Omschrijving

Wij dragen zorg voor een meer klimaatbestendig watersysteem, dat kan omgaan met droogte en wateroverlast. Daarvoor geven wij samen met het Waterschap Limburg invulling en uitvoering aan het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027. In 2027 is er een duurzamer, robuuster en ecologisch gezonder watersysteem dat beter kan omgaan met wateroverlast en droogte en dat voorziet in voldoende water en verbeterde waterkwaliteit. Met dit doel houden wij in de ruimtelijke inrichting zoveel mogelijk rekening.
Wij verbeteren de waterkwaliteit in onze beken en het grondwater om te voorzien in schoon en voldoende water voor natuur, landbouw, industrie en drinkwater, waarmee wij, binnen onze bevoegdheden, uitvoering geven aan de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). In Limburg worden maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren zoals de herinrichting van beken, het realiseren van vistrappen, verbetering van rioolwaterzuiveringsinstallaties en het verminderen van riooloverstorten voortgezet. 
Wij hebben uitwerking gegeven aan het in het coalitieakkoord aangekondigde ‘Aanvalsplan waterkwaliteit’. Dit hebben wij toegelicht aan de leden van de Statencommissie LEO en is onderdeel van het op 24 mei 2024 door Provinciale Staten vastgestelde Beleidskader ‘Perspectief voor het landelijk gebied. Het Aanvalsplan is sonderend besproken in de Statencommissie LEO van 7 juni 2024.

De Europese Kaderrichtlijn Water vraagt van ons om uiterlijk in 2027 maatregelen te nemen om aan de waterkwaliteitsdoelen van deze richtlijn te voldoen.  Wij zien dat met de huidige inzet het overal bereiken van deze doelen niet zal gaan lukken. Daarom is in het coalitieakkoord een Aanvalsplan waterkwaliteit aangekondigd, zodat wij een maximale inzet leveren om het bereiken van deze doelen dichterbij te brengen. Het aanvalsplan richt zich op die onderdelen waar wij als Provincie het verschil kunnen maken of waar wij vanuit onze positie een relevante bijdrage kunnen leveren.
Wij zetten in het Aanvalsplan waterkwaliteit in op project- en procesondersteuning van gemeenten bij het tegengaan van riooloverstorten, ondersteuning van agrariërs in het toepassen van landbouwmethodes die tot minder uitspoeling leiden, het actualiseren van (lozings-)vergunningen van bedrijven, het afkoppelen van regenwater en het gebruik van het diepe grondwater van de Roerdalslenk. Na de (nationale) ex-ante evaluatie van de KRW zullen wij deze evaluatie gebruiken om het Aanvalsplan Waterkwaliteit waar nodig bij te stellen.

Daarnaast continueren wij de uitvoering van het Provinciaal waterprogramma 2022-2027:

Wij zorgen voor een goede en actuele bescherming van ons grondwater ten behoeve van het drinkwater en het industriewater voor menselijke consumptie (conserven, frisdrank, bier). Wij werken aan betere bescherming van het grondwater voor drinkwater en via verschillende programma’s, waaronder het Limburgs programma Landelijk gebied (zie product 1.1.2), aan het verbeteren van de grond- en oppervlaktewaterkwaliteit, met name gericht op nutriënten en bestrijdingsmiddelen. 

Wij zetten in op goede hydrologische omstandigheden voor onze Natura2000 gebieden die kwetsbaar zijn voor verdroging. Wij voeren onderzoeken uit om maatregelen in beeld te brengen en ondersteunen het nemen van maatregelen om droogte tegen te gaan.

Wij komen de gemaakte afspraken van de Intentieovereenkomst Voldoende Zoetwater, gesloten op 17 november 2022 tijdens de Bestuurlijke klimaatadaptatietafel Limburg, na. Wij voeren een onderzoek uit naar de aanpak van droogte, om zicht te krijgen op de mogelijkheden om waterverbruik te besparen en om het water dat in natte periodes valt, vast te houden voor droge periodes. Zo zorgen wij dat zoveel mogelijk water beschikbaar blijft voor landbouw, industrie, natuur en de drinkwatervoorziening en leveren al deze sectoren een bijdrage aan de aanpak van de droogte. Wij streven er naar om met betrokken partijen een convenant af te sluiten.

Wij willen een goede en actuele bescherming van onze inwoners tegen wateroverlast en overstroming. Wij participeren in het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) om de waterveiligheid voor de Limburgers te verbeteren. Maatregelen ter bevordering van de waterkwaliteit worden in balans gebracht met maatregelen ter beheersing van de waterkwantiteit.  
Wij maken met onze partners in de Euregio afspraken over inrichting en beheer van het watersysteem.

Rol Provincie: toetser, ondersteuner, procesmanager, subsidiënt, partner, bevoegd gezag

Kwaliteit

Limburg beschikt over een natuurlijk, veerkrachtig en gezond watersysteem. De beken zijn schoon, lopen meanderend door het landschap, zijn ecologisch gezond en passeerbaar voor vissen. De beken kunnen omgaan met langere perioden van droogte en sterke neerslag. Er is weinig wateroverlast vanuit de beken en ze vallen zo weinig mogelijk droog. De natuur en de landbouwgebieden hebben een aanvaardbare last van droogte en er is voldoende grondwater van een goede kwaliteit voor drinkwater, voedselvoorziening, natuur en industrie.

