekort, bijsturing in de vorm van een voorstel.	Er is een tekort, geen nieuw budget.

De focus in de presentatie van deze variabelen ligt op Kwaliteit. Het aantal rode, groene en oranje indicatoren is terug te zien op de hoofdpagina van deze digitale najaarsnota en in de programma's linksboven in de hoek. Op deze wijze krijgt u snel overzicht waar afwijkingen met betrekking tot de kwaliteit van onze beleidsproducten ten opzichte van de begroting zitten.

Grotendeels op koers om de gewenste kwaliteit van onze beoogde resultaten te halen

Het dashboard op onze hoofdpagina laat zien dat de meeste van onze kwaliteitsindicatoren in de programma's op groen staan. Dat wil zeggen dat wij op koers liggen en de beoogde resultaten naar verwachting met tevredenheid gaan behalen. Uitzonderingen hierop zijn een aantal beoogde resultaten bij programma 3. Regionale Bereikbaarheid en OV en programma 6. Landelijk gebied. Deze kleuren oranje. Wij lichten dit nader toe:

3. Regionale bereikbaarheid en OV

• In het OV zien we dat Arriva wordt geconfronteerd met veel rituitval als gevolg van een hoog ziekteverzuim (oorzaak naweeën COVID) en personeelstekort. Dit leidt voor de reiziger tot een onbetrouwbare dienstregeling. Dit heeft ook gevolgen voor de provinciale ambities en leidt niet tot de beoogde kwaliteit en daarmee tevredenheid.  Ook stijgen de kosten en resulteert dit in hogere ticketprijzen;
• Rondom verkeersveiligheid blijken de ongevallen cijfers 2022 hoger dan in 2021;
• Het kwaliteitsniveau van beheer en onderhoud provinciale wegen staat onder druk als gevolg van gestegen prijzen. De nieuwe Nota Kapitaalgoederen 2024 en de budgetreserveringen in lijn met het coalitieakkoord "Elke Limburger telt, 2023-2027" in de Programmabegroting 2024 moeten dit probleem adresseren en oplossen.

6. Landelijk gebied

• De realisatie van de ontwikkelopgave Natuur is de afgelopen jaren gestagneerd. De complexiteit en de ontwikkelingen op de grondmarkt, de onzekerheid voor ondernemers in het stikstofdossier en het ontbreken van courante ruilgronden maakt dat realisatie lastig is. We zetten daarom in op het vergroten van het contingent ruilgrond, en we proberen in het kader van de aanpak stikstof gronden mee te kopen met bedrijven die meedoen aan stoppersregelingen. De inrichting van gronden die in ons bezit zijn, wordt versneld opgepakt;
• De tijdige uitvoering (2027) van de maatregelen rondom waterkwaliteit, nodig om de KRW-doelen te bereiken is, als reeds vermeld in het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027, onzeker. Ook dit stemt niet tot tevredenheid. Onder andere is er nog geen duidelijkheid over de rijksmaatregelen, nodig om de belasting van het watersysteem met nutriënten uit de landbouw en gewasbeschermingsmiddelen te reduceren. Ook is er nog geen zicht op een afdoende vermindering van de belasting uit buitenlandse bronnen. Wij zullen ons, binnen onze bevoegdheden, inzetten op het verbeteren van de waterkwaliteit in onze beken en het grondwater om te voorzien in schoon en voldoende water voor natuur, landbouw, industrie en drinkwater. Dit doen wij onder andere door het opstellen van een Aanvalsplan waterkwaliteit en in de uitwerking en uitvoering van het Limburgs Programma Landelijk Gebied. 

Bijgestelde tijdsplanning

Naast de focus op Kwaliteit, speelt ook de factor tijd een belangrijke rol. Op onderdelen is het nodig om onze planning ten opzichte van de Programmabegroting 2023 bij te stellen. In de detailinformatie bij de producten is de variabele tijd oranje gekleurd. Afwijkingen ten opzichte van de begroting zien we terug bij:

1. Regionale economie

Maastricht Aachen Airpot (MAA). Onderstaande acties stonden gepland in 2023 en worden verder uitgewerkt in 2024:

• Een nader uitgewerkt en geïmplementeerd omgevingsfonds;
• Uitgewerkte duurzaamheidsmaatregelen, met name de aanleg van zonneweiden;
• Een vastgesteld Provinciaal Inpassingplan (PIP) MAA proefdraaien;
• Uitgevoerde milieuonderzoeken ten behoeve van een aanvraag luchthavenbesluit.

