1.1.2. Limburgs programma Landelijk Gebied

Wij werken aan een toekomstbestendig landelijk gebied. Wij willen de balans herstellen tussen enerzijds de draagkracht van de natuur, de bodem en het water, anderzijds het economisch gebruik ervan. Wij zijn voortvarend aan de slag gegaan met een geborgde aanpak voor stikstofreductie en natuurherstel: het Limburgs Offensief Stikstof (LOS). Het LOS is sonderend met uw Staten besproken in de gecombineerde commissievergadering ESA/LEO op 23 mei 2025. Wij hebben de ambitie om de (Provinciale) financiële middelen en instrumenten in samenhang in te zetten. Wij starten met wat op korte termijn mogelijk is voor het reduceren van de stikstofdeposities en het herstel van de natuur, zodat er perspectief ontstaat op vergunningverlening voor economische ontwikkelingen. In de uitvoering gaan wij nauwer samenwerken met onze gebiedspartners, ondernemers, terreineigenaren en belangenorganisaties. De ontwikkelingen en maatregelen zullen in regionale en lokale samenhang met elkaar worden opgepakt. Wij pakken de regie op gebiedsprocessen en -projecten en intensiveren de uitvoering. Op deze wijze ambiëren wij ontwikkelingen (vergunningverlening) weer mogelijk te gaan maken met perspectief voor ondernemers, door de natuur te beschermen en herstellen. 

De aanpak en inzet van de Ministeriële commissie Economie en Natuurherstel kan van invloed zijn op onze geborgde aanpak. Indien nodig passen wij onze eigen aanpak aan, maar wij wachten niet op het Rijk. Het is van belang dat het Rijk ons passende randvoorwaarden in de vorm van langjarige middelen en instrumenten beschikbaar stelt en generieke maatregelen neemt. Dat helpt onze eigen aanpak. 

Wij intensiveren de regie op uitvoering van de middelen die wij hebben. Ook blijven wij doorgaan met onze lobby voor landelijk generieke maatregelen, beleid en middelen bij het Ministerie van LVVN. 
Bij de begroting 2026 wordt een voorstel opgenomen waarin aanvullende provinciale middelen worden gevraagd om, naast de beschikbare Specifieke uitkeringen, in te zetten om sneller tot doelrealisatie te komen. 

Conclusie:
Wij werken voortvarend aan een geborgde aanpak voor stikstofreductie en natuurherstel: het Limburgs Offensief Stikstof (LOS). Ook geven wij uitvoering aan de reeds eerder ontvangen middelen en blijven wij doorgaan met onze lobby bij het Ministerie van LVVN.

Rol Provincie: subsidiënt, partner, toetser, procesmanager

Wij werken aan de geborgde aanpak voor stikstofreductie en natuurherstel: het Limburgs Offensief Stikstof (LOS), bestaande uit de volgende onderdelen:

• een juridische redeneerlijn die vertelt over het geborgd maatregelenpakket waardoor weer vergunningen verleend kunnen worden;
• een geborgd pakket aan genomen en aanvullende maatregelen: 
  
  • opgave per gebied, reeds bekende maatregelen en nog te onderzoeken maatregelen;
  • benodigde middelen en instrumenten;
  • te ontwikkelen beleid (stikstof, buitenland, vergunningen);
  • realisatiestrategie; 
• uitvoeringsplan 2025-2027;
• monitoringsplan;
• periodieke bijstelling.

De planning is gericht op vaststelling van het LOS in september 2025, als programma onder de POVI.

