4.2.1. Gezond en veilig leefmilieu

Er wordt meer prioriteit gesteld komende periode aan een gezond en veilig leefmilieu. De Provincie pakt een regulerende rol op zich en beschermt op die manier haar inwoners tegen ongeoorloofde en ongewenste risico’s. 

Rol Provincie: toetser, ondersteuner, procesmanager, subsidiënt, financier

Om onze doelen te realiseren, betrekken we milieu- en gezondheidseffecten actief bij onze eigen ruimtelijke plannen, projecten en programma’s. We werken doelgericht aan de uitvoering van het beleidskader Nieuwe energie en schoon leefmilieu, waarbij de modulaire aanpak concretiserend milieubeleid als  basis dient voor thematische uitwerkingen. Ook onderdeel van onze aanpak is het vergroten van transparantie over de kwaliteit van de leefomgeving. Hiervoor zijn leefomgevingsindicatoren ontwikkeld, die we blijven doorontwikkelen en ontsluiten via het milieudashboard (ttps://bbm.databank.nl/mosaic/dashboard/milieu). Daarnaast leveren we een actieve bijdrage aan de kwaliteit van de leefomgeving door advies te geven bij plannen van andere overheden en bij MER-procedures, zodat milieu- en gezondheidseffecten ook daar volwaardig worden meegewogen.

Wat doen we in 2026 voor specifieke milieuthema's:  

Luchtkwaliteit & Zeer Zorgwekkende Stoffen 
We bevorderen de kwaliteit van de leefomgeving onder andere door het verminderen van emissies van, en de blootstelling aan, luchtverontreinigende stoffen. Door:

  • Meten luchtkwaliteit op leefomgevingsniveau: via het luchtmeetnet meten en analyseren wij de luchtkwaliteit, inclusief ultrafijnstof (onderdeel Schone Luchtakkoord).
  • Project Grenzeloos Meten 2.0: wij voeren, samen met gemeenten in Noord-Limburg, (sensor)metingen naar geur, fijnstof en de beleving van de luchtkwaliteit uit.
  • Scholieren meten luchtkwaliteit (snuffelfiets): wij verstrekken subsidies (50% van de kosten) aan gemeenten voor het laten meten van luchtkwaliteit door middelbare scholieren. Het schoolproject maakt leerlingen bewust van de luchtkwaliteit, door hen actief te betrekken bij het meten van fijnstof en stikstofdioxide (onderdeel Schone Luchtakkoord).
  • Update centraal Instrument Monitoring Luchtkwaliteit (CIMLK): wij actualiseren de jaarlijkse bijdrage vanuit wegverkeer en veehouderijen in Limburg. Daardoor ontstaat er landelijk een gedetailleerd beeld van de luchtkwaliteit in 2030 en wordt duidelijk of deze voldoet aan de nieuwe omgevingswaarden per 2030.
  • Actualisatie SMOG-protocol: wij actualiseren ons handelings- en voorlichtingsprotocol bij smog door slechte luchtkwaliteit, op basis van de RIVM-standaard.
  • Extra toezicht op Vermijdings- en Reductieprogramma’s (VRP): wij organiseren extra toezicht, uitgevoerd door de Omgevingsdienst Zuid-Limburg, op de naleving van de wettelijke verplichting voor bedrijven om een VRP in te dienen.  Hiervoor wenden wij de programmareserve aan. Dit is een actie waarvoor in 2025 de Omgevingsdienst Zuid-Limburg in onze opdracht een plan van aanpak heeft ontwikkeld. De uitvoering start medio 2026 conform de modulaire aanpak concretiserend milieubeleid en is in lijn met de planning zoals met uw Staten gedeeld op 8 oktober 2024 (GS DOC-00700043). 
  • Verkennen geurbeleid: wij verkennen of de landelijke handreiking voor geur doelmatig en doeltreffend kan worden vertaald naar beleid voor bedrijven onder provinciaal bevoegd gezag. Dit is een nieuwe actie die in 2026 wordt uitgevoerd en nieuw wordt toegevoegd aan de modulaire aanpak concretiserend milieubeleid. De aanleiding is de ontwikkeling van een landelijke handreiking voor geur (verwachting publicatie Q3/Q4 2025) die recht doet aan de nieuwe wetenschappelijke inzichten voor geurhinder. 