4. Ruimtelijke ontwikkeling

Met betrekking tot de omgevingsvisie en het ruimtelijke beleid zijn de bestaande regionale bestuursafspraken tussen Provincie en gemeenten op het vlak van het brede omgevingsbeleid gezamenlijk geëvalueerd en hebben geresulteerd in procesaanbevelingen. Die gaan over het intrekken van uitgevoerde afspraken en over de continuering van de regionale samenwerking. Ná het sluiten van het ruimtelijk arrangement met het Rijk eind 2023/begin 2024 zullen we met de gemeenten bezien hoe wij vorm en inhoud kunnen geven aan hernieuwde afspraken ter ondersteuning van die samenwerking. De verwachting is dat dit resultaat niet in 2023 kan worden afgerond.
Rondom Hoogwaterveiligheid melden we dat de planuitwerking van de projecten Baarlo - Hout-Blerick en Thorn-Wessem meer tijd kosten dan oorspronkelijk gedacht, waardoor we niet tot besteding van deze middelen in 2023 zullen komen en voorstellen om deze bedragen door te schuiven naar 2024 en de planning hierop aanpassen.

5. Milieu, energie en klimaat

Het merendeel van de VTH taken wordt binnen de daarvoor gestelde termijnen uitgevoerd. Uitgezonderd zijn de vergunningen in het kader van de Wet natuurbescherming, onderdeel stikstof en onderdeel houtopstanden. Oorzaken zijn de stikstofcrisis en de onvolledige kapmeldingen/ontheffingsaanvragen herplant.

Budgetindicator

De derde belangrijke variabele is Geld. In deze najaarsnota zien we dat er bijsturing nodig is bij het volgende:

3. Regionale bereikbaarheid en OV

Het beschikbare budget voor onderhoud en beheer van provinciale wegen 2023 wordt volledig besteed. Vanwege extreme  prijsstijgingen kan niet al het geprogrammeerde onderhoud uitgevoerd worden waardoor het kwaliteitsniveau BASIS niet overal wordt gehaald. In de Programmabegroting 2024 zijn extra middelen gereserveerd voor de nieuwe Nota Infrastructurele Kapitaalgoederen. Verdere planning van deze extra middelen zal worden meegenomen in het Statenvoorstel Nota Infrastructurele Kapitaalgoederen.

5. Milieu, energie en klimaat

Conform het streven naar een robuuster VTH-stelsel wordt invulling gegeven aan de toezegging (9256, zie voorjaarsnota 2023). Aldus wordt de begroting  (provinciale bijdrage RUD Zuid Limburg) hiervoor in 2023 opgehoogd met € 1 mln. Voor 2024 en verder bedraagt de structurele ophoging € 2,2 mln.  Dit is in lijn met het nieuwe coalitieakkoord.

Detaillistische Indicatoren versus holistische kwaliteit

Meetbaarheid van beleid zien wij als een belangrijk ontwikkelpunt. Een terugblik op de Programmabegroting 2023 leert waarom. Er is afscheid genomen van (proces)indicatoren, indicatoren die een binaire waarde vertegenwoordigen (0 of 1) en indicatoren waarvan de waardes PM kregen. In plaats hiervan willen wij samen de beweging maken naar indicatoren die de maatschappelijke impact meten. Met de programmabegroting 2024 worden de contouren geschetst van deze ontwikkeling.  Dit zorgt ervoor dat in de nu voorliggende Najaarsnota 2023 weliswaar indicatoren zijn opgenomen, maar deze hebben nog niet de toets op deugdelijkheid, zoals is aangekondigd bij de nieuwe beleidskaders,  volledig doorlopen. Factoren die daarbij van belang zijn:

• De beïnvloedbaarheid door de Provincie;
• Beschikbaarheid van gegevens en timing daarvan;
• Beleidstheorie en onderscheid tussen trend-, beleid- en uitvoeringsindicatoren.

Indicatoren zijn daarmee in veel gevallen niet indicatief voor de uiteindelijk geleverde prestatie.  Terwijl een indicator vaak inzoomt op een detail kan een resultaat toch groen scoren. Dit resultaat is dan holistisch, oftewel allesomvattend bekeken in plaats van op afzonderlijke detailonderdelen. 

