6.2.1. Erfgoed, monumenten en archeologie

Erfgoed wordt vaak gezien als dat wat Limburg écht Limburgs maakt. Erfgoed is overal en geeft kleur aan de omgeving. We blijven ons dan ook inzetten voor het behoud van erfgoed voor de huidige en toekomstige generaties. 

De Limburger kan hierdoor meer erfgoedlocaties bezoeken, omdat de toegankelijkheid gestimuleerd is en meer monumenten zijn opgeknapt voor de toekomst. Hierdoor is het straatbeeld verbeterd, zowel in de stad als op het platteland. Leegstaand monumentaal erfgoed staat er immers vaak slecht bij. Door bij te dragen aan de restauratie van deze gebouwen komen meer van dit soort gebouwen in een betere staat. Ook is de Limburger die betrokken is als erfgoedvrijwilliger geholpen bij zijn/haar erfgoedproject als de Provincie deze ondersteunt. Tegelijkertijd is erfgoed in brede zin beter toegankelijk voor een breed publiek waardoor iedere Limburger makkelijker kan genieten van of meedoen met ons Limburgs erfgoed.

Wij liggen op koers wat betreft het behalen van de beoogde resultaten voor 2025 en daarmee ook wat betreft de beoogde doelstellingen van het Beleidskader Cultuur en erfgoed voor iedereen, onderdeel Erfgoed. De nadere beschrijving van de tot nu behaalde belangrijkste resultaten in 2025 zijn te vinden onder het onderdeel 6.2.1. Erfgoed, archeologie en monumenten. 

Wat merkt de Limburger ervan?

Tot nu toe zijn in 2025 een aantal belangrijke subsidieregelingen op het gebied van erfgoed vastgesteld. Dit zijn de Monulisaregeling, de regeling voor Archeologie en de regeling voor klein Limburgs erfgoed. Hierdoor kunnen eigenaren van molens, kerken en groen erfgoed (Monulisaregeling) weer subsidie aanvragen voor het onderhoud aan dit erfgoed. Ook initiatiefnemers op het gebied van archeologie en klein Limburgs erfgoed kunnen hun aanvraag indienen en ondersteuning krijgen voor belangrijke, meestal kleinschalige, projecten in Limburg. 
Daarnaast zijn de eerste subsidies beschikt voor restauratieprojecten in onze provincie binnen de restauratieregeling. Een van de grootste opgaves binnen Limburg, abdijcomplex Rolduc heeft ook subsidie ontvangen voor het eerste onderdeel van het plan. De werkzaamheden aan het seminarie en de noordvleugel kunnen hiermee van start. 

Rol Provincie: subsidiënt, toetser, procesmanager, ondersteuner, partner

In 2025 blijven wij activiteiten uitvoeren die bijdragen aan het doel van behoud van erfgoed voor de huidige en toekomstige generaties. Wij liggen op koers met de uitvoering van het Beleidskader 2024-2027 ‘Cultuur en erfgoed voor iedereen’. 

• Er is blijvend uitvoering gegeven aan onze wettelijke taak op het gebied van archeologie.
• Meerdere eigenaren zijn financieel ondersteund bij hun urgente restauratieproject, of dat nu om een rijks- of gemeentelijk monument gaat. Denk aan het gebouw van de Koninklijke Marechaussee in Maastricht dat door middel van onze steun momenteel wordt getransformeerd tot een sociale woon-, werk- en leerplek voor jongeren.
• De werkzaamheden bij zowel het Romeins museum in Heerlen als bij abdijcomplex Rolduc in Kerkrade zijn gestart mede dankzij onze financiële steun.
• Projecten op het gebied van archeologie en klein Limburgs erfgoed zijn ondersteund.
• Eigenaren van kerken, molens en groen erfgoed hebben een aanvulling ontvangen op hun rijkssubsidie voor het onderhoud aan deze monumenten.
• Alle begrotingsinstellingen op het gebied van erfgoed zijn voorzien van de afgesproken provinciale financiële steun en de instellingen geven uitvoering aan de werkplannen.
• Onze provinciale lobby voor meer financiële steun van het Rijk bij grote monumentale opgaves is voortgezet.
• Via het instrument ‘Erfgoedlab’ worden complexe monumentale ensembles waar meerdere problematieken bij elkaar komen een stap verder geholpen.
• De opdracht voor het opstellen van een gebiedsbiografie van Limburg is verleend en wordt momenteel uitgevoerd.
• Eigenaren binnen de restauratie- en kerkenregeling hebben tevens financiële steun van de Provincie ontvangen voor verduurzamingsmaatregelen. 

De inzet blijft om de hierboven onder Kwaliteit genoemde activiteiten in 2025 uit te voeren, met primair aandacht voor het uitvoeren van onze wettelijke taak op het gebied van archeologie, de financiële ondersteuning van ons Limburgs erfgoed via de verschillende subsidieregelingen en het opnieuw verlenen van de opdracht voor het Erfgoedlab. We liggen hierbij op koers.

Voor de uitvoering van product 6.2.1. Erfgoed, monumenten en archeologie wordt het budget in 2025 verlaagd met € 1,15 mln. Dit gaat om de volgende wijzigingen in de begroting:

Faseringen

Uit het jaarrekeningresultaat 2024 is een bedrag van € 1,20 mln. beschikbaar gesteld voor de restauratie en verduurzaming van de voormalige Van Horne Kazerne. De aanvraag voor subsidie is in voorbereiding. De verwachting is dat dit niet meer in 2025 kan worden afgerond. De middelen worden overgeboekt naar 2026.

Overige bijstellingen

Bij de Najaarsnota wordt de begroting van product 6.2. Erfgoed structureel verhoogd met € 0,05 mln. vanwege de bijstelling CAO Provincies van de personeelskosten.