1.1.3. Landschap

Limburg beschikt over een rijk en afwisselend landschap. In de langjarige transitieopgave van het landelijk gebied zetten wij in op het versterken van de landschappelijke (kern)kwaliteiten en de leefbaarheid. Wij richten ons op de 5 resultaten uit het beleidskader Perspectief voor het landelijk gebied en de daaraan gekoppelde 4 actielijnen die uitvoering gaan geven aan de verbetering van het landschap:

  • Mits hiertoe voldoende middelen door het Rijk beschikbaar zijn gesteld, hebben wij in 2027 met vrijwillige initiatieven van onderop een betekenisvolle bijdrage geleverd aan de toename van de groenblauwe dooradering in het landelijk gebied (GBDA). 
    In het Beleidskader 'Perspectief voor het landelijk gebied' is aangegeven dat wij GBDA niet als een harde opgave zien. Vanuit het voormalige NPLG was het de doelstelling om 10% GBDA in het landelijk gebied te realiseren voor 2050. Wij zijn met deze ambitie aan de slag gegaan en werken aan de GBDA voor zover de randvoorwaarden voor realisatie ook beschikbaar zijn of worden gesteld. Meer specifiek benutten wij hiervoor het GLB-NSP en de ANLb, de subsidieregeling landschapselementen, de propositie Heuvelland, GBDA op eigen gronden en de Rijksmiddelen die beschikbaar komen. Wij zullen de GBDA realisatie zoveel mogelijk combineren met andere opgaven (doelstapeling). 
  • Door de uitvoering van onder meer LPLG, WRL en het Hoogwaterveiligheidsprogramma Maasvallei is de kwaliteit van het landschap verbeterd. 
    Het Limburgs Offensief Stikstof (LOS) is het vervolg op het LPLG. De genoemde programma’s , veranderen het landschap. Wij zullen vanaf het begin van deze programma’s heldere afspraken maken over de gewenste kwaliteit van het landschap als uitkomst, en dit gedurende elke planfase inclusief uitvoering en beheer monitoren.
  • In 2027 is het Steunpunt Landschapsbeheer Limburg een centrale speler in de ondersteuning van vrijwillige landschapsinitiatieven. Tevens is het aantal inwoners (vrijwilligers, agrariërs, etc.) dat betrokken is bij beheer, onderhoud en kennisdeling over het landschap substantieel vergroot.
    Wij ondersteunen initiatieven en organisaties die gericht zijn op educatie over natuur en landschap, voor zowel kinderen als voor volwassenen. Ook via de nationale parken en Grensparken ondersteunen wij initiatieven die gericht zijn op educatie over natuur en landschap. 
    Vanuit het Europees programma LEADER (onderdeel van het GLB-NSP) stimuleren wij voor Zuid-Limburg en Weerterland initiatieven - van lokale gemeenschappen - die bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid op het platteland en de leefomgeving. Daarbij spelen natuur, landschap en cultuurhistorie een belangrijke rol. 
  • De nationale parken en (grens)parken in Limburg hebben in verbinding met hun omgeving een aantoonbare substantiële bijdrage geleverd aan de bescherming, ontwikkeling en beleving van Limburgse natuur en landschap. 
    De nationale parken de Groote Peel, Nationaal Park de Maasduinen en Nationaal Park de Meinweg werken met de omliggende gebieden en relevante gebiedspartners aan een transitie. 
    Voorts bevorderen wij de samenwerking ten behoeve van natuur, landschap en vrijetijdseconomie voor de grensoverschrijdende parken. 

De initiatieven voor de GBDA van het landschap worden ondersteund door:

  • het stimuleren van de aanleg en het beheer van GBDA middels het openstellen van de nieuwe Nadere subsidieregels landschapselementen;
  • in 2025 zijn wij gestart met het Landschapselementenregister, waarmee een actueler en gedetailleerder inzicht wordt verkregen in de aanwezigheid van GBDA en landschapselementen in Limburg. De gegevens worden elk half jaar bijgewerkt met de meest recente data voor een betrouwbaar monitoringsproces;    
  • verder zal een impuls worden gegeven aan de GBDA door middel van de middelen voor agrarisch natuurbeheer. 