Financiële positie in de politieke context: vertaling van het nieuwe coalitieakkoord

Deze Najaarsnota 2023 heeft een nadelig financieel effect van € 22,71 mln. ten opzichte van de Voorjaarsnota 2023. Resulterend in een begrotingsresultaat van € 14,51 mln. voor 2023. Dit is het gevolg van de financiële vertaling van het nieuwe coalitieakkoord en de aanvang van de nieuwe Statenperiode. Het voordelige resultaat ad € 37,24 mln. zoals gepresenteerd bij de Voorjaarsnota 2023 was beleidsarm en de ruimte in het begrotingsresultaat was bestemd voor de nieuwe Staten. Deze ruimte, inclusief de begrotingsresultaten tot en met 2027 is nu omgezet naar programmareserves voor een totaal bedrag van € 206,9 mln. vanaf 2024.  Daarnaast is invulling gegeven aan het verhogen van een aantal structurele budgetten.

In de afgelopen Statenperiode heeft veel nadruk gelegen op de nieuwe financiële werkelijkheid. Desondanks ligt er opnieuw een structureel sluitende begroting 2023-2027 voor met ruimte voor nieuw beleid.  Deze ruimte komt mede beschikbaar door inzet van eigen vermogen (€ 100 mln.), het opvoeren van een taakstelling en het verhogen van de opcenten MRB. Ook zijn er meevallers te melden in de hoogte van de algemene uitkering. Hierdoor lijkt geen vuiltje aan de lucht. Ook in de afgelopen Statenperiode is steeds vermeld dat de financiële positie van de Provincie gezond was. Dit blijft ook nu het geval. Naast de structureel sluitende begroting en meerjarenraming, beschikken wij over een solide vermogenspositie en weerstandsvermogen, is het risicoprofiel in materiële zin beperkt en is er een ruime post onbenutte belastingcapaciteit.

Desondanks is het nodig waakzaam te blijven. Nog steeds dreigt de herijking van het provinciefonds een zware wissel te trekken op onze inkomsten, is er nog steeds onzekerheid over "Betalen naar gebruik" en het effect hiervan op het provinciale belastinggebied, en wordt zoals aangekondigd in de meicirculaire 2023 de koppeling van het provinciefonds met de rijksuitgaven losgelaten en wordt dit gekoppeld aan het Bruto Binnenlands Product. Dit brengt onzekerheden met zich mee. Daarnaast kan de val van het Kabinet Rutte IV worden aangetekend. Nieuwe verkiezingen zijn in aankomst en ook dit kan gevolgen hebben voor de provinciale inkomsten indien er besloten wordt te bezuinigen op het provinciefonds of andere voor de Provincie pijnlijke maatregelen worden genomen.

Ontwikkeling van het begrotingsresultaat 2023-2027: bijstelling geld

Deze Najaarsnota 2023 is financieel vertaald in de 4e begrotingswijziging 2023, welke onder het budgetrecht van Provinciale Staten valt.

• Nieuw is de uitwerking van het coalitieakkoord "Elke Limburger telt!". Hierin zijn een aantal onvermijdbare ontwikkelingen opgenomen inzake indexatie OV en de autonome kostenstijging OV.  Structureel extra geld komt beschikbaar voor VTH-taken (Vergunningen-Toezicht-Handhaving).  En er is een generieke taakstellig opgenomen;
• In 2023 wordt in het kader van het coalitieakkoord € 45.000  (en in 2024 € 355.000) ter beschikking gesteld voor proceskosten nationale viering Bevrijdingsdag die gedekt worden uit de nieuwe intensiveringsmiddelen. Voor dit onderdeel wordt geen separaat beleidskader opgesteld;
• Nieuw is de inzet van het resultaat voorgaande dienstjaren voor een in het verleden toegezegde bijdrage aan het Rijk inzake het ecoduct Ullingsheide ad € 0,91 mln.  Deze was niet begroot;
• De overige inzet van middelen betreft uitvoering van bestaand beleid binnen de bestaande financiële kaders. Nieuw is het inzetten van de diverse specifieke uitkeringen als onderdeel van medebewind van het Rijk en in lijn met de provinciale doelstellingen en intensivering daarvan.
• Vooruitlopend op de taakstelling hebben we onze budgetten doorgelicht op nut en noodzaak. Dit levert bijna € 5,23 mln. op. 
• En tenslotte zetten we geld dat we in 2023 om uiteenlopende redenen niet meer gaan uitgeven apart in de Algemene reserve. In financieel-technische termen heet dit faseren. 

