4. Nieuwe energie en leefmilieu

Deze figuur gaat over de efficiency van het energieverbruik in Limburg. Het energieverbruik is afhankelijk van de economische conjunctuur. Bij economische groei neemt ook het energieverbruik toe en bij krimp af. Bij een efficiënter energieverbruik zal het energieverbruik minder hard groeien of dalen dan de conjunctuur. Dit noemen we ontkoppeling. Als maat voor de conjunctuur gebruiken we het bruto regionaal product van Limburg (CBS). De grafiek zet het indexcijfer van het energieverbruik in Limburg (Bron: Regionale klimaatmonitor)  af tegen het indexcijfer van het binnenlands regionaal product van Limburg. Het basisjaar voor de indexering is 2010 (index = 100). Het energieverbruik is afkomstig uit de Regionale Klimaatmonitor. We zien sinds 2014 dat het energieverbruik minder hard groeit dan de conjunctuur. Vanaf 2020 lijkt deze ontkoppeling verder door te zetten.

Deze figuur gaat over betaalbaarheid. De CBS consumentenprijsindex vanaf het jaar 2015 wordt hierbij gebruikt als maat voor de algemene consumentenprijs ontwikkeling. Deze wordt vergeleken met de prijsontwikkeling van alleen elektriciteit, gas en overige brandstoffen, die CBS ook publiceert. 

De figuur laat zien dat tot en met 2020 de prijzen van energiekosten gelijke tred houden met die van andere producten. Vanaf 2021 groeien de prijzen van energie sneller. De uitschieter hierin is de start van de oorlog in Oekraïne in 2022 die heeft geleid tot hoge energieprijzen. 

Deze figuur gaat over een CO2-arme energievoorziening. Bij het gebruik van fossiele bronstoffen voor energieopwekking komt CO2 vrij. Verlaging van de CO2-emissie wordt bereikt door vermindering van het energieverbruik (besparing of meer efficiëntie) of door het gebruik van hernieuwbare- of kernenergie. In deze figuur wordt de CO2-emissie afgezet tegen het energieverbruik in Limburg (bron: beide van Regionale klimaatmonitor) . Deze cijfers zijn bewerkt en als indexcijfer weergegeven met 2010 als basisjaar (index = 100). Bij een CO2-arme energievoorziening zal de CO2-emissie in toenemende mate onder de lijn van het energieverbruik gaan lopen (ontkoppeling). Vanaf het jaar 2018 is hiervan sprake. 

Deze BBV indicator geeft de CO2;-emissie over de jaren heen weer (Bron: Regionale Klimaatmonitor met een bewerking door IPO).  De emissie van CO2 is hierbij bepaald door het verbruik van gas, elektriciteit en vervoersbrandstoffen te vermenigvuldigen met de emissiefactor van die energiedrager. Deze emissiefactoren variëren per jaar, afhankelijk van bijvoorbeeld de brandstofmix van de elektriciteitsproductie en de samenstelling van aardgas. De emissie is gegeven in mTon. Na 2015 is sprake van een structurele afname van de CO2-emissie. 

Deze BBV-indicator geeft de groei weer van hernieuwbare opwek in Limburg. Dit betreft hernieuwbare energie uit zon, wind, biomassa, bodem, buitenlucht en water, zowel voor elektriciteit, warmte of vervoer. De hernieuwbare opwek is weergegeven in TeraWattuur (TWh) (bron: Regionale Klimaatmonitor).   

Deze indicator geeft weer hoeveel maanden inwoners van Limburg gemiddeld korter leven door luchtverontreiniging in 2019. De indicator is gebaseerd op de berekende concentraties luchtkwaliteit per adres, in combinatie met het aantal inwoners per adres per leeftijd en de bijbehorende gezondheidseffecten van de concentratie op dat adres. De levensduur verkorting geven we weer ten opzichte van de situatie waarin er geen luchtverontreiniging zou zijn. Deze indicator is voor het eerst beschikbaar in 2019 en komt opnieuw beschikbaar in 2025 en 2030.

