2.2.1. Krachtige gemeenschappen in wijken en dorpen

De leefbaarheid van wijken, buurten en kernen in Limburg wordt deels bepaald door de fysieke kwaliteit van huizen, straten en voorzieningen. Minstens zo belangrijk is echter het “sociale weefsel” van deze gemeenschappen. In bepaalde gemeenschappen in Limburgse wijken en dorpen is de (sociale) problematiek dermate groot en complex dat thema's meerjarig en in samenhang moeten worden opgepakt. Denk hierbij aan thema's als veiligheid, gezondheid, leren, werken en wonen. Limburgse dorpen kennen op sociaal vlak ook uitdagingen, bijvoorbeeld ten aanzien van een steeds hogere druk op het voorzieningenniveau, met negatieve gevolgen op de sociale cohesie in deze kernen. Op basis van data is in kaart gebracht in welke wijken en dorpen de nood hoog is, dat vervolgens heeft geleid tot gesprekken met stakeholders in deze gebieden. Als resultaat van dit proces zijn er in 2025 intentieovereenkomsten voor integrale en langjarige gebiedsgerichte aanpakken getekend met de volgende gemeenten: 

  • Beesel: Reuver/Offenbeek;
  • Heerlen: Heerlen - Noord;
  • Kerkrade: Kerkrade - Oost;
  • Maastricht: Pottenberg en Nazareth;
  • Roermond: Donderberg;
  • Sittard-Geleen: Geleen-Zuid;
  • Vaals: Vallisveld;
  • Venlo: Vastenavondkamp - Blerick.

Deze acht gebiedsgerichte aanpakken voeren wij uiteraard niet alleen uit, maar samen met lokale allianties van partijen die bereid zijn om additioneel te investeren in deze gebieden (denk aan gemeenten, woningcorporaties, zorgverzekeraars, MUMC+, zorg- en welzijnsorganisaties, onderwijs en kennisinstellingen etc.). Als Provincie zien wij onze rol als facilitator en als verbinder om samen met de stakeholders tot een gezamenlijke aanpak en uitvoering te komen. Wij investeren mee aan initiatieven die een bijdrage leveren aan de vijf doelen van het beleidskader. De geleerde lessen, werkzame interventies en knelpunten delen we in een lerend netwerk. Samen met onze Limburgse partners zetten we o.a. via de uitwerking van een propositie 'Sociaal en Veerkrachtig' Limburg in op lobby richting Den Haag en Brussel om tot een structurele aanpak te komen en delen kennis met gemeenten in Limburg die niet hierboven genoemd zijn. 

Rol Provincie: facilitator, subsidiënt, financier, verbinder, partner

  • 2026 zal het eerste volledige uitvoeringsjaar binnen de acht gebiedsgerichte aanpakken zijn. Concreet betekent dit dat in deze acht gebieden de uitvoering is gestart op basis van samenwerkingsovereenkomsten die met de lokale alliantiepartners zijn gesloten. In deze samenwerkingsovereenkomsten staat opgenomen op welke manier er de komende jaren samengewerkt gaat worden en welke resultaten nagestreefd worden. De motie 3124 Van Bijnen is onderdeel hiervan.
  • Ook in 2026 geven wij ondersteuning aan kleinschalige (inwoners)initiatieven en initiatieven van stichtingen/verenigingen/coöperaties ter bevordering van de sociale cohesie en leefbaarheid in dorpen en buurten. Dat doen wij via de regelingen van de Leefbaarheidsaanpak (zie ook  2.1.1. Sociale Agenda en 5.1.1. Leefbare steden en dorpen).
  • In 2026 zal het lerend netwerk verder vormgegeven worden door de organisatie van een aantal bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten worden ervaringen en goede voorbeelden van de acht gebiedsgerichte aanpakken gedeeld. Maar ook de aanpakken, interventies en vraagstukken waar het niet goed of moeizaam loopt, worden met behulp van elkaar of externe experts (o.a. een pool van professionals)  besproken en er wordt gezocht naar oplossingen. Deze inzichten worden in het kader van kennisdeling ook beschikbaar gesteld voor andere gemeenten, waarmee wij geen gebiedsgerichte aanpak hebben. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid voor een leergang Social Engineering, gericht op het opleiden van professionals in domein overstijgend en gebiedsgericht werken. 
  • Provincie Limburg zal dit jaar gastheer zijn van de jaarlijkse netwerkconferentie 'Spil in de Wijk', waar zo'n 1.500 Limburgse beroepskrachten en vrijwilligers bij zijn aangesloten die allen grote betrokkenheid hebben bij de leefbaarheid, veiligheid en veerkracht van Limburgse buurten en wijken. Ze zijn afkomstig uit verschillende sectoren – zorg, onderwijs, veiligheid, welzijn, woningcorporaties en overheid – en delen één missie: het verschil maken in de wijk. De netwerkconferentie bevordert kennisdeling en samenwerking tussen hen.
  • Samen met onze partners in de Bestuurlijke alliantie gebiedsgerichte aanpak werken we verder aan een langjarig commitment op bestuurlijk niveau om doorbraken en interventies binnen gebiedsgerichte aanpakken te initiëren. Dit gebeurt onder andere door het identificeren van best practices en knelpunten. Deze worden door de partijen gebundeld en gezamenlijk uitgedragen, met als doel Limburg op sociaal gebied krachtig vooruit te helpen en te adresseren en profileren samen met en richting het Rijk en Europa.
  • We blijven o.a. via de propositie 'Sociaal en Veerkrachtig Limburg' actief de verdere samenwerking met de Rijksoverheid opzoeken en richten hier ook onze lobby richting Den Haag en Brussel op in.
  • We verwachten de hierboven vermelde resultaten in 2026 te gaan halen.
  • De uitvoeringsovereenkomsten van de acht gebiedsgerichte aanpakken hebben allen een meerjarige looptijd, 2026 is het eerste volledige uitvoeringsjaar binnen deze periode. 

Het budget voor product 2.2.1. bedraagt € 7,57 mln. Dit bestaat uit 93% reguliere middelen en 7% personeelskosten. De reguliere middelen worden gebruikt voor de Leefbaarheidsaanpak (€ 1,71 mln.) en de dorpsgerichte en gebiedsgerichte wijkenaanpak (€ 5,00 mln.).

Nieuwe middelen
Voor de uitvoering van het Beleidskader Samen leven en Bestaanszekerheid zijn in deze begroting voor 2026 de volgende lasten opgenomen om de onder ‘Kwaliteit’ genoemde resultaten te kunnen behalen:

  • € 0,30 mln. procesmiddelen integrale wijken- en dorpenaanpak (GS 1-7-2025).