Daarnaast is ook een investeringsbesluit opgevoerd met een omvang van € 13,81 mln.  Dit bestaat uit:

• investeringen in infra ad € 12,70 mln.
• investeringen in hardware en software ad € 1,11 mln. 

De kapitaallasten van deze investeringen worden opgevangen in de begroting 2023 en bijhorende meerjarenraming. 

De 4e begrotingswijziging 2023 is opgenomen in de financiële begroting. De meerjarige financiële consequenties zijn verwerkt in de Programmabegroting 2024  en bijhorende meerjarenraming. Dat geldt ook voor het investeringsbesluit. 

In het volgende verloopoverzicht geven we inzicht in de ontwikkeling van het begrotingsresultaat vanaf de Voorjaarsnota 2023.  De financiële uitwerking van het coalitieakkoord neemt hier een prominente rol in. Zoals gebruikelijk is de vrije ruimte na de Voorjaarsnota 2023 ingeruild voor de nieuwe politieke ambities, aangevuld met autonome ontwikkelingen. Deze zijn op dit moment gunstig, maar zoals wij ook in de programmabegroting 2024 vermelden, zijn er onzekerheden rondom het provinciefonds, betalen naar gebruik en de beleidseffecten na de aanstaande landelijke verkiezingen. Dit maakt dat de meerjarenraming een zacht karakter heeft.

Autonome kostenstijgingen (Coalitieakkoord)

In de afgelopen Statenperiode hebben wij ernaar gestreefd om een zo zuiver en reëel mogelijk meerjarig begrotingsresultaat te presenteren en hierbij zijn onzekerheden en impact van besluiten zoveel mogelijk financieel vertaald. Een aantal ruimte vragende beslissingen over autonome kostenstijgingen zijn uitgesteld in afwachting van uw nieuwe Staten. Deze hebben wij nu middels stelposten en in lijn met het coalitieakkoord vertaald om een volledig financieel beeld te schetsen: Indexatie van de OV-concessie, infra van de Maaslijn, de Nota Kapitaalgoederen en opvolging van het ZRK onderzoek bij de RUD. 

Structureel extra budget (Coalitieakkoord)

Daarnaast zijn uit de coalitieonderhandelingen een aantal structurele ruimte vragende voorstellen gekomen om structureel te intensiveren. Het betreft het filmfonds, de bijdrage aan de Oud-Limburgse Schuttersfederatie, Limburgse taal, VTH versterking, versterking van de fractieondersteuning en landschapsbeheer.

Ruimte creërende maatregelen (Coalitieakkoord)

Om in de periode 2023-2027 uitvoering te kunnen geven aan het coalitieakkoord is er € 206,9 mln. aan ruimte gecreëerd in de vorm van programmareserves. Om deze ruimte te realiseren zijn niet alleen de vrije begrotingsresultaten uit de begroting en meerjarenraming ingezet (zie standen Voorjaarsnota 2023), maar zijn daarnaast een aantal ruimte creërende maatregelen genomen. Wij realiseren een groei aan structurele inkomsten door de leges kostendekkend te maken en de opcenten MRB beperkt (3,15%, minder dan inflatie) te indexeren. Ook zien wij als gevolg van de gewijzigde afschrijvingstermijnen uit de financiële verordening 2023 de afschrijvingslasten structureel dalen. Dit effect is versterkt vanwege onderbestedingen in onze infrastructurele projecten in 2022. De afschrijvingen starten immers het jaar na de investering. 