Met deze indicatoren geven we de ervaren gezondheid per gemeente aan voor de jaren 2012, 2016, 2020 en 2022. De ervaren gezondheid, ook wel subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving genoemd, weerspiegelt het oordeel over de eigen gezondheid. Ervaren gezondheid is een samenvattende gezondheidsmaat van alle relevante gezondheidsaspecten voor de persoon in kwestie. Bij dit kerncijfer gaat het om het percentage mensen dat zijn of haar gezondheid als goed of zeer goed ervaart. De ervaren gezondheid laat een lichte stijging zien tussen 2012 en 2020. In 2022 is de ervaren gezondheid lager. Mogelijk is dit gerelateerd aan de corona periode. De gegevens over 2024 komen beschikbaar in de beleidsmonitor voorjaar 2026. 

Deze indicator geeft voor heel de provincie weer hoeveel personen zich bevinden binnen een aandachtsgebied gerelateerd aan een risicobron voor het jaar 2025. De risicobron is uitgesplitst voor drie categorieen: het basisnet (transport gevaarlijke stoffen via weg, spoor en water), buisleidingen (ondergronds hogedruktransport van gevaarlijke stoffen, voornamelijk aardgas) en industrie (opslag en/of gebruik van gevaarlijke stoffen bij productie).

Per bron is weergegeven hoeveel personen zich in bijbehorend aandachtsgebied bevinden. Het aandachtsgebied is het effectgebied waar risico's gerelateerd aan de bron kunnen optreden. Deze zijn uitgesplitst naar brand, explosie en gifwolk. 

Het aantal personen in de grafiek is hoger dan het daadwerkelijk aantal personen dat zich in de aandachtsgebieden bevinden. Dit komt doordat er overlap is tussen de verschillende aandachtsgebieden, waardoor personen op dezelfde locatie zich binnen meerde aandachtsgebieden kunnen bevinden. 

Deze indicator is gebaseerd op gegevens uit de atlas leefomgeving. De provincie levert de data over industrie als bevoegd gezag voor complexe bedrijven. 

Deze indicator geeft de oppervlakte (in km2) van de aandachtsgebieden per risicobron weer in het jaar 2025. De risicobron is uitgesplitst voor drie categorieën: het basisnet (transport gevaarlijke stoffen via weg, spoor en water), buisleidingen (ondergronds hogedruktransport van gevaarlijke stoffen, voornamelijk aardgas) en industrie (opslag en/of gebruik van gevaarlijke stoffen bij productie).

Het aandachtsgebied is het effectgebied waar risico's gerelateerd aan de bron kunnen optreden. Deze zijn uitgesplitst naar brand, explosie en gifwolk. De oppervlakte in de grafiek is hoger dan de daadwerkelijke oppervlakte. Dit komt doordat er overlap is tussen de verschillende aandachtsgebieden. 

Deze indicator is gebaseerd op gegevens uit de atlas leefomgeving. De provincie levert de data over industrie als bevoegd gezag voor complexe bedrijven. 

In deze figuur is de emissie van CO2 en lachgas door de industrie weergegeven in kiloton CO2-equivalenten. Daarbij is de emissie van lachgas vermenigvuldigd met de broeikasgasfactor om daarmee een vergelijkbare maat te krijgen voor het broeikasgaseffect.

Weergegeven is de emissie van de bedrijven die vallen onder de CO2-heffing. Daarmee hebben de cijfers niet betrekking op de hele sector industrie, maar wel van de grootste veroorzakers van deze broeikasgassen. De emissie wordt  gepubliceerd door de Nationale Emissie Autoriteit (NEA).  De cijfers van de NEA gaan over de emissie uit schoorstenen van de betrokken bedrijven. Dit onderscheidt zich van de CO2-emissie uit de Regionale Klimaatmonitor die veelal, maar niet uitsluitend, werkt met de verbruiksmethode. Daarin wordt de CO2-emissie bepaald door het gebruik van elektriciteit, gas en vervoersbrandstoffen vermenigvuldigd met de emissiefactor (zie ook MO_8d).  Lachgas wordt daarmee buiten beschouwing gelaten. In de grafiek wordt zichtbaar dat na een  reeks van jaren waarin de emissie afnam, de emissie van  de betrokken bedrijven in 2024 weer is toegenomen. 