Geluid & stilte 
Door de geluidbelasting terug te dringen, worden de negatieve gezondheidseffecten die samenhangen met geluid van verkeer (zoals (ernstige) hinder en slaapverstoring) beperkt. Als tegenhanger van gebieden met geluidshinder hebben wij ook stiltegebieden, waar Limburgers in rust kunnen verblijven. Dat doen wij door: 

  • Innovatieve geluidmaatregelen bij provinciale wegen: wij doen een pilot om te komen tot nieuwe maatregelen tot het reduceren van geluidshinder door provinciale wegen. Deze actie was gepland om in 2025 mee te starten, maar vanwege tijdelijke beperking in capaciteit en daardoor herprioritering van taken is deze doorgeschoven naar 2026 (zoals ook vermeld in de Najaarsnota 2025). De verwachting is dat deze pilot later, maar alsnog binnen deze collegeperiode wordt afgerond.
  • Geluidsreducerend asfalt: wij leggen bij projecten en onderhoud aan wegen geluidreducerend asfalt aan op in het Limburgs Actieplan Geluid 2024-2029 aangewezen locaties.
  • Geluidsproductie Plafonds (GPP's): wij werken aan de invoering van GPP’s voor industrieterreinen (Chemelot en VDL Nedcar) en provinciale wegen. De GPP’s begrenzen de maximale hoeveelheid geluid die een bron, zoals een weg of industrieterrein, mag produceren.
  • Beleidsregel voor doelmatigheid van geluidmaatregelen: wij actualiseren de beleidsregel die bepaalt wanneer het treffen van geluidsmaatregelen doelmatig is, gelijktijdig met het vaststellen van GPP’s.
  • Verduidelijking bepalingen Stiltegebieden: wij verduidelijken de bepalingen in de Omgevingsverordening Limburg om stilte in stiltegebieden te behouden of te bevorderen.
  • Verkennen externe werking stiltegebieden: wij verkennen, vanuit het oogpunt van subsidiariteit,  gemeentelijke instrumenten om te sturen op geluidsbronnen buiten het stiltegebied met wezenlijke negatieve geluidseffecten op het gebied. Dit is een actie die volgt op de verkenning naar het terugdringen van normoverschrijdingen in stiltegebieden. In 2026 wordt deze actie uitgevoerd en wordt toegevoegd aan de modulaire aanpak concretiserend milieubeleid.

Afval & Circulaire Economie
De kwaliteit van de leefomgeving wordt ook verbeterd door het beperken van het ontstaan van afvalstoffen dan wel het optimaliseren van de inzet van afvalstoffen in een circulaire economie. Daar zetten we op in door: 

  • Kennisopbouw VTH: wij bouwen kennis op (inclusief kansen en knelpunten) op het gebied van afval & CE binnen het VTH-instrumentarium.
  • Nazorg stortplaatsen: wij voeren onze taken uit met betrekking tot de eeuwigdurende nazorg na sluiting van stortplaatsen, specifiek wordt een eindinspectie op de stortplaats Weert uitgevoerd. Ingediende nazorgplannen worden beoordeeld. 

Omgevingsveiligheid
Naast het bevorderen van de gezondheid van de Limburgers is ook het doel om risico's op zware ongevallen met gevaarlijke stoffen in te perken. Dat doen we door:

  • Tellen vervoer gevaarlijke stoffen: wij tellen het vervoer van gevaarlijke stoffen over provinciale wegen om zo beter inzicht te krijgen in de risico’s afkomstig van provinciale wegen.
  • Beheer & onderhoud risicokaart: wij beheren en onderhouden de risicokaart. Deze kaart geeft een beeld van de risico's in de leefomgeving.
  • Uitvoeren veiligheidsafspraken Chemelot: wij voeren de afspraken uit die na afronding van het veiligheidsconvenant ‘Voor een veilige ontwikkeling van Chemelot en haar omgeving’ zijn gemaakt.