Daarnaast hebben wij, net als in voorgaande statenperiodes, een algemene taakstelling opgenomen van € 50 mln. Door het algemene karakter hiervan is deze realistisch, maar vraagt deze uiteraard een strakke sturing en monitoring. De taakstelling is immers onderdeel van het financiële dekkingsplan van het coalitieakkoord. Het niet realiseren van de taakstelling kan dus leiden tot tekorten. Het algemeen karakter van de taakstelling zou niet mogen leiden tot invulling enkel met incidentele meevallers, maar juist met name vanuit een kritische blik op bestaand beleid gevoed moeten worden. Dit is niet alleen financieel raadzaam, maar helpt ook de organisatie te richten naar de opgaven en bestuurlijke prioriteiten. Wij zien hierin een opgave om het bestaande beleid in 2024 grondig te herijken. In de Voorjaarsnota 2024 verwachten wij hier de resultaten van te presenteren. Want met de vorming van het nieuwe beleid in onze beleidskaders roept dit ook de vraag op of bestaande structurele activiteiten nog gecontinueerd moeten worden. En zo ja, is de vraag met welke kwaliteit wij tevreden zijn en wat dit aan middelen kost. Mede gelet op de teruglopende exploitatieruimte moeten we ons voorbereiden op strategische keuzes. Een herijkte Programmabegroting 2025 draagt eraan bij uw Staten hierin keuzes te laten maken voor het geval dat het "ravijn" in het provinciefonds niet wordt opgelost en de herijking van het provinciefonds daadwerkelijk sterk negatief uitpakt. Goed (financieel) beleid beperkt zich niet tot nu maar richt zich ook op de (onzekere) toekomst waar ook nieuwe opgaven gebaat zijn bij een gezond vermogen en resultaat.

Inzet reserves (Coalitieakkoord)

Dankzij het financieel beleid kunnen wij ook nu € 100 mln. van onze vrije reserves inzetten als incidenteel dekkingsmiddel. Wij spannen ons in onze reserves te versterken als blijvend weerstandsvermogen en behoud van stabiele rente- en dividendinkomsten. Wij onderzoeken daarbij grondig op welke wijze wij ons vermogen op andere manieren in stand kunnen houden die tegelijkertijd dienstbaar zijn aan de maatschappelijke opgaven. Zodoende kunnen wij ook in de toekomst kapitaal inzetten ten gunste van onze opgaven of risico's opvangen. Wij tekenen daarbij ook meteen het belangrijkste risico op korte termijn aan: meerkosten in de OV-concessie ingevolge de Maaslijn vertragingskosten. Onze begroting biedt dankzij haar gezonde financiële positie de mogelijkheid om dit risico te mitigeren via ons weerstandsvermogen.

Autonome bijstellingen

Zoals u in onderstaande tabel ziet, resulteerde de vertaling van het coalitieakkoord initieel in een begrotingssaldo van 0 over de jaren. Na het afronden van de onderhandelingen zagen wij in aanloop naar de Programmabegroting 2024 een aantal autonome ontwikkelingen, die per saldo positief zijn, zoals verwerking van de meicirculaire provinciefonds, indexatie en de voorziening APPA. Onder autonome ontwikkelingen verstaan wij veranderingen in de begroting als gevolg van ontwikkelingen buiten, waar derhalve geen beleidskeuze aan ten grondslag ligt. Dit zijn met name prijsontwikkelingen, marktontwikkelingen, begrotingen van GR's en administratieve wijzigingen.

Nieuwe budgetvragende voorstellen Najaarsnota2023/Begroting 2024

Voor de nieuwe budgetvragende voorstellen geldt dat deze vrijwel volledig bestaand beleid betreffen dat wordt gedekt uit daarvoor reeds bekende dekkingsbronnen. Indien dat niet het geval is, wordt dat expliciet vermeld.

Regionale economie
Binnen het programma regionale economie wordt in lijn met het Statenbesluit van 11 december 2022 € 1,4 mln. concreet ingezet ten behoeve van de uitvoeringskosten Nationaal Strategisch Plan (NSP) van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB).  Ook geven wij verder invulling aan de Regiodeal Noord-Limburg. Verder intensiveren wij op diverse Interregprojecten en geven wij uitvoering aan het provinciale campusbeleid. 

Cultuur en Maatschappij
Ten behoeve van de cultuurtank wordt € 0,15 mln. beschikbaar gesteld. Dekking komt uit bestaande budgetten 2023.

Regionale Bereikbaarheid  en OV
In dit programma wordt € 1,26 mln. ter beschikking gesteld ten behoeve van een voorschot voor de financiering van reserveonderdelen van de dieseltreinen. Hiermee was in de Reserve Bereikbaarheidsmiddelen rekening gehouden. Verder heeft de financiële afronding plaatsgevonden van de specifieke uitkering van het Rijk uit 2022 (zgn. beschikbaarheidsvergoeding OV) om tegemoet te komen aan de financiële tekorten in de exploitatie van het openbaar vervoer gedurende de COVID19-periode (€ 0,39 mln.). Tenslotte wordt € 0,5 mln. beschikbaar gesteld uit de post onvoorzien ten behoeve van procesmiddelen voor aanvullend advies over het verlengen van de concessie aan Arriva.