In het beleidskader is als doel geformuleerd om deze emissie te verlagen tot 45% t.o.v. het niveau van 1990. Daarmee is het doel gelijk aan het nationale doel. Er zijn evenwel geen regionale cijfers van de emissie in 1990 beschikbaar, alleen de emissie op nationaal niveau. Hierdoor is het doel niet te kwantificeren. Conform toezegging 9708 is Provinciale Staten in het najaar 2025 via een mededeling portefeuillehouder geïnformeerd over de activiteiten die plaatsvinden in het kader van de verduurzaming industrie, specifiek met betrekking tot de concretere doelen die zijn vastgesteld in het beleidskader. Voor de verduurzaming Chemelot verwijzen wij naar de actualisatie van het 'Limburgs bod voor een duurzaam Chemelot'.    

Deze figuur toont de gerealiseerde elektriciteitsproductie uit grootschalige zon-pv-installaties en windturbines in teraWattuur (TWh = 1 biljoen kWh). Grootschalige zon-pv-installaties hebben een vermogen van 15 kW of meer en kunnen zowel op dak als op de grond gelegen  zijn. De productie is bepaald volgens de methodiek van Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). PBL publiceert deze cijfers als onderdeel van de monitoring van de RES-opgave. Dit houdt in dat de jaarlijkse fluctuaties door meer of minder zon of wind er uit zijn gehaald. Dit heet genormaliseerd gebruik, waarbij wordt teruggerekend naar een 'normaal' zon- en windjaar. De energieproductie van installaties die in een bepaald jaar zijn gebouwd wordt aangevuld met de productie die zij in een heel jaar zouden leveren (bijtelling).  

Doel is om in 2030 een productie van 2.5 TWh te bereiken. De jaarlijkse groei vlakt af en bedraagt tussen 2022 en 2023 0.2 TWh. 

Deze figuur uit de Regionale Klimaatmonitor toont de CO2-emissie van de gebouwde omgeving volgens de bronmethode in kiloton (kTon). Er wordt hierbij uitsluitend gekeken naar de emissie uit de schoorstenen van de gebouwde omgeving. Dit zijn de verwarmingsinstallaties die middels de verbranding van gas gebouwen verwarmen. Het elektriciteitsverbruik wordt hierbij niet meegerekend (dat wordt in deze berekeningswijze toegerekend aan de sector energie). Deze berekeningsmethodiek is gelijk aan die van doelstelling D31 a).

Het doel is gelijk aan het nationale doel, waarbij de emissie in 2030 45% bedraagt van het niveau in 1990. Het nationale doel is bepaald conform de IPPC rapportagemethode. Hiervan bestaan geen regionale cijfers. Met cijfers uit de emissieregistratie is de emissie in 1990 bij benadering te bepalen (1693 kTon). Het doel voor 2030 bedraagt op basis daarvan maximaal 762 kTon .  

De trend van de afgelopen jaren is een beperkte jaarlijkse daling, die vanaf 2021 prominenter doorzet.

CBS publiceert data over energiearmoede en hanteert daarvoor verschillende indicatoren. De getoonde indicator laat huishoudens naar voren komen die kwetsbaar zijn omdat ze een laag inkomen hebben en wonen in een woning met een lage energetische kwaliteit. Hierdoor worden ook huishoudens meegenomen die hun energierekening wel kunnen betalen, maar door de lage energetische kwaliteit problemen kunnen ervaren in wooncomfort. Bijvoorbeeld omdat de woning moeilijk of alleen tegen hoge kosten te verwarmen is.

CBS publiceert de getallen van twee jaar geleden. De verwachting is dat de getallen van 2023 in augustus 2025 beschikbaar gekomen. CBS heeft in 2024 een methodewijziging doorgevoerd, waarbij de indicatorwaarden van alle voorgaande jaren zijn bijgesteld. Daarmee is ook de waarde van het gehanteerde uitgangsjaar gewijzigd.  De methodewijziging leidt over alle voorgaande jaren tot een (geringere) lagere indicatorwaarde.  