Luchtvaart
Luchtvaart heeft directe invloed op aspecten zoals de luchtkwaliteit, geluidshinder, externe veiligheid en de bodemkwaliteit. Om de impact hierop zo klein mogelijk te maken doen wij in 2026:

  •  Deelname Commissies Regionaal Overleg: samen met het Rijk en gemeenten en omwonenden spreken wij met de (betreffende) luchthaven over de impact van de luchthaven op de leefomgeving;
  • Subsidiëren Klachten Informatie Centrum Luchtverkeer (KICL): wij subsidiëren een centrum waar burgers terecht kunnen met meldingen en vragen over luchtvaart. Het KICL maakt analyses van de overlast ten behoeve van de Commissies Regionaal Overleg.
  • De advisering over projecten, ontwikkelen van producten en uitvoering van activiteiten vinden plaats binnen de wettelijke termijn of de afgesproken tijdsperiode.
  • De modulaire aanpak concretiserend milieubeleid wordt deze collegeperiode uitgebouwd. De basis is opgenomen in de Provinciale Omgevingsvisie Limburg 2025 en wordt vertaald naar regels in de Omgevingsverordening Limburg waar van toepassing.
  • In de periode tot en met 2027 worden nieuwe relevante gegevens over de milieudruk toegevoegd aan ons bestaande overzicht. 

Luchtkwaliteit & Zeer Zorgwekkende Stoffen

  • Medio 2026 wordt gestart met extra toezicht houden op het aanleveren van VRP's door bedrijven.
  • Jaarlijks worden metingen bij bedrijven en in de leefomgeving uitgevoerd. In 2026 worden de eerste resultaten na de herijking van het meetnet gepubliceerd, waaronder Ultra Fijnstof.
  • In 2026 wordt de mogelijkheid tot geurbeleid voor provinciale bedrijven verkend.
  • In 2026 wordt het SMOG-protocol geactualiseerd. 

Geluid & stilte 

  • De Geluidproductieplafonds voor provinciale wegen worden in 2026 vastgesteld.
  • Gelijktijdig met de Geluidproductieplafonds voor provinciale wegen wordt de beleidsregel doelmatigheid van geluidsmaatregelen vastgesteld.
  • De Geluidproductieplafonds voor regionale industrieterreinen worden uiterlijk in 2027 vastgesteld.
  • In 2026 wordt een pilot opgezet om te komen tot innovatieve geluidsmaatregelen bij provinciale wegen.
  • In 2026 worden de gemeentelijke instrumenten verkend om te sturen op de bronnen van buiten het gebied met effect op het stiltegebied. 

Afval & CE

  • In 2026 wordt de eindinspectie op de stortplaats Weert afgerond.
  • In 2026 doen wij kennis op over de inzet van VTH-instrumentarium op het gebied van afval en bevordering van CE.

Omgevingsveiligheid

  • Jaarlijks tellen wij het vervoer van gevaarlijke stoffen op een deel van de provinciale wegen, volgens een meerjarige cyclus waarin alle wegen periodiek aan bod komen.
  • Wij beheren en onderhouden doorlopend de risicokaart.
  • Na het afronden van het veiligheidsconvenant in 2025, staan 2026 en 2027 in het teken van de transitie naar uitvoering. In deze jaren ligt de focus op het toepassen van de ontwikkelde kaders en het ondersteunen van de groei en ontwikkeling binnen de praktijk.

Luchtvaart

  • Doorlopend nemen wij deel aan verschillende regionale commissies van de verschillende luchthavens. 

Het budget voor product 4.2.1. Gezond en veilig leefmilieu bedraagt € 1,77 mln. Dit bestaat uit 27% reguliere middelen en 67% personeelskosten. De reguliere middelen worden gebruikt voor uitvoering milieubeleid en het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie en de Limburg Defensie Agenda.