Ruimtelijke ontwikkeling
In het kader van bereikbare en groene steden dragen wij € 0,08 mln. bij aan stallingskosten voor Velocity E-bikesysteem. Van het rijk ontvangen wij specifieke uitkeringen die bijdragen aan Novex de Peel (€ 0,21 mln.) en Novex Zuid-Limburg (€ 0,08 mln.). Dit zijn gebieden die zijn aangewezen voorgrote ruimtelijke transities en waar een apart ontwikkelperspectief voor nodig is omdat er veel nationale opgaven samenkomen. Ook ontvangen wij een specifieke uitkering voor ondersteuning woningbouw (€ 0,04 mln.). In relatie tot de woonmarkt wordt daarnaast voorgesteld de looptijd van de “Verordening Startersleningen Provincie Limburg” t/m 31 december 2027 te verlengen.  In dit verband is een bedrag van € 0,14 mln.  toegevoegd aan de risicoreserve Sturing in samenwerking.

Milieu, energie en klimaat
Ook in dit programma investeren wij mee in Interregprojecten voor een totaalbedrag van € 0,36 mln. 
Daarnaast heeft het college van GS op 11 juli 2023 besluit genomen  voor cofinanciering van twee projecten in het kader van de energietransitie OPZuid cofinanciering energie Gulpener-Kervo en  Interreg BL-NL MAI Home voor een totaalbedrag van € 2,80 mln. 
Conform het streven naar een robuuster VTH-stelsel wordt invulling gegeven aan de toezegging (9256, zie voorjaarsnota 2023). Aldus wordt de begroting van de RUD Zuid-Limburg hiervoor in 2023 opgehoogd met € 1 mln.
Ten behoeve van de afvoer grondsanering van project Straat Roermond is € 3,21 mln. gedekt uit de bestemmingsreserve 'Decentralisatie uitkering Bodemsanering'.

Landelijk gebied
Ook binnen dit programma ontvangen wij diverse specifieke uitkeringen voor een totaalbedrag van € 11,80 mln. van het rijk voor duurzaam schoon drinkwater (€ 0,67 mln.), boscompensatie (€ 1,82 mln.), CDOKE – tijdelijke uitkering capaciteit decentrale overheden voor klimaat – (€ 1,57 mln. in 2023), vergoeding productierechten (€ 7,53 mln.), voorbereidingskosten landelijk gebied (€ 0,22 mln.).
Het budget voor de financiering van het drielandenpark voor de periode 2024-2027 wordt gehaald uit budget van 2023. 
Ook worden de subsidieplafonds opgehoogd voor groene schoolpleinen (motie 2788) (ad € 0,09 mln.), landschapselementen en voedselbossen (€ 1,00 mln.) en soorten (€ 0,51 mln.). 
Verder investeren wij mee in het Interregproject Grenzelos Landschap (€ 0,07 mln.).
Om een einde te maken aan een lang slepend meningsverschil met Rijkswaterstaat en het Ministerie van LNV is een schikking getroffen in de kosten voor Ecoduct Ullingsheide.    1/3 e deel van de rekening ad € 0,91 mln. wordt door de provincie betaald en gaat ten laste van de post voordelige afrekeningen voorgaande dienstjaren. Dit is een mutatie die buiten de reguliere kaders valt.

Kwaliteit Openbaar bestuur
Ook in dit programma wordt bijgedragen aan een interregproject te weten ERMWIC (€ 0,19 mln.). Daarnaast wordt in totaal € 0,4 mln. beschikbaar gesteld ter voorbereiding van de Nationale vieringen bevrijdingsdag (€ 0,05. Mln. in 2023 en € 0,35 mln. in 2024). Deze mutatie valt ook buiten de reguliere kaders als onderdeel van het coalitieakkoord en wordt gedekt uit de nieuwe programmareserve.

Vrijval van middelen

Tenslotte merken wij op dat € 5,22 mln. aan middelen vrij kan vallen in de periode 2023-2027, waarvan 4,96 mln. in 2023.  Budgetten worden periodiek op nut en noodzaak gescreend.

Voor de verdere specificaties van financiële mutaties en budgetonderbouwing verwijzen wij naar de betreffende begrotingsprogramma's.