Er is vanaf de start van de statistiek een verbetering zichtbaar in de situatie rond energiearmoede, waarbij in 2022 de doelstelling behaald is. Weergegeven zijn de gemiddelde waarden van de gehele provincie. Op wijkniveau verschillen de waarden aanzienlijk, waarbij  de indicator in een aantal wijken boven deze gemiddelden liggen.  

Deze CBS-indicator betreft vooral installaties op woningen, maar ook kleine installaties bij bedrijven of op de grond. Grotere woningen met een installatie boven de 15 kW tellen daarentegen niet mee. Er is vanaf 2018 sprake van een jaarlijkse toenemende groei in het vermogen. 

Met deze indicatoren geven we de berekende blootstelling van de Limburgse bevolking weer aan fijnstof (PM10) en stikstofoxiden (N02) in microgram/m3 tussen 2010 en 2021. 

De blootstelling of het bevolkingsgewogen gemiddelde is een combinatie van de berekende concentratie per adres en het aantal inwoners per adres. Met de blootstelling geven we weer hoe hoog de concentratie per inwoner van Limburg gemiddeld is.

In de grafiek zien we een dalende trend in de blootstelling aan fijnstof en stikstofoxiden. Dit hangt samen met de eveneens dalende trend van de uitstoot van deze stoffen. In het oog springend zijn de coronajaren 2020 en 2021. Door de afname van verkeer zijn de concentraties NO2 opvallend lager. De gegevens over 2022 worden opgenomen in de beleidsmonitor voorjaar 2026. 

Met deze indicator geven we weer hoeveel inwoners van Limburg overlast ervaren door geluid van wegverkeer op provinciale wegen in 2023. De hinder wordt uitgedrukt in het geluidsniveau decibel en de geluidsbelasting wordt gedurende de dag bepaald. 

Geluid kan leiden tot verschillende vormen van overlast, zoals irritatie, somberheid of slaapverstoring. De hinder wordt weergegeven vanaf 40 dB en vanaf 55 dB (Lden). Vanaf 40dB treden toenemende gezondheidsklachten op als gevolg van geluid. Vanaf 55 dB overweegt de provincie toepassing van geluidsreducerend asfalt zoals beschreven in het actieplan geluid. 

In de grafiek zijn de aantallen weergeven voor in het jaar 2023. Deze aantallen dienen als basis voor het provinciaal actieplan geluid (2024-2029).

Met deze indicator geven we weer hoeveel inwoners van Limburg slaapverstoring ervaren door geluid van wegverkeer op provinciale wegen.  De hinder wordt uitgedrukt in het geluidsniveau decibel en de geluidsbelasting wordt gedurende de nacht bepaald. 

Slaapverstoring betekent dat mensen moeilijker in slaap vallen, vaker wakker worden of eerder ontwaken als gevolg van geluid. Dit heeft vaak negatieve gevolgen op het dagelijks functioneren, zoals vermoeidheid en verminderde concentratie.

De hinder wordt weergegeven vanaf 40 dB en vanaf 50 dB (Lnight). Vanaf 40dB treden toenemende gezondheidsklachten op als gevolg van geluid. Voor specifiek het geluid in de nacht worden geen maatregelen genomen.  Dit is al onderdeel van de aanpak van ernstig gehinderden (D37_ba) die ook effect heeft op geluid in de nacht. 

In de grafiek zijn de aantallen weergeven voor in het jaar 2023. Deze aantallen dienen als basis voor het provinciaal actieplan geluid (2024-2029).

Met deze indicatoren geven we de trend weer van het aantal klachten dat over vliegverkeer wordt ingediend bij het Klachten Informatie Centrum Luchtverkeer. De stichting geristreert klachten over vliegverkeer in Limburg. Deze indicator helpt de Provincie om een beeld te vormen van de hinder die de omgeving ondervindt van vliegverkeer.