In 2024 zijn we gestart met de pilot 1000 woningscans, waarbij wateradviesteams inwoners ondersteunen bij het voorkomen van wateroverlast in de woning. We hebben het werkgebiedsplan voor Maastricht-Heuvelland vastgesteld waarin de stroomgebiedsaanpak voor de Geul is opgenomen. In dit gebied zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar concrete maatregelen die de wateroverlast moeten beperken. We starten een subsidieregeling op voor korte termijn maatregelen voor de waterveiligheid.

Kwaliteit (indicator)

G

Tijd

In 2024 ondersteunt de Provincie Limburg via eigen middelen en subsidie van het (Rijks) Deltafonds Hoge Zandgronden (DHZ) zowel individuele projecten als gebiedsgerichte uitwerking , waarbij droogte in samenhang met andere doelen wordt aangepakt. De verwachting is dat einde 2024 voor ca 65% van het budget aanvragen zullen worden gedaan.

In 2024 wordt het waterveiliger maken van ons regionaal watersysteem in Limburg voortgezet via het Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL). De Provincie participeert samen met het Waterschap Limburg en de Limburgse gemeenten in dit programma.

Eind 2024/begin 2025  verwachten wij aanvragen van de Limburgse (gemeentelijke) waterregio's voor ondersteuning bij het uitvoeren van klimaatadaptieve maatregelen of bij het stimuleren van beter watergebruik en klimaatadaptatie, vooral in het stedelijk gebied.

In 2024  zijn wij gestart met de uitvoering van het aanvalsplan waterkwaliteit. De middelen daarvoor zijn in de voorjaarsnota voorzien. Wij starten in 2024 de project- en procesondersteuning van gemeenten op om riooloverstorten tegen te gaan en ondersteunen agrariërs in het toepassen van landbouwmethodes die tot minder uitspoeling leiden.

In 2024 hebben wij de eerste tweejaarlijkse voortgangsrapportage van ons provinciaal waterprogramma naar Provinciale Staten gestuurd.

Tijd (indicator)

O

Geld

Voor de uitvoering van product waterbeheer en waterkwaliteit regionaal systeem wordt de begroting via deze najaarsnota als volgt bijgesteld.

Binnen product 131 hebben verschuivingen plaatsgevonden van voordelige resultaten op diverse posten naar het budget voor Duurzaam Schoon Drinkwater (DSG). De rijksfinanciering blijft nog uit. Om de lopende monitoring voort te zetten worden tijdelijk eigen middelen ingezet.  Totaal   € 0,66 mln. 

De lasten worden verlaagd met € 30 mln.

  • fasering van de bij de voorjaarsnota geraamde middelen voor de subsidieregeling DHZ, € 19,90 mln. Op dit moment is nog geen aanvraag ontvangen. De afwikkeling van de mogelijk nog te ontvangen subsidieaanvragen wordt niet meer in 2024 verwacht. Mochten er alsnog aanvragen binnen komen voor 2024, dan worden deze financieel ook in 2024 afgewikkeld. Het grootste deel van de dekking komt uit de SPUK E87 Deltaplan Hoge Zandgronden;
  • fasering van de restantmiddelen van het Waterprogramma 2022-2027, € 0,15 mln. Er worden in 2024 geen uitgaven meer verwacht;
  • fasering van de middelen voor de subsidie aan de 4 pijlers voor klimaatadapatie worden niet meer in 2024 uitgegeven, € 0,85 mln.;
  • fasering van de bij de voorjaarsnota geraamde middelen voor Risk factory worden over 4 begrotingsjaren gefaseerd, € 0,75 mln.;
  • fasering SPUK E102 Beekdalen zijrivieren Maas, € 8,28 mln.
  • het budget van € 0,10 mln. voor grondwaterbeheer algemeen wordt in 2024 niet meer uitgegeven en toegevoegd aan de reserve grondwaterbeheer algemeen.

SPUK middelen worden budgettair neutraal (zowel voor de last, als voor de baat), opgenomen in de begroting.

De baten worden verlaagd met € 23,63 mln.

  • fasering dekking SPUK E87 Deltaplan Hoge Zandgronden, € 15,35 mln.;
  • fasering dekking SPUK E102 Beekdalen zijrivieren Maas, € 8,28 mln.

Toevoeging reserve € 0,1 mln.

  • aan de reserve grondwater wordt € 0,1 mln. toegevoegd vanuit het budget grondwaterbeheer.

Geld (indicator)

O

Samenvatting

Wij werken in 2024, in lijn met de doelstelling uit het provinciaal waterprogramma, aan een duurzamer, robuuster en ecologisch gezonder watersysteem dat beter kan omgaan met wateroverlast en droogte en dat voorziet in voldoende water en verbeterde waterkwaliteit. Wij geven uitvoering aan het Aanvalsplan waterkwaliteit om doelen van de Kaderrichtlijn Water dichterbij te brengen. Wij werken toe naar een 'Convenant voldoende zoetwater' waarin wij met alle betrokken partijen maatregelen afspreken om de beschikbaarheid van water te verbeteren.  Wij werken aan een betere bescherming van de bronnen voor ons drinkwater. Samen met onze partners in het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg werken wij aan maatregelen om de Limburgers beter voor te bereiden op- en te beschermen tegen wateroverlast en overstromingen. Voor onze grondwaterafhankelijke Natura2000 gebieden onderzoeken wij welke maatregelen genomen kunnen worden om de hydrologische situatie te verbeteren.  Wij bekijken samen met de Limburgse partijen hoe wij water en bodem meer sturend kunnen maken in de ruimtelijke inrichting.