2.2.1. Krachtige gemeenschappen in wijken en dorpen

De leefbaarheid van wijken, buurten en kernen in Limburg wordt deels bepaald door de fysieke kwaliteit van huizen, straten en voorzieningen. Minstens zo belangrijk is echter het “sociale weefsel” van deze gemeenschappen. In bepaalde gemeenschappen in Limburgse wijken en dorpen is de (sociale) problematiek dermate groot en complex dat thema's meerjarig en in samenhang moeten worden opgepakt. Denk hierbij aan thema's als veiligheid, gezondheid, leren, werken en wonen. Limburgse dorpen kennen op sociaal vlak ook uitdagingen, bijvoorbeeld ten aanzien van een steeds hogere druk op het voorzieningenniveau, met negatieve gevolgen op de sociale cohesie in deze kernen. Op basis van data is in kaart gebracht in welke wijken en dorpen de nood hoog is, wat vervolgens heeft geleid tot gesprekken met stakeholders in deze gebieden. Als resultaat van dit proces zijn er in 2025 intentieovereenkomsten voor integrale en langjarige gebiedsgerichte aanpakken getekend met de volgende gemeenten: 

• Beesel: Reuver/Offenbeek;
• Heerlen: Heerlen - Noord;
• Kerkrade: Kerkrade - Oost;
• Maastricht: Pottenberg en Nazareth;
• Roermond: Donderberg;
• Sittard-Geleen: Geleen-Zuid;
• Vaals: Vallisveld;
• Venlo: Vastenavondkamp - Blerick.

Deze acht gebiedsgerichte aanpakken voeren wij uiteraard niet alleen uit, maar samen met lokale allianties van partijen die bereid zijn om additioneel te investeren in deze gebieden (denk aan gemeenten, woningcorporaties, zorgverzekeraars, MUMC+, zorg- en welzijnsorganisaties, onderwijs- en kennisinstellingen etc.). Als Provincie zien wij onze rol als facilitator en als verbinder om samen met de stakeholders tot een gezamenlijke aanpak en uitvoering te komen. Wij investeren mee aan initiatieven die een bijdrage leveren aan de vijf doelen van het beleidskader. De geleerde lessen, werkzame interventies en knelpunten delen wij in een lerend netwerk. Samen met onze Limburgse partners zetten wij o.a. via  de uitwerking van een propositie 'Sociaal en Veerkrachtig' Limburg in op lobby richting Den Haag en Brussel om tot een structurele aanpak te komen en wij delen kennis met gemeenten in Limburg die niet hierboven genoemd zijn. 

Rol Provincie: facilitator, subsidiënt, financier, verbinder, partner

• Halverwege 2025 zijn met de acht hierboven genoemde gemeenten intentieovereenkomsten voor langjarige gebiedsgerichte aanpakken gesloten (zie mededeling portefeuillehouder). We verwachten voor het eind van het jaar de samenwerkings-/uitvoeringsplannen met elk van de acht gemeenten te hebben gesloten en de governance te hebben ingeregeld. In deze plannen leggen we zo optimaal mogelijk de verbinding met de vijf doelen van het beleidskader waaronder de koppeling met de Gezonde Basisschool van de Toekomst conform motie 3124.  De uitvoering start in sommige gevallen waarschijnlijk nog dit jaar, in andere gevallen in 2026. Ten aanzien van de wijken Donderberg en Vastenavondkamp zijn in aanloop naar de nieuwe samenwerkingsovereenkomst de reeds lopende uitvoeringsplannen gecontinueerd, conform de geldende beschikking en afspraken. 
• Via de regelingen van de Leefbaarheidsaanpak (zie ook  2.1.1. Sociale Agenda en 5.1.1. Leefbare steden en dorpen) geven wij ondersteuning aan kleinschalige (inwoners)initiatieven en initiatieven van stichtingen/verenigingen/coöperaties, ter bevordering van de sociale cohesie en leefbaarheid in dorpen en buurten. Halverwege 2025 waren er ruim 25 projectsubsidies (ongeveer de helft van het totaal aantal verleningen) verleend binnen deze regelingen, die aan deze sociale doelen bijdragen.  
• I.s.m. de acht gebiedsgerichte aanpakken zijn we dit jaar gestart met een lerend netwerk. Hierin willen we de ervaringen en goede voorbeelden van de gebiedsgerichte aanpak delen. Maar ook de aanpakken, interventies en vraagstukken waar het niet goed of moeizaam loopt of knelpunten worden ervaren bespreken en met behulp van elkaar of externe experts (o.a. een pool van professionals) oplossen. Deze inzichten willen we in het kader van kennisdeling ook beschikbaar stellen voor de wijken en dorpen die niet geselecteerd zijn.
• Conform een aantal toegezegde acties aan uw Staten hebben er twee werkbezoeken plaatsgevonden aan Veulen/Castenray (mei 2025) en aan Heerlen Noord (juni 2025) in relatie tot het beleidskader Samen Leven en Bestaanszekerheid en de gebiedsgerichte aanpak.
• In juli 2025 vond de eerste Bestuurlijke Alliantie Gebiedsgerichte aanpak plaats. Doel van deze alliantie is om met publieke en maatschappelijke partijen een langjarig commitment op bestuurlijk niveau aan te gaan om samen doorbraken en interventies binnen gebiedsgerichte aanpakken te initiëren. Dit gebeurt onder andere door het identificeren van best practices en knelpunten. Deze worden door de partijen gebundeld en gezamenlijk uitgedragen, met als doel Limburg op sociaal gebied krachtig vooruit te helpen en te adresseren en profileren samen met en richting het Rijk en Europa.

We liggen op koers om de voor 2025 gewenste resultaten te gaan behalen. Zo zijn de intentieovereenkomsten voor de acht langjarige gebiedsgerichte aanpakken allemaal in de eerste helft van 2025 gesloten.  In de tweede helft wordt het proces vervolgd om samenwerkings-/uitvoeringsplannen vast te stellen en de governance in te regelen, waarna de uitvoering kan starten.

Voor de uitvoering van product 2.2.1. Krachtige gemeenschappen en dorpen wijzigt het budget in 2025 nauwelijks. Dit gaat om de volgende wijzigingen in de begroting:

Budgetoverheveling

Leefbaarheidsaanpak

De leefbaarheidsaanpak maakt ook onderdeel uit van product 2.2.1. Krachtige gemeenschappen in wijken en dorpen (zie onder Kwaliteit). De middelen hiervoor zijn overgeboekt van product 2.1.1. Sociale agenda naar dit product (€ 0,83 mln.). Daarnaast zijn de begrote uitgaven bijgesteld (budget verlaagd met € 0,67 mln.).

Overige bijstellingen

Bij de Najaarsnota worden de personeelskosten van product 2.2.1. Krachtige gemeenschappen in wijken en dorpen structureel verhoogd met € 0,02 mln. vanwege de bijstelling CAO Provincies.