Met deze indicator geven we het aantal klachten weer over stiltegebieden in 2024. Klachtmeldingen kunnen betrekking hebben op kenbaarheid, vermoede overtredingen en verzoeken om handhaving. Vier van de tien meldingen zijn afkomstig zijn van één persoon.

Met de onderstaande indicator geven we de emissie, oftewel uitstoot, weer van stikstofoxide (NO2) tussen 1990 en 2022. De indicator geeft de uitstoot weer uit alle bronnen in de provincie Limburg voor de betreffende jaren.

De uitstoot van NO2 laat een dalende trend zien. Dit is het gevolg van minder uitstoot door voornamelijk verkeer, industrie en energie door schonere technieken. Het jaar 2023 wordt opgenomen in de beleidsmonitor voorjaar 2026. 

Met deze indicator geven we de emissie oftewel uitstoot weer van fijnstof (PM10) en fijnstof (PM2.5) tussen 1990 en 2022 in tonnen. De indicator geeft de uitstoot weer uit alle bronnen in de provincie Limburg voor de betreffende jaren.

De uitstoot van PM10 en PM2.5 laat een dalende trend zien. Het jaar 2023 wordt opgenomen in de beleidsmonitor voorjaar 2026. 

Op het peilmoment van juli 2025 was het resultaat van 100%  behaald, de Omgevingsdienst Zuid-Limburg (ODZL) heeft de onderzoeksrapportages van alle bedrijven met een energiebesparingsplicht ontvangen. 

Er zijn drie fases om met bedrijven naar maatwerkafspraken te komen. De eerste fase is de Expression of Principles (EoP). De bedrijven OCI, AnQore en COSUN hebben deze Expression of Principles ondertekend. Met deze bedrijven worden gesprekken gevoerd om te komen tot een Joint Letter of Intent (JLoI), dit is de tweede fase. Met Smurfit Westrock Roermond Papier is het traject gestart om te komen tot een Expression of Principles. 

De bindende maatwerkafspraak is de derde en laatste fase. 

In Q3 2024 heeft Provincie Limburg opdracht gegeven aan het consortium LIOF-LWV-OML om een provinciebrede aanpak voor toekomstbestendige bedrijventerreinen op te zetten. Het consortium heeft gesprekken gevoerd met alle Limburgse gemeenten om inzicht te krijgen in (ontwikkelingen op) bedrijventerreinen in de gemeenten, en welke bedrijventerreinen interessant zijn voor ondersteuning vanuit het voorliggende programma. Op basis hiervan zal het consortium medio 2025 met een voorstel komen voor de aanpak per bedrijventerrein. Op enkele bedrijventerreinen is het consortium reeds gestart met de initiatieffase. 

In Q3 2024 heeft Provincie Limburg opdracht gegeven aan het consortium LIOF-LWV-OML om een provinciebrede aanpak voor toekomstbestendige bedrijventerreinen op te zetten. Het consortium heeft gesprekken gevoerd met alle Limburgse gemeenten om inzicht te krijgen in (ontwikkelingen op) bedrijventerreinen in de gemeenten, en welke bedrijventerreinen interessant zijn voor ondersteuning vanuit het voorliggende programma. Op basis hiervan zal het consortium medio 2025 met een voorstel komen voor de aanpak per bedrijventerrein. Op enkele bedrijventerreinen is het consortium reeds gestart met de initiatieffase. 

De subsidieregeling voor het Ontzorgingsprogramma MKB is per 1 mei 2025 in werking getreden. Dit heeft al geleid tot subsidie-aanvragen van ondernemers zijn bij het subsidieloket . 

Er zijn 80 maatschappelijk-vastgoedeigenaren ontzorgd via een of meerdere trajecten dat bestaat uit 3 fasen.
De pijplijn bestaat momenteel uit 44 lopende trajecten: 3 in fase 1, 15 in fase 2 en 26 in fase 3. Het aantal gestopte of voortijdig beëindigde trajecten is gelijk gebleven en staat nog steeds op 5. In totaal zijn er 129 trajecten opgestart.