Daarnaast voeren wij een lobby richting het Rijk. Wij acteren proactief op de wijze waarop het Rijk haar verantwoordelijkheid neemt met betrekking tot haar wettelijke taken. Wij blijven inzetten op uitvoering van diverse rijksregelingen met de middelen die wij hebben. Zoals de SPUK Programma Natuur fase 1 (waaronder bijvoorbeeld de aanpak van bamboe, watercrassula en trosbesbos valt) en fase 2 (openstelling regeling voorzien voor Q3 2025), Regeling provinciale maatregelen PAS-melders (Rpmp) (openstelling blijft afhankelijk van juridische mogelijkheden), Maatregel gebiedsgerichte beëindiging veehouderijlocaties 2024 (MGB) (welke is opengesteld in juni 2025 en veel belangstelling heeft) en de Propositie Heuvelland (waarmee bijvoorbeeld run-off naar N2000 opgelost wordt). Via mededeling portefeuillehouder DOC-00729097 hebben wij u geïnformeerd over de voortgang van de ontwikkelopgave natuur en is aangegeven dat wij in samenhang met de jaarlijkse landelijke Voortgangsrapportage Natuur de voortgang monitoren. Voor de SPUKS geldt dat wij, zoals aangegeven in de jaarrekening 2024, meer sturen op realistische begrotingen.

De transitie van het landelijk gebied is een langlopend proces dat loopt tot en met 2035.
De meest urgente doelen en opgaven zijn:
1.  Het voorkomen van verslechtering van de natuur in N2000-gebieden (wettelijke verplichting).
2.  Het realiseren van de ontwikkelopgave natuur (2027).
3.  De kwaliteits- en kwantiteitsdoelen voor grond- en oppervlaktewater te behalen(2027).

De beoogde resultaten voor 2025 dragen hieraan bij. De opgaven zijn echter dusdanig groot, dat die niet te realiseren zijn in 2027. Een verwachte datum van realisatie is nog niet voorhanden.

Voor de uitvoering van product 1.1.2. Limburgs programma Landelijk Gebied wordt het budget in 2025 verlaagd met € 21,70 mln. Dit gaat om de volgende wijzigingen in de begroting:

Nieuwe middelen:

Voor het voortzetten van de pilot biodiversiteitsmonitor zijn extra middelen beschikbaar gekomen in de begroting 2025-2028, GS-besluit 5 augustus 2025 voor in totaal € 2,68 mln. De begroting 2025 wordt met € 0,22 mln. opgehoogd, de begroting 2026-2028 met € 0,82 mln. per jaar. Dekking vindt plaats ten laste van het begrotingsresultaat 2025-2028.

Faseringen: 

Wij schuiven per saldo een bedrag van € 22,15 mln. door naar de begroting van 2026 en de jaren daarna, omdat:

• een betere inkijk in de realisatie van projecten in beeld is gebracht. Daarom wordt voor de financiering van diverse projecten, per saldo € 3,56 mln., doorgeschoven naar de begroting 2026. De financiering hiervan komt vanuit diverse SPUK regelingen.
• door het afgeven van subsidiebeschikkingen voor de nadere subsidieregels maatregelen Natura 2000 2025-2027 met een subsidieplafond van € 30 mln. kan de begroting op basis van de hierbij behorende liquiditeitsbegrotingen ingeregeld worden. Hierdoor wordt de begroting 2025 afgeraamd met € 10,61 mln. en  wordt de begroting 2026 en 2027 aangevuld.
• voor de ophoging van het subsidieplafond voor de nadere subsidieregels maatregelen Natura 2000 2025-2027 met € 3,70 mln. wordt de dekking vanuit het budget voor de uitvoering van Natura 2000 ingezet in de begroting 2026 en daarom doorgeschoven.
• de bij de decembercirculaire 2025 ontvangen procesmiddelen voor de dekking  van indirecte uitvoeringskosten Regeling provinciale maatregelen landelijk gebied voor een bedrag van € 3,50 mln. zijn voor 3 jaar,  (2025: € 1,5 mln.; 2026: € 1,0 mln.; 2027: € 1,0 mln.).
• de provinciale cofinanciering voor de subsidieregeling GLB/NSP samenwerking integrale gebiedsontwikkeling van € 2,28 mln. wordt doorgeschoven naar de begroting 2026, omdat er in 2025 geen uitgaven worden verwacht doordat er geen subsidievaststellingen plaatsvinden.

Overige bijstellingen:

• Vanuit product 1.1.3. Landschap wordt € 0,09 mln. overgeheveld naar dit product 1.1.2. Limburgs programma Landelijk Gebied voor propositie Heuvelland. 
• De personeelskosten gaan elk jaar met € 0,15 mln. omhoog, vanwege de loonstijgingen volgens de CAO Provincies.