Het landschap en de ruimtelijke kwaliteit wordt versterkt via de grote programma’s:

Vanuit het programma Waterveiligheid en Ruimte is de subsidieregeling korte termijnmaatregelen ten behoeve van waterveiligheid in Limburg 2024-2026 opengesteld, die onder andere ingezet kan worden voor de aanleg van natuurvriendelijke brongerichte maatregelen waaronder GBDA (DOC-00714998). 

Het Steunpunt Landschapsbeheer wordt ondersteund: 

  • Het Steunpunt Landschapsbeheer ontvangt vanaf 2026 jaarlijks een structurele exploitatiesubsidie van € 400.000. Financiering vindt plaats vanuit de middelen voor landschapsbeheer (DOC-00710539). Hierdoor wordt vormgegeven aan de uitvoeringskracht van het landschapsbeheer, met de inzet en facilitering van vrijwilligers.
  • Wij ondersteunen initiatieven en organisaties die zich richten op natuureducatie en landschapsbeleving voor zowel kinderen als volwassenen. De Natuur- en Milieufederatie Limburg, het Limburgs Landschap, het Natuurhistorisch Genootschap en IVN ontvangen hiervoor een exploitatiesubsidie.
  • Via  het Europees programma LEADER (onderdeel van het GLB-NSP) stimuleren wij voor Zuid-Limburg en Weerterland initiatieven - van lokale gemeenschappen - die bijdragen aan het verbeteren van de leefbaarheid op het platteland en de leefomgeving. Daarbij spelen natuur, landschap en cultuurhistorie een belangrijke rol. Aanvragen voor projecten voor beide gebieden kunnen worden ingediend tot en met 2027, tenzij budgetten eerder uitgeput zijn. Het Steunpunt Landschapsbeheer wordt ondersteund en er wordt ingezet op vrijwilligers en burgerinitiatieven.

Nationale Parken en Grensparken worden ondersteund:
Wij hebben de nationale parken een incidentele subsidie verleend ter hoogte van € 1.479.000 (€ 493.000 per park) bestaande uit € 1.029.000 Rijksmiddelen en € 450.000  provinciale cofinanciering voor de periode april 2025 tot en met 2026 (DOC-00792600). Dit op basis van de meerwaarde van de plannen voor de doelen van het beleidskader landelijk gebied en de doelen van het door Rijk en provincies vastgestelde Beleidsprogramma nationale parken 2024-2030. 
Voor de grensparken Maas-Swalm-Nette en Kempen~Broek kent onze ondersteuning via incidentele subsidies een tijdpad tot en met 2026, voor het Drielandenpark en het Rivierpark Maasvallei tot en met 2027 en voor het Grenzeloos Bocageland tot en met 2025.

De transitie van het landelijk gebied is een proces dat loopt tot en met 2035. Vanuit de nationale en provinciale opgaven en tijdstermijnen rond natuur, water, landbouw en landschap worden in synergie met de grote programma’s zoals het LOS en WRL de Limburgse landschappelijke (kern)kwaliteiten versterkt. De samenwerking en cofinanciering van de nationale parken en grensparken voeren wij conform planning uit. Maar ook de ondersteuning aan Steunpunt Landschapsbeheer en initiatieven voor GBDA voeren wij conform planning uit. Wij ondersteunen het EU-programma LEADER (Zuid-Limburg en Weerterland). Wij continueren de subsidieregeling landschapselementen en de mogelijke subsidieregeling voedselbossen en agroforestry. 
Voor wat betreft het budget voor landschapsbeheer voeren wij inventarisaties uit op onze eigen natuurpercelen, met prioriteit voor de natuurcompensatiepercelen. Voor deze laatste categorie is separaat budget beschikbaar. De verwachting is dat deze inventarisaties in 2027 zijn afgerond en dat daarna de maatregelen uitgevoerd kunnen worden. 

Het budget voor product 1.1.3. Landschap bedraagt € 4,03 mln. Dit bestaat uit 83% reguliere middelen en 17% personeelskosten. De reguliere middelen worden vooral gebruikt voor landschapselementen en voedselbossen, landschapsbeheer, de (financiële) ondersteuning voor grensparken en nationale parken en ondersteuning natuurbrandpreventie. 

Nieuwe middelen

Aan dit product zijn geen nieuwe middelen toegevoegd.