Gemeenten hebben (naast woningcorporaties) de primaire rol voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving . Wij zijn met gemeenten en externe partijen in gesprek om onder de vlag van de PEM een meerwaarde te pakken in dit dossier, door gemeenten te ondersteunen en te faciliteren met uniforme en gestroomlijnde aanpak. Dit kan op termijn ook betekenen dat de Meerjarige Collectieve Ontzorging (MCO) aanpak zal samenvloeien met de generieke aanpak. Als de Staten in Q4 hun goedkeuring geven op het Statenvoorstel PEM, kunnen wij pilot(s) in uitvoering gaan brengen. 

Deze indicator laat zien hoeveel woningen er zijn in de geluidzones van industrieterreinen Chemelot en Swentibold (Nedcar). De geluidzone duidt het gebied aan rond een industrieterrein waar het gezamenlijk geluid van bedrijven op het industrieterrein niet automatisch leidt tot een aanvaardbaar woon- en leefklimaat. De geluidzone markeert ook de geluidruimte die voor het industrieterrein beschikbaar is; buiten de geluidzone mag het gezamenlijk geluid van bedrijven niet meer bedragen dan de ‘voorkeursgrenswaarde’ 50 dB(A).  

Deze indicator laat het geluidbelast oppervlak zien binnen de geluidzone  van de industrieterreinen Chemelot en Swentibold (Nedcar). 

Een geluidbelast oppervlak is de oppervlakte [km2] van de geluidzone rond een industrieterrein. De geluidzone duidt het gebied aan rond een industrieterrein waar het gezamenlijk geluid van bedrijven op het industrieterrein niet automatisch leidt tot een aanvaardbaar woon- en leefklimaat. De geluidzone markeert ook de geluidruimte die voor het industrieterrein beschikbaar is; buiten de geluidzone mag het gezamenlijk geluid van bedrijven niet meer bedragen dan de ‘voorkeursgrenswaarde’ 50 dB(A).  

Het oppervlak van een geluidzone kan aangepast worden aan de bedrijvigheid op een industrieterrein. 

De gegevens zijn afkomstig van de Omgevingsdienst Zuid-Limburg (ODZL) en zijn een momentopname op 20/02/2025. Het zijn de RIE4- en RIE5-bedrijven. 

Van de 125 bedrijven die onder bevoegd gezag van de Provincie ZZS uitstoten, heeft  3,2% (4/125) een Vermijdings- en Reductieprogramma. Dit percentage is laag, ODZL verwacht een toename omdat er bij het reguliere toezicht aandacht voor wordt gevraagd. De gegevens zijn afkomstig van de Omgevingsdienst Zuid-Limburg (ODZL) en zijn een momentopname op 20/02/2025. Het zijn de RIE4- en RIE5-bedrijven. 

Deze indicator geeft het aantal gesloten stortplaatsen en het aantal gesloten stortplaatsen met meervoudig ruimtegebruik weer voor het jaar 2024. De Provincie Limburg is vergunningverlener voor en houdt toezicht op stortplaatsen in exploitatie. Voor stortplaatsen die gesloten zijn, is de Provincie Limburg financieel, organisatorisch en bestuurlijk verantwoordelijk. Een gesloten stortplaats kan voor meerdere functies gebruikt worden; naast het beheer van de stortplaats voor extensieve recreatie, ook voor zonneparken of fietsroutes. Dit heet meervoudig ruimtegebruik. Meervoudig ruimtegebruik kan ook plaatsvinden op een stortplaats in exploitatie; dit is dan beperkt tot het deel van de stortplaats waar het afval is afgedekt met een bovenafdichting.
In 2024 is er sprake van één gesloten stortplaats met een zonnepark. Op twee stortplaatsen in exploitatie zijn of worden zonnepanelen aangebracht. De provincie beheert deze gegevens in eigen beheer als gevolg van de wettelijke zorgplicht. De huidige situatie is gelijk aan de situatie in 2024. 

In 2024 is de opvolger van het VTH-Beleidsplan, zijnde de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie 2024 vastgesteld.