6.1.1. Cultuur

Cultuur stimuleert de (talent)ontwikkeling en zet aan tot creatief en innovatief denken. Het prikkelt mensen en is aanleiding voor reflectie op zichzelf en de maatschappij. Cultuur vertelt aansprekende verhalen, biedt beleving, herkenning en identiteit. Het biedt ontmoeting, leidt tot onderlinge verbinding en versterkt de sociale cohesie. Toegang tot cultuur is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Wij werken daarom aan een beter gebalanceerd professioneel cultuuraanbod voor de hele provincie. De regio Noord- en Midden-Limburg verdient een groter en meer divers cultuuraanbod. De drie provinciale musea blijven belangrijke boegbeelden van en voor Limburg. Voor het Limburgs Museum zien wij een meer centrale rol in het uitdragen van de Limburgse identiteit. Kinderen maken op school door cultuureducatie vaak voor het eerst kennis met cultuur. Wij zetten tevens in op kansengelijkheid voor kinderen en jongeren door cultuureducatie op scholen te stimuleren. Veel mensen komen in aanraking met cultuur, doordat zij lid zijn van een amateurkunstenvereniging. Aandacht voor verenigingsondersteuning blijft van groot belang om laagdrempelige cultuurparticipatie te laten blijven bestaan. De kracht, inzet en passie van amateurs en vrijwilligers zijn een zichtbare eigenheid van Limburg en dragen wezenlijk bij aan het gemeenschapsgevoel en aan de ontwikkeling van de eigen en de gezamenlijke identiteit. Wij zetten daarom ook in op de doorontwikkeling van de Limburgse taal. Daarnaast ondersteunen wij vele lokale en regionale (volks)culturele festivals en evenementen in Limburg, die zorgen voor ontmoeting en bijdragen aan de levendigheid van wijken of kernen. 

Rol Provincie: subsidiënt, toetser, procesmanager, ondersteuner, partner

In 2026 voeren wij de volgende activiteiten uit die bijdragen aan het doel dat elke Limburger toegang heeft tot alle vormen van cultuur:

• Wij zetten in het kader van de vernieuwing van het landelijk cultuurbestel continu in op de lobby richting Rijk voor een evenwichtige spreiding van cultuur over Nederland. Wij voeren daarnaast lobby voor een groter Rijkscommitment voor de Limburgse taal.
• Wij monitoren de inhoudelijke en bedrijfsmatige voortgang van de culturele infrastructuur, in totaal 49 culturele instellingen, op basis van de Nadere subsidieregels Culturele infrastructuur 2025-2028.
• Wij geven uitvoering aan het Groeiplan Noord- en Midden-Limburg om het cultureel aanbod in deze regio’s te versterken. Dit doen we onder andere door deskundigheidsbevordering van de culturele instellingen in de regio's, het creëren van meer residentieplekken in Noord- en Midden-Limburg en het ondersteunen van initiatieven uit deze regio’s. Dit doen we aan de hand van een subsidieregeling.
• Wij geven uitvoering aan de provinciale museumvisie en werken deze op onderdelen verder uit. Ten aanzien van onze drie provinciale musea zijn extra middelen nodig. Deze museumvisie, inclusief een voorstel voor de structurele dekking van de extra én incidentele middelen, wordt in Q4 aan GS en PS voorgelegd. Concreet betekent dit dat na goedkeuring van PS de inzet is om vanaf 2026 structureel € 2,2 mln. jaarlijks extra toe te kennen aan de musea, bovenop onze huidige begroting.
• Wij geven uitvoering aan het Uitvoeringsprogramma Limburgse taal. Daarbij hebben wij specifieke aandacht voor de acties die uit de Actiecommissie en het Staotecomité Limburgse taal komen en ondersteunen wij het Hoes veur ’t Limburgs.
•  Wij borgen de ondersteuning van de verenigingen en de vrijwilligers in de amateurkunsten-en erfgoedsector via onze steunfunctieorganisaties Huis voor de Kunsten Limburg en Stichting Klankkleur Limburg.
• Wij monitoren in het kader van het landelijk programma Cultuureducatie met Kwaliteit 2025-2028 de door het Fonds Cultuurparticipatie goedgekeurde jaarplannen van de regionale penvoerders. Deze penvoerders leggen de verbinding tussen het culturele veld en de scholen, waardoor leerlingen kennismaken met en leren van cultuur.
• Wij ondersteunen door onze subsidieregelingen lokale en regionale (volks)culturele festivals en evenementen. Deze zorgen voor ontmoeting, dragen bij aan de levendigheid van een wijk of kern en/of aan de eigenheid van Limburg.
• Wij zetten in op het stimuleren van specifieke vormen van cultuur, zoals jongerencultuur en Limburgse popmuziek en hebben meer aandacht voor werk van eigen bodem. 

De inzet wordt om de hierboven onder 'kwaliteit' genoemde activiteiten in 2026 uit te voeren. 

Het budget voor product 6.1.1. Cultuur bedraagt € 37,24 mln. Dit bestaat uit 93% reguliere middelen, 3% personeelskosten en 4% kapitaallasten. De reguliere middelen betreffen vooral structurele exploitatiesubsidies voor de Limburgse Musea en culturele instellingen (Huis voor de Kunsten, Filmfonds Limburg, Muziekbonden, Limburgse taal).

De overige lasten bestaan vooral uit middelen voor de hiervoor onder Kwaliteit genoemde activiteiten, zoals Uitvoering van het Groeiplan Noord- en Midden-Limburg, Cultuureducatie met Kwaliteit, Voordekunst, beheerskosten voor de musea (onderhoud, belastingen, verzekeringen), subsidies/subsidieregelingen en beleidsontwikkeling.

Nieuwe middelen

Voor de uitvoering van het Beleidskader 'Cultuur en erfgoed' zijn in deze begroting voor 2026 de volgende lasten opgenomen (ook genoemd onder Kwaliteit):

• € 0,55 mln. voor de Subsidieregels Festivals en evenementen (GS 1-7-2025);
• € 0,25 mln. voor Jongerencultuur (GS 1-7-2025);
• € 0,30 mln. voor Nieuwe ontwikkelingen Cultuur (GS 1-7-2025).

Deze bedragen worden gedekt uit de Programmareserve Cultuur (€ 4,45 mln.) en Programma Sociale Agenda (€ 0,10 mln.).

Daarnaast heeft het Rijk een Decentralisatieuitkering toegekend voor de Verbreding en Vernieuwing van de Culturele Infrastructuur gedurende 2025, 2026 en 2027 (€ 0,33 mln.). Dit bedrag is zowel als last en baat in de begroting